Sửa chính sách, dự kiến giảm 11.800 tỷ đồng tiền thuế cho hộ kinh doanh

Chiều 2/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý đối với nhóm 3 dự thảo: Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi); Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.

2,3 triệu hộ kinh doanh sẽ không phải nộp thuế

Trên cơ sở ý kiến thẩm tra, ý kiến thảo luận tại tổ và hội trường, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát, lắng nghe với tinh thần cầu thị, tiếp thu ý kiến thẩm tra, ý kiến của các đại biểu Quốc hội để chỉnh lý nhiều nội dung tại các dự thảo luật.

Một trong những nội dung tiếp thu lớn đáng chú ý là thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ kinh doanh. Theo đó, về điều chỉnh mức doanh thu không phải nộp thuế, Chính phủ đề nghị điều chỉnh từ 200 triệu đồng/năm lên 500 triệu đồng/năm. Đồng thời, mức 500 triệu đồng/năm này cũng là mức được trừ trước khi nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu.

Giảm thuế góp phần giảm gánh nặng tài chính và hỗ trợ khu vực kinh tế cá thể. Ảnh: Đức Thanh

Như vậy, trường hợp hộ, cá nhân phân phối, cung cấp hàng hóa có doanh thu 1 tỷ đồng/năm và không xác định được chi phí thì chỉ phải thực hiện nộp thuế thu nhập cá nhân đối với phần vượt trên 500 triệu đồng với thuế suất 0,5%, nghĩa là số thuế phải nộp là (1000 - 500) x 0,5% = 2,5 triệu đồng/năm.

Theo số liệu hiện nay ngành thuế quản lý, tính đến tháng 10/2025, có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên, trong đó có các hộ, cá nhân kinh doanh vẫn đang thực hiện theo phương pháp khoán, một số hộ, cá nhân đang thực hiện theo kê khai. Áp dụng mức doanh thu này, dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế, chiếm khoảng 90% trên tổng số hộ kinh doanh. Cơ quan thuế ước tính, tổng số thuế giảm (bao gồm cả thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng) là khoảng 11.800 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng bổ sung quy định đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 500 triệu đồng/năm đến 3 tỷ đồng/năm áp dụng tính thuế theo thu nhập (doanh thu – chi phí) để đảm bảo thu thuế theo đúng bản chất của thuế thu nhập và áp dụng thuế suất 15% tương tự như thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp quy định tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.

Theo đó, tất cả hộ, cá nhân kinh doanh đều nộp thuế theo thu nhập thực tế, nếu thu nhập nhiều thì nộp thuế nhiều, thu nhập ít thì nộp ít, nếu không có thu nhập thì không phải nộp thuế. Vì vậy, mức doanh thu không phải nộp thuế sẽ không còn nhiều tác động đến hộ, cá nhân kinh doanh phải nộp thuế. Trường hợp, hộ, cá nhân kinh doanh không xác định được chi phí thì mới nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu.

Đồng thời, tại dự thảo Luật sẽ sửa đổi, bổ sung khoản 25 Điều 5 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15 nâng mức doanh thu không chịu thuế của hộ, cá nhân kinh doanh từ 200 triệu đồng/năm lên 500 triệu đồng/năm để đảm bảo đồng bộ, thống nhất về mức doanh thu không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Tiếp thu ý kiến cơ quan thẩm tra về việc điều chỉnh doanh thu không phải nộp thuế, dự thảo Luật giao Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh cho phù hợp với việc quản lý thuế đối với cá nhân kinh doanh.

Ngoài ra, riêng đối với cá nhân có hoạt động cho thuê bất động sản là hoạt động kinh doanh không thường xuyên cho thuê theo hợp đồng (trừ hoạt động kinh doanh lưu trú), để đảm bảo việc nộp thuế được đơn giản, dự thảo Luật quy định cá nhân có hoạt động cho thuê bất động sản có doanh thu năm trên 500 triệu đồng/năm thì chỉ áp dụng phương pháp tính theo tỷ lệ trên doanh thu. Theo đó, sẽ không phải xác định chi phí, không phải bù trừ thu nhập (nếu có hơn 1 bất động sản cho thuê), không phải quyết toán thuế năm.

