Sửa đổi Luật Quản lý thuế: Hộ kinh doanh sẽ nộp thuế theo doanh thu thực tế

Mức thuế theo phương pháp kê khai gấp 7 lần thuế khoán

Bộ Tài chính đang xin ý kiến chính sách của dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế). Tại dự thảo này, Bộ Tài chính đề xuất chính sách đổi mới phương pháp quản lý thuế đối với doanh nghiệp siêu nhỏ bao gồm hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Bộ Tài chính cho hay, số liệu quản ý thuế hộ kinh doanh đến hết tháng 12/2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đang được quản lý thuế, trong đó tổng số hộ kinh doanh ổn định là 2,2 triệu hộ. Mức thuế khoán bình quân hiện khoảng 672.000 đồng - 700.000 đồng/tháng/hộ, trong khi mức thuế bình quân theo phương pháp kê khai khoảng 4,6 triệu đồng/tháng/hộ, cao gấp 7 lần.

Tổng thu ngân sách nhà nước từ hộ, cá nhân kinh doanh 3 tháng đầu năm 2025 ước đạt 8.695 tỷ đồng, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng đóng góp của hộ kinh doanh vào ngân sách nhà nước năm 2024 là khoảng 25.953 tỷ đồng. Như vậy, thuế khoán vẫn là phương thức phổ biến nhất đối với hộ kinh doanh cá thể, nhưng mức thuế thu được từ phương pháp kê khai cao gấp nhiều lần so với thuế khoán. Điều này cho thấy sự chênh lệch lớn trong việc phản ánh doanh thu thực tế và nghĩa vụ thuế giữa 2 hình thức này.

So với các nước, tỷ lệ hộ kinh doanh so với dân số Việt Nam năm 2024 chỉ đạt 2,17% thấp hơn nhiều so với Mỹ (6,88%), Canada (8.97%), Anh (8,55%), Ấn Độ (4,19%) và Thái Lan (5,63%). VIệc duy trì thuế khoán không khuyến khích hộ kinh doanh phát triển và chuyển đổi thành doanh nghiệp.

(Ảnh minh họa)

Trong bối cảnh nền kinh tế số được dự báo sẽ tăng trưởng gấp 11 lần vào năm 2030, đạt 220 tỷ USD, việc không kiểm soát được doanh thu thực tế và giao dịch điện tử của hàng trăm nghìn hộ kinh doanh online sẽ gây trở ngại lớn cho quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Việc không theo dõi được dòng tiền thực tế của 286 nghìn hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng tạo rủi ro về rửa tiền, gian lận thuế và ảnh hưởng đến an ninh kinh tế.

Trước thực tế trên, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi chính sách quản lý với mục tiêu: đổi mới toàn diện phương thức quản lý thuế phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp siêu nhỏ, cá nhân kinh doanh (hộ kinh doanh) nhằm thúc đẩy chủ trương phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị. Nâng cao tính minh bạch, công bằng, hiệu quả trong quản lý thuế khu vực này. Tạo thuận lợi cho hộ kinh doanh thông qua ứng dụng công nghệ, đơn giản hóa thủ tục và tăng tính chủ động. Chuyển đổi từ phương pháp quản lý khoán thuế sang quản lý theo dữ liệu và rủi ro.

Tính thuế theo tỷ lệ % doanh thu

Theo đó, Bộ Tài chính cho biết, dự kiến sửa đổi toàn bộ nội dung điều 51 xác định mức thuế đối với hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán thành nộp dung quy định quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (trong đó, nghiên cứu bổ sung quy định về xác định trước nghĩa vụ thuế và tờ khai thuế điền sẵn theo hướng hệ thống ứng dụng của cơ quan thuế sẽ tự động xác định nghĩa vụ thuế dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử và thông báo tờ khai thuế cho hộ kinh doanh; bổ sung quy định về phương pháp tính thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh căn cứ theo ngưỡng doanh thu hàng năm, mức tỷ lệ % làm căn cứ tính thuế VAT, TNCN theo doanh thu kinh doanh hàng hóa, dịch vụ hàng năm của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 91 về nguyên tắc áp dụng hóa đơn điện tử: Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải lập hóa đơn điện tử đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử được khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên ngưỡng doanh thu không chịu thuế hàng năm phải sử dụng hóa đơn, chứng từ hoặc sổ sách ghi chép doanh thu thực tế phát sinh theo quy định của Chính phủ.

Từ ngày 1/1/2027, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hàng năm từ 800 triệu đồng trở lên khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp tới người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế. Từ ngày 1/1/2028, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có ngưỡng doanh thu thuộc diện chịu thuế VAT đến mức doanh thu 800 triệu đồng khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, giải pháp trên có tác động tích cực về nguồn thu ngân sách. Từ ngày 1/6/2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ phải chuyển sang kê khai thuế và sử dụng hóa đơn điện tử, đồng thời từ 1/1/2026 hình thức thuế khoán sẽ chính thức bị bãi bỏ để thay thế bằng phương pháp kê khai nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh và tăng hiệu quản quản lý thuế. Việc xóa bỏ hình thức thuế khoán và chuyển tất cả hộ kinh doanh sang chế độ tự khai, tự nộp thuế theo doanh thu thực tế là cần thiết nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ, hạn chế thất thu ngân sách, đặc biệt đối với các hộ có doanh thu lớn nhưng trước đây nộp thuế thuế do áp dụng mức khoán cố định.

Hộ kinh doanh sẽ phải thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế theo quy định hiện hành, sử dụng hóa đơn điện tử trong giao dịch bán hàng, dịch vụ và áp dụng hình thức sổ sách kế toán đơn giản để ghi chép doanh thu, chi phí phục vụ việc tính thuế.

Cũng theo Bộ Tài chính, từ 1/6 khoảng 37 nghìn hộ và cá nhân kinh doanh với doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm bắt buộc phải phát hành hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Việc này thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, nâng cao tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, chi phí tuân thủ có thể dao động từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng mỗi năm đối với các hộ kinh doanh, tạo áp lực tài chính ban đầu.

Việc xóa bỏ thuế khoán không chỉ tăng minh bạch mà còn mở ra cơ hội nâng tầm hộ kinh doanh trở thành doanh nghiệp. Khi bắt buộc thực hiện theo phương pháp kê khai, hộ kinh doanh sẽ dần quen với quản trị tài chính bài bản – tiền đề quan trọng để phát triển thành doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, từ đó tiếp cận được các chính sách hỗ trợ kinh doanh theo Nghị quyết 198/2025/QH15.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng thừa nhận, việc chuyển đổi có thể gây khó khăn cho những mô hình siêu nhỏ như quán tạp hóa trong hẻm, quán cà phê vỉa hè, người bán hàng online, đặc biệt là hộ kinh doanh do phụ nữ, người dân tộc thiểu số, người già làm chủ với trình độ công nghệ hạn chế. Nguy cơ một số hộ kinh doanh nhỏ phải ngừng hoạt động do không đáp ứng được yêu cầu mới.

An Nhiên