Tắm khuya – Thói quen gây nguy cơ đột quỵ

Bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108

Theo BS Nguyễn Ngọc Uyển, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, thời tiết lạnh không chỉ gây co thắt mạch máu làm tăng huyết áp, mà còn làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, dẫn đến đột quỵ do xuất huyết não và nhồi máu não.

Đặc biệt, tắm khuya – một thói quen phổ biến ở Việt Nam đang trở thành nguyên nhân gây nhiều trường hợp đột quỵ đáng tiếc.

Mới đây, trong đợt không khí lạnh của miền Bắc, một bệnh nhân nam Đ.V.Đ 45 tuổi, Hà Nội không có tiền sử bệnh lý, phải nhập viện cấp cứu trong tình trạng hôn mê sau khi tắm khuya.

Kết quả chẩn đoán, bệnh nhân bị xuất huyết não với khối máu 90 cm³, bệnh nhân buộc phải phẫu thuật mở sọ để giải ép áp lực não. Hiện tại, bệnh nhân vẫn phải điều trị tích cực, duy trì thở máy, tiên lượng rất nặng.

Một trường hợp khác, bệnh nhân N.X.K, 42 tuổi, ở Hải Dương, sau tắm đêm ngày 17/12 vừa qua, bệnh nhân đôt ngột đau đầu, ý thức chậm dần rồi đi vào hôn mê.

Mặc dù, được sơ cứu tuyến trước, được chuyển đến Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 giờ thứ 3 và được hồi sức cấp cứu tích cực, song tổn thương đột quỵ chảy máu não quá nặng, bệnh nhân hôn mê sâu, không còn khả năng cứu chữa.

Hai trường hơp trên đều là những người bệnh trẻ, không có bệnh lý mạn tính, tai biến xảy ra sau khi tiếp xúc với lạnh đột ngột, để lại di chứng nặng nề và đe dọa tính mạng người bệnh.

Theo các chuyên gia, điều đáng tiếc này có thể không xảy ra nếu chúng ta biết cách phòng tránh hợp lý.

Vì sao mùa lạnh hay xảy ra đột quỵ?

Theo BS Thái Đàm Dũng, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, tổng hợp nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy, việc tiếp xúc với lạnh là yếu tố nguy cơ thúc đẩy sự gia tăng đột quỵ não, bao gồm cả đột quỵ chảy máu não và đột quỵ nhồi máu não.

Một số cơ chế bệnh sinh của vấn đề này như: sự thay đổi theo mùa và nhiệt độ tác động tới các yếu tố nguy cơ đột quỵ (tăng huyết áp, tăng đường huyết, tăng lipid máu, rung nhĩ ) và làm gia tăng nguy cơ đột quỵ.

Co thắt mạch máu, có mạch ngoại vi và tăng huyết áp đột ngột thoáng qua sau khi tiếp xúc với lạnh có thể gây vỡ mạch máu não, gây đột quỵ xuất huyết não. Điều này lý giải cho hiện tượng đột quỵ xuất huyết não thường cao nhất vào ngày đầu tiếp xúc với lạnh.

Bên cạnh đó, hiện tượng co mạch giúp giữ cơ thể không mất nước cũng làm tăng độ nhớt của máu. Nhiệt độ giảm cũng làm cơ thể tăng sản xuất hồng cầu và tiểu cầu nhằm tăng sự trao đổi chất của cơ thể, dẫn đến hình thành cục máu đông.

Từ đó, tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu dẫn đến nhồi máu não. Điều này lý giải cho hiện tượng đột quỵ nhồi máu não thường xảy ra sau vài ngày tiếp xúc với lạnh.

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ

Các dấu hiệu đột quỵ mùa lạnh như: khuôn mặt lệch, tê hoặc yếu một bên; yếu hoặc không nâng được một bên tay; nói khó, nói lắp hoặc không hiểu lời nói; cấp cứu ngay lập tức, vì thời gian vàng trong 6 giờ đầu quyết định hiệu quả điều trị.

Ngoài ra, người dân cần chú ý đến các triệu chứng khác như: đau đầu dữ dội, chóng mặt, mất thị lực hoặc mất thăng bằng đột ngột…

Làm gì khi gặp người bị đột quỵ?

Các chuyên gia khuyến cáo, khi có các dấu hiệu đột quỵ, người nhà cần gọi cấp cứu ngay và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất, việc đưa người bệnh đến bệnh viện sớm giúp người bệnh được điều trị kịp thời, hạn chế các di chứng.

Nếu không phải nhân viên y tế, trong quá trình chờ cấp cứu, không nên tự ý cho người bệnh sử dụng bất kỳ loại thuốc nào vì một số loại thuốc sẽ làm tình trạng xuất huyết não trở nên nghiêm trọng hơn và làm các biến chứng sẽ càng nặng nề hơn, tăng nguy cơ tử vong.

Bên cạnh đó, cần lưu ý không chích máu ngón tay người bệnh; không cử động, lắc người bệnh; không cho người bệnh ăn hay uống để tránh sặc,… Người nhà cũng không nên cạo gió, nặn chanh vào miệng. Đây là những quan niệm sai lầm, không hỗ trợ gì cho người bị đột quỵ.

Đối với người bị đột quỵ mùa lạnh, nên để người bệnh nằm nghiêng một chỗ, nới lỏng quần áo, tránh để người bệnh mặc trang phục quá chật, ghi lại thời gian người bệnh có dấu hiệu đột quỵ cũng như các triệu chứng của người bệnh để có thể cung cấp với nhân viên y tế.

Cách phòng ngừa đột quỵ mùa lạnh

Đột quỵ là bệnh lý cấp tính, hay xảy ra đột ngột và hậu quả thường gây tử vong hoặc để lại di chứng. Tuy nhiên, đây là căn bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh được.

Các chuyên gia khuyến cáo người dân một số chú ý sau:

Giữ ấm cơ thể: Việc giữ ấm cơ thể, nhất là vùng đầu và cổ trong mùa lạnh rất quan trọng. Cần lưu ý việc thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể gây sốc nhiệt. Khi tham gia hoạt động thể chất, nên mặc nhiều lớp áo, khi cơ thể ấm lên sau vận động thì có thể cởi bỏ bớt và mặc vừa đủ giữ ấm cơ thể.

Nếu đang hoạt động ngoài trời lạnh và thấy đổ mồ hôi, tức là cơ thể đang bị quá nóng và không ổn, nhất là đối với người có bệnh tim mạch thì tốt nhất nên nghỉ ngơi, cởi bớt áo khoác và vào ngay trong nhà.

Kiểm soát huyết áp: Đo huyết áp định kỳ, nhất là với người có tiền sử tăng huyết áp.

Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế chất béo, đường, muối.

Vận động thường xuyên: Tăng cường hoạt động thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày để hỗ trợ tim mạch và tuân theo nguyên tắc không hoạt động quá sức, vì khi trời lạnh, cơ thể phải gắng sức hơn bình thường nhằm giữ nhiệt độ cơ thể ổn định.

Hạn chế rượu bia, thuốc lá: Những thói quen này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.

Khám sức khỏe định kỳ: chủ động tầm soát , phát hiện sớm và điều trị kịp thời các yếu tố nguy cơ để đề phòng đột quỵ mùa lạnh.

HM