Bước tiến tích cực khuyến khích hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp

Cho ý kiến về báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá, phần lớn các nội dung quan trọng được các đại biểu Quốc hội và cơ quan thẩm tra đề cập đã được Chính phủ báo cáo giải trình, tiếp thu hoặc tiếp thu một phần để hoàn thiện dự thảo Luật. Trong đó, các vấn đề quan trọng liên quan đến thẩm quyền của Quốc hội, về phân cấp đã được tiếp thu đầy đủ.

Riêng với các nội dung liên quan đến chính sách thuế thu nhập cá nhân đối với các hộ, cá nhân kinh doanh, Thường trực Ủy ban cho rằng, dự thảo Luật đã được tiếp thu tương đối toàn diện và cơ bản. Với mức doanh thu không chịu thuế của hộ, cá nhân kinh doanh từ mức 200 triệu đồng lên 500 triệu đồng/năm, một bộ phận hộ kinh doanh có thu nhập thấp nhất sẽ được loại trừ ra khỏi phạm vi chịu thuế.

Cùng với đó, dự thảo Luật cho phép các hộ có doanh thu cao hơn có thể lựa chọn việc nộp thuế trên thu nhập (nếu có thể xác định được chi phí) với các mức thuế suất tương tự như các doanh nhỏ, siêu nhỏ là một bước tiến tích cực trong việc khuyến khích các hộ kinh doanh thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn chứng từ đơn giản để từng bước chuyển sang cơ chế như doanh nghiệp.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất với định hướng tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật theo đề xuất của Chính phủ. Để các nội dung chính sách này của Luật được triển khai một cách thông suốt và hiệu quả trong thực tiễn, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành kịp thời điểm hiệu lực thi hành của Luật. Đặc biệt, đối với các hộ, cá nhân kinh doanh nhỏ cần đồng thời bảo đảm sự thuận lợi, khả thi và minh bạch để không tạo gánh nặng chi phí tuân thủ.

Về vấn đề này, tại báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Chính phủ cho biết nhiều giải pháp đã và sẽ được thực hiện để hỗ trợ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuyển đổi phương thức kê khai, nộp thuế. Cụ thể, ngành Thuế đã và đang thực hiện chiến dịch “60 ngày cao điểm chuyển đổi mô hình từ thuế khoán sang kê khai với hộ kinh doanh”, với các giải pháp hỗ trợ toàn diện nhằm đảm bảo hộ kinh doanh nhanh chóng thích ứng với phương thức quản lý thuế mới.

Theo đó, cơ quan thuế tiến hành khảo sát và phân loại hộ kinh doanh theo độ tuổi, ngành nghề, địa bàn để lựa chọn phương thức hướng dẫn phù hợp. Đối với các hộ lớn tuổi, buôn bán tại chợ hoặc trên các tuyến phố truyền thống, ngành Thuế tổ chức các buổi tập huấn trực tiếp ngay tại cơ sở. Trong khi đó, với nhóm hộ trẻ, hộ kinh doanh online, cơ quan thuế xây dựng hệ thống hỗ trợ qua video hướng dẫn, Fanpage, Zalo và chatbot để giải đáp trực tuyến.

Đáng chú ý, trong tháng 11, ngành Thuế nâng cấp ứng dụng eTax Mobile, xây dựng cổng trải nghiệm kê khai thuế mới và tích hợp chatbot AI giúp người nộp thuế tự động tra cứu nghĩa vụ thuế. Bên cạnh đó, cơ quan thuế phối hợp với các nhà cung cấp công nghệ để cung cấp phần mềm hỗ trợ, hóa đơn điện tử miễn phí hoặc với mức giá ưu đãi, đồng thời hướng dẫn cài đặt và đào tạo sử dụng cho các hộ kinh doanh khi chuyển đổi sang hình thức kê khai.

Tất cả những giải pháp này nhằm bảo đảm việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai diễn ra thuận lợi, đồng bộ và đạt mục tiêu hoàn thành trước năm 2026.

Hoàng Yến