Tâm lý thành công cho lãnh đạo: Không cần cân bằng, chỉ cần chảy đúng dòng - Doanh nhân và nghệ thuật sống trong trạng thái 'flow' (Bài 2)

Với nhiều doanh nhân, “cân bằng cuộc sống” từng là một đích đến lý tưởng, nhưng thực tế, càng cố cân bằng lại càng kiệt sức. Bởi, điều họ thực sự cần không phải là sự cân bằng hoàn hảo, mà là khả năng sống trọn vẹn trong trạng thái “flow” - nơi công việc, cảm hứng và nội lực hòa làm một.

Một nữ doanh nhân U50 đã chia sẻ rằng, trong những năm đầu khởi nghiệp, “work - life balance” - trạng thái cân bằng giữa công việc và cuộc sống giống như đỉnh Everest trong đầu chị ấy. Nó cao vời vợi, xa tầm với nhưng vẫn khiến chị tin rằng nếu chạm được, chị sẽ hạnh phúc.

Và rồi chị đã thử đặt lịch làm việc theo khung giờ, chia đều thời gian cho gia đình - công việc - bản thân. Chị mua thêm sổ tay, học thêm kỹ năng quản lý thời gian, đi học cả khóa “Tìm lại cân bằng giữa bộn bề cuộc sống”. Nhưng rồi chị phát hiện càng cố gắng cân bằng, chị càng mất thăng bằng.

Cân bằng, hóa ra là một trạng thái… căng thẳng. Như đi dây. Như giữ chồng sách không đổ trong một trận động đất tinh thần.

Và rồi một ngày, trong một kỳ nghỉ ngơi để giảm căng thẳng, ngồi bên suối, chị nghe tiếng nước chảy và đột nhiên nhận ra: Nước không cần phải cân bằng. Nước chỉ cần chảy.

Khi cân bằng trở thành “chiếc bẫy”

Chúng ta được dạy phải “cân bằng cuộc sống”, như thể mỗi ngày là một bài toán chia đều: 8 tiếng làm việc, 2 tiếng cho con, 1 tiếng cho yoga, 1 tiếng đọc sách, 30 phút thiền... và hy vọng gói tất cả trong 24 giờ. Vấn đề là đời sống thật không vận hành như vậy.

Nhịp điệu của con người không phải một bản nhạc đều đều, mà là một tổ khúc, có đoạn trầm lặng, có đoạn vút cao. Có ngày ta làm việc 12 tiếng mà vẫn tràn đầy năng lượng. Có lúc bạn cần ngồi yên một mình 2 tiếng để “sạc đầy” toàn bộ hệ thần kinh.

Cân bằng hướng chúng ta tới một trạng thái đóng băng cảm xúc, nơi sự sống bị chia nhỏ thành từng ô, còn trái tim thì quên mất cách nhảy múa.

Trong khi đó, “flow” (dòng chảy) - trạng thái tâm trí khi ta hoàn toàn đắm mình vào một việc yêu thích lại cho phép ta tan chảy, biến hóa, hòa nhập, và sáng tạo ra kết quả vượt mong đợi mà không kiệt sức.

Vì sao doanh nhân cần sống trong “flow”?

Theo nhà tâm lý học Mihaly Csikszentmihalyi, “flow” là khi ta tập trung đến mức quên thời gian, quên bản ngã, và cảm thấy vừa thách thức vừa được nuôi dưỡng. “Flow” không phải trạng thái mơ màng, mà là trạng thái siêu tỉnh táo, nơi trí não vận hành như một bản nhạc jazz: linh hoạt, sắc sảo, sống động.

Đối với doanh nhân - những người thường sống giữa áp lực và kỳ vọng, “flow” không phải xa xỉ phẩm, mà là nguồn nhiên liệu sống còn.

Một lãnh đạo sống trong “flow” sẽ: Ra quyết định sáng suốt hơn vì không bị chi phối bởi mệt mỏi hay phân tâm; truyền cảm hứng mạnh mẽ hơn vì sống thật, làm việc thật, không phải “diễn” một phiên bản cân bằng lý tưởng; tạo ra kết quả vượt trội, vì “flow” gắn liền với hiệu suất đỉnh cao, không bằng ép buộc, mà nhờ sự hòa hợp nội tại.

