Sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật: Sẽ kịp thời tháo gỡ 'điểm nghẽn của điểm nghẽn'

Bà Đỗ Thị Việt Hà.

Đó là nhận định của bà Đỗ Thị Việt Hà, Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Bắc Giang khi đánh giá về việc sửa đổi Luật Ban hành VBQPPL lần này. Theo bà Việt Hà, việc sửa đổi toàn diện Luật này nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật và kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; thực hiện nghiêm túc quan điểm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật đã được Lãnh đạo Đảng, Nhà nước quán triệt trong thời gian qua.

Cùng với đó, góp phần bảo đảm đồng bộ, thống nhất, phù hợp với những thay đổi trong cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan trong bộ máy nhà nước sau khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy; tạo khuôn khổ pháp lý kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, bất cập về thể chế đã được xác định là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”, khơi thông các nguồn lực để đất nước phát triển đột phá, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình, phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc, bảo đảm hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược mà Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra.

Việc sửa đổi Luật cũng là để kịp thời thể chế hóa Kết luận số 119-KL/TW ngày 20/01/2025 của Bộ Chính trị về định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật và ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị đồng ý thông qua chủ trương thực hiện Đề án đổi mới quy trình xây dựng pháp luật bảo đảm chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả do Đảng đoàn Quốc hội phối hợp cùng với Ban Cán sự Đảng Chính phủ xây dựng trình; góp phần đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành VBQPPL đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới. Dự án Luật Ban hành VBQPPL (sửa đổi) đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 tháng 02/2025 theo quy trình tại một kỳ họp và theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Qua theo dõi quá trình xây dựng dự thảo Luật, Giám đốc Sở Tư pháp Bắc Giang Đỗ Thị Việt Hà cho rằng Chính phủ và cơ quan chủ trì soạn thảo đã có sự cố gắng, nỗ lực rất lớn trong việc chuẩn bị hồ sơ dự án Luật bảo đảm đầy đủ thành phần tài liệu theo quy định và gửi hồ sơ đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội đúng thời hạn như yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Các tài liệu trong hồ sơ được chuẩn bị công phu, đặc biệt Tờ trình thuyết minh rất cụ thể, rõ ràng các vấn đề, thể hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Chính phủ và tinh thần trách nhiệm cao của cơ quan chủ trì soạn thảo.

“Với tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng”, để đáp ứng yêu cầu, chỉ đạo của cấp có thẩm quyền về việc trình dự án Luật để Quốc hội xem xét, thông qua ngay tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 diễn ra từ ngày 12/2/2025 đến 18/02/2025, quá trình chuẩn bị dự án Luật thời gian qua được các cơ quan thực hiện rất khẩn trương, mặc dù được xây dựng theo trình tự, thủ tục rút gọn nhưng vẫn cơ bản đầy đủ các bước như quy trình thông thường. Cơ quan chủ trì soạn thảo cũng đã tổ chức lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức có liên quan, các chuyên gia, nhà khoa học, đội ngũ công chức trực tiếp làm công tác xây dựng pháp luật tại các tổ chức pháp chế Bộ, ngành để nghiên cứu tiếp thu, hoàn thiện dự thảo Luật; việc thẩm định và tiếp thu ý kiến thẩm định cũng được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc”, bà Hà đánh giá.

Bên cạnh đó, việc soạn thảo dự án Luật này đã tiếp cận và thực hiện ngay một số bước, cách làm của quy trình mới. Theo đó, cơ quan chủ trì soạn thảo đã phối hợp với cơ quan chủ trì thẩm tra ngay từ sớm và trong suốt quá trình soạn thảo để trao đổi, thảo luận, thống nhất bố cục, đề cương, quan điểm sửa đổi, bám sát Kết luận và ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị để đề xuất, cùng thiết kế, chỉnh lý, hoàn thiện các nội dung của dự thảo Luật.

Về nội dung, dự thảo Luật đã tiếp tục quán triệt, bám sát yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, cụ thể là xây dựng luật ngắn gọn, chỉ quy định những vấn đề khung, vấn đề mang tính nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của Quốc hội, những vấn đề thực tiễn biến động thường xuyên thì giao Chính phủ, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt trong điều hành. Theo đó, ngoài một số quy định chung, dự thảo Luật quy định cụ thể về trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành VBQPPL của Chủ tịch nước, Hội đồng Thẩm phán TANDTC, Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC, Tổng Kiểm toán Nhà nước và VBQPPL liên tịch; đồng thời, giao Chính phủ quy định cụ thể trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành VBQPPL của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, chính quyền địa phương.

