Tài sản số, từ 'vùng xám' rủi ro pháp lý đến cơ hội phát triển

Doanh nghiệp và những người đang tham gia vào thị trường tài sản số đang rất phấn khởi khi nghe tin Thủ tướng giao Bộ Tài chính trong tháng 3-2025 phải trình đề án để ban hành Nghị quyết cho phép thí điểm vận hành sàn giao dịch tài sản số. Đây là bước đi quan trọng, đánh dấu sự thay đổi lớn trong cách tiếp cận của Nhà nước đối với lĩnh vực này, mở ra những cơ hội to lớn cho Việt Nam có nguồn lực để phát triển trong kỷ nguyên mới.

Theo quy định tại Luật Ngân hàng Nhà nước 2010 và Nghị định 101/2012 (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 80/2016), chỉ Ngân hàng Nhà nước mới có quyền phát hành tiền tệ hợp pháp. Điều này đồng nghĩa với việc các tài sản số không được xem là tiền tệ hay phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Nếu sử dụng tài sản số trong thanh toán, người chơi có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng phương tiện thanh toán không hợp pháp.

Những người đang khai thác trên các dự án, giao dịch trên các sàn quốc tế như Binance, OKX, Bitget, Bybit... đều đang nằm trong “vùng xám” thiếu hành lang pháp lý. Dù rằng mới đây từ Tổng bí thư tới Thủ tướng đã có những chỉ đạo trong quản lý “vùng xám” đó là: “Dứt khoát từ bỏ tư duy không quản được thì cấm”, hay lấy nguyên tắc “người dân và doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm” trong thực thi pháp luật.

Một rủi ro khác là sự thiếu minh bạch và thiếu sự bảo vệ từ phía Nhà nước. Nhiều vụ lừa đảo liên quan đến tài sản số đã xảy ra nhưng không có khung pháp lý rõ ràng để xử lý triệt để.

Sự thay đổi trong chính sách của Chính phủ, đặc biệt là chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm mang lại hy vọng lớn cho cộng đồng tài sản số tại Việt Nam; giúp hợp thức hóa hoạt động của người chơi, các dự án tài sản số và mở ra nhiều cơ hội phát triển.

Thứ nhất, khi sàn giao dịch được vận hành bởi các đơn vị do Nhà nước cho phép, người chơi sẽ có một môi trường giao dịch minh bạch và an toàn hơn. Nhà nước sẽ có cơ chế bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư như Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi đã khẳng định.

Thứ hai, khung pháp lý rõ ràng sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng tài sản số để phát triển kinh tế. Theo Bộ Tài chính, các doanh nghiệp sẽ được phép phát hành tài sản số để huy động nguồn lực tài chính phục vụ sản xuất kinh doanh. Thay vì phải mở văn phòng, đăng ký ở nước ngoài thì nay doanh nghiệp có thể đăng ký ngay trong nước; còn các doanh nghiệp nước ngoài cũng có thể đăng ký hoạt động tại Việt Nam.

Thứ ba, sự quản lý của Nhà nước sẽ giảm thiểu rủi ro và tăng tính cạnh tranh cho thị trường Việt Nam. Việt Nam nằm trong top đầu thế giới về tỉ lệ sở hữu tài sản số (theo Hiệp hội Blockchain Việt Nam), dòng tiền chảy vào thị trường lên đến 120 tỉ USD năm 2023 (theo Chainalysis - (công ty chuyên cung cấp công cụ và dịch vụ để giám sát và phân tích giao dịch tiền kỹ thuật số) thì việc có sàn giao dịch nội địa sẽ giữ nguồn lực tài chính trong nước, giảm thất thu thuế và thu hút thêm nhà đầu tư quốc tế.

Với động thái tích cực từ Chính phủ và chỉ đạo quyết liệt của Tổng Bí thư Tô Lâm, tin rằng khung pháp lý sắp tới cùng sàn giao dịch tài sản số thí điểm sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho lĩnh vực này tại nước ta. Từ một thị trường đầy bất ổn, tài sản số có thể trở thành công cụ quan trọng để huy động nguồn lực, thúc đẩy kinh tế xã hội và đưa Việt Nam bắt kịp xu thế tài chính toàn cầu.

LÊ PHI