Làm sao để sống trong “flow” giữa một doanh nghiệp bận rộn?

“Flow” không cần buông bỏ tất cả, chỉ cần ta biết chảy đúng dòng. Dưới đây là một số gợi ý để khơi dòng hiệu quả:

Thiết kế lịch làm việc theo nhịp sinh học cá nhân

Nếu bạn là “morning genius” - hãy để “giờ vàng cho việc quan trọng”. Nếu bạn cần 20 phút lặng yên trước khi họp, hãy bảo vệ khoảng lặng đó như bảo vệ một mạch suối nguồn.

Thay “phải làm” bằng “muốn làm”

Trước mỗi dự án, hãy tự hỏi: "Điều gì trong việc này khiến mình thấy hứng khởi?". Nếu không có, hãy hỏi: “Làm sao để thiết kế lại nó theo cách khiến mình muốn tham gia?”.

Đưa những thực hành nuôi dưỡng thân - tâm - trí vào nhịp sống hằng ngày

Đi bộ không chỉ là vận động, mà là cách đưa tâm trí về hiện tại. Viết nhật ký không chỉ là ghi chú, mà là giải phóng dòng chảy tư duy. Thiền, nghe nhạc, hít thở sâu… đều là những “van xả” giúp bạn không bị kẹt trong guồng quay.

Nếu cả doanh nghiệp cùng sống trong trạng thái "flow", bạn sẽ không còn thấy những cuộc họp căng như dây đàn hay những bảng KPI được vẽ bằng mồ hôi. Phòng họp trở nên yên tĩnh hơn, không phải vì thiếu ý tưởng, mà vì ai cũng đang lắng nghe sâu sắc và nói ra điều thực sự cần thiết.

Nhân viên không còn bị thúc ép bởi những chiếc đồng hồ và lịch họp dày đặc, mà được dẫn dắt bởi cảm hứng, bởi sự kết nối thật sự với công việc và đồng đội. Lãnh đạo không còn phải “gồng mình” để tỏ ra bất bại, không bao giờ mệt, vì chính sự chân thật - đôi khi là một cái thở dài hay một lời thú nhận “hôm nay tôi chưa có ý tưởng cho việc này” mới là điều truyền cảm hứng mạnh mẽ nhất cho nhân viên.

“Flow” không phải là một xu hướng nhất thời. Nó là trạng thái tự nhiên của một tổ chức biết lắng nghe chính mình, biết nghỉ đúng lúc, biết tiến đúng hướng và cùng nhau đi xa một cách nhẹ nhàng.

Hạnh phúc doanh nhân bắt đầu khi bước vào dòng chảy

Có thể, thế giới doanh nghiệp vẫn chuộng tốc độ, thành tích và những chỉ số định lượng. Nhưng những doanh nhân hạnh phúc - những người không chỉ làm chủ công việc mà còn làm chủ được chính mình đang chọn một cách sống khác: không cố cân bằng mệt mỏi giữa hai đầu cán cân, mà tìm cách sống và làm việc trong dòng chảy đầy tỉnh thức, tự do và chân thật.

Khi người lãnh đạo biết tôn trọng nhịp sống bên trong, biết dừng lại để thở, để lắng nghe chính mình, họ không chỉ giữ được sự sáng suốt giữa những “cơn bão” công việc mà còn lan tỏa một văn hóa có nhịp đập nóng ấm của trái tim cho cả tổ chức.

Và có lẽ, hạnh phúc đích thực của doanh nhân chính là:

Không phải có ít áp lực hơn, mà là có nhiều nội lực hơn.

Không phải chạy trốn khỏi guồng quay, mà là tìm được một nhịp sống mà mình thật sự muốn nhảy múa trong đó.

(*) Chuyên gia sức khỏe thân - tâm - trí (Holistic Wellness Coach)

Nguyễn Thế Mai Chi