Dự thảo Luật đã thể chế hóa các chủ trương, định hướng của Đảng về đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật thể hiện trong các văn kiện, nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; quan điểm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, nhất là kịp thời thể chế hóa Kết luận số 119-KL/TW của Bộ Chính trị. Theo đó, quy trình xây dựng pháp luật được đổi mới, trọng tâm là quy trình xây dựng, ban hành luật, nghị quyết của Quốc hội có những thay đổi lớn theo hướng phân định rõ quy trình chính sách và quy trình soạn thảo, đẩy nhanh tiến độ xem xét, thông qua, đề cao trách nhiệm của các chủ thể trong quy trình lập pháp, đặc biệt là phát huy cao độ vai trò, trách nhiệm của Chính phủ, của cơ quan trình dự án. Việc quy định cơ quan trình dự án có trách nhiệm chủ trì nghiên cứu, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật, nghị quyết sẽ tăng cường vai trò của cơ quan trình trong việc chịu trách nhiệm đến cùng đối với dự án do mình trình; đồng thời, đề cao trách nhiệm của cơ quan thẩm tra trong việc phối hợp tiếp thu, chỉnh lý, có ý kiến và phản biện đến cùng để góp phần nâng cao chất lượng của văn bản; Ủy ban Thường vụ Quốc hội có trách nhiệm xem xét, cho ý kiến kỹ lưỡng để bảo đảm chất lượng của dự thảo luật, nghị quyết trước khi trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua.

Dự án luật sẽ được trình thường xuyên, liên tục trong năm

Các đại biểu tại một Phiên họp của Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Về xây dựng, triển khai thực hiện chương trình lập pháp hằng năm, dự thảo Luật quy định thẩm quyền quyết định Chương trình lập pháp hằng năm sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội đảm nhiệm.

Trình tự, thủ tục lập Chương trình sẽ đơn giản, gồm 03 bước.

Bước 1: Đề xuất xây dựng luật, pháp lệnh, nghị quyết: căn cứ định hướng lập pháp nhiệm kỳ của Quốc hội và yêu cầu giải quyết vấn đề bất cập phát sinh từ thực tiễn (nếu có), các cơ quan đề xuất đưa các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết vào Chương trình. Hồ sơ đề xuất đơn giản, chỉ có tờ trình, trong đó nêu rõ sự cần thiết, mục đích ban hành, phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng; các vấn đề cụ thể để xử lý mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập có nguyên nhân từ pháp luật; vấn đề mới, xu hướng mới và các nội dung cần thiết khác (nếu có); thời gian dự kiến trình và thông qua.

Bước 2: Rà soát, đề xuất ý kiến về dự kiến chương trình: Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp chủ trì, phối hợp cơ quan trình, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban khác của Quốc hội rà soát, đề xuất ý kiến về dự kiến chương trình hằng năm, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Bước 3: Xem xét, thông qua chương trình: Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức phiên họp xem xét, thông qua nghị quyết về chương trình lập pháp hằng năm (nêu rõ tên luật, pháp lệnh, nghị quyết; cơ quan trình và thời gian dự kiến trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua).

Về thời điểm gửi đề xuất và thời điểm thông qua chương trình lập pháp hằng năm, dự thảo Luật quy định chậm nhất ngày 01 tháng 8 của năm trước, đề xuất phải được gửi đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội để lập dự kiến chương trình lập pháp của năm tiếp theo. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định chương trình lập pháp năm tiếp theo trước ngày 01 tháng 10 hằng năm.

Quy định này sẽ bảo đảm khoảng thời gian hợp lý để các cơ quan chủ động chuẩn bị dự án luật và trình. Theo đó, các cơ quan sẽ có khoảng từ 8 tháng đến 12 tháng để hoàn thành việc xây dựng chính sách, soạn thảo và trình dự án luật để Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, quyết định đưa vào kỳ họp chính thức của Quốc hội. Việc trình các dự án luật sẽ thực hiện thường xuyên, liên tục, bất kể thời điểm nào trong năm, khi các cơ quan đã chuẩn bị kỹ lưỡng.

K.Quy