Công nghệ gì biến tiêm kích Su-30SM2 trở thành 'vua bầu trời' mới?

Tiêm kích Su-30SM2, phiên bản nâng cấp của dòng Su-30SM, là minh chứng cho nỗ lực hiện đại hóa lực lượng không quân Nga trong bối cảnh cạnh tranh quân sự ngày càng gay gắt.

Với các cải tiến vượt trội về động cơ, radar, hệ thống điện tử và vũ khí, Su-30SM2 không chỉ củng cố vị thế của Nga trong lĩnh vực không quân mà còn khẳng định khả năng tự chủ công nghệ.

Bài viết này sẽ phân tích các khía cạnh công nghệ nổi bật của Su-30SM2, đồng thời đánh giá ý nghĩa chiến lược của tiêm kích Su-30SM2 trong bối cảnh quân sự hiện đại.

Tiêm kích đa năng Su-30SM2 mới. Ảnh: RiaNovosti.

Những công nghệ nổi bật của Su-30SM2

Một trong những nâng cấp quan trọng nhất của tiêm kích Su-30SM2 là động cơ AL-41F-1S, được thừa hưởng từ tiêm kích Su-35S. So với động cơ AL-31FP trên Su-30SM, AL-41F-1S cung cấp lực đẩy lớn hơn 16%, đạt khoảng 14.500kg mỗi động cơ, giúp máy bay đạt tốc độ tối đa Mach 2 (2.120 km/h) và tầm bay lên đến 3.000km (không tiếp nhiên liệu). Điểm nổi bật là hệ thống điều hướng vector lực đẩy, cho phép tiêm kích Su-30SM2 thực hiện các động tác cơ động phức tạp, mang lại lợi thế trong không chiến tầm gần.

Việc chuyển sang sử dụng động cơ AL-41F-1S không chỉ cải thiện hiệu suất mà còn tăng độ bền, với thời gian đại tu lên đến 4.000 giờ bay. Điều này giúp giảm chi phí bảo trì và tăng khả năng sẵn sàng chiến đấu, đặc biệt trong các chiến dịch kéo dài.

Tuy nhiên, so với các động cơ tiên tiến của phương Tây như F119-PW-100 (trên F-22), AL-41F-1S vẫn có một số hạn chế về hiệu suất nhiên liệu và khả năng tàng hình, vốn là yếu tố quan trọng trong chiến tranh hiện đại.

Tiêm kích Su-30SM2 được trang bị radar mảng pha quét thụ động N035 Irbis-E, một bước tiến lớn so với radar Bars-R trên Su-30SM. Radar này có khả năng phát hiện mục tiêu ở khoảng cách lên đến 400km và theo dõi đồng thời nhiều mục tiêu, kể cả các mục tiêu tàng hình có tiết diện radar thấp. Với khả năng quét ±60 độ và tích hợp các chế độ không đối không và không đối đất, Irbis-E mang lại tính linh hoạt vượt trội trong các kịch bản tác chiến đa nhiệm.

Tuy nhiên, Irbis-E vẫn là radar PESA (Passive Electronically Scanned Array - mảng ăng-ten quét điện tử thụ động), trong khi các đối thủ như F-35 hay F-16 (phiên bản Block 70/72) sử dụng radar AESA (Active Electronically Scanned Array - mảng ăng-ten quét điện tử chủ động), vốn có độ tin cậy và khả năng chống nhiễu tốt hơn. Nga đang phát triển radar AESA cho các dự án tương lai, nhưng việc Su-30SM2 chưa được tích hợp công nghệ này là một điểm hạn chế khi đối đầu với các tiêm kích thế hệ 5.

Hệ thống điện tử hàng không của Su-30SM2 được cải tiến đáng kể, bao gồm màn hình đa chức năng (MFD), kính hiển thị thông tin (HUD) và hệ thống định vị quang điện tử hiện đại. Hệ thống đối kháng điện tử (ECM) như SAP-518 hoặc Khibiny-M cho phép máy bay làm gián đoạn radar đối phương và bảo vệ trước tên lửa dẫn đường hồng ngoại hoặc radar. Thêm vào đó, các bẫy nhiệt (flare) và bẫy radar (chaff) tăng khả năng sống sót trong môi trường chiến đấu dày đặc hệ thống phòng không.

Những cải tiến này giúp Su-30SM2 phù hợp với chiến tranh điện tử hiện đại, nơi mà khả năng đối phó với hệ thống phòng không tích hợp như S-400 hoặc Aegis của đối phương là yếu tố sống còn. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của các hệ thống ECM này cần được kiểm chứng trong các kịch bản chiến đấu thực tế, đặc biệt khi đối đầu với công nghệ đối kháng tiên tiến của phương Tây.

Tiêm kích Su-30SM2 được thiết kế để thực hiện cả nhiệm vụ không đối không và không đối đất/hải, với tải trọng vũ khí lên đến 8 tấn. Các loại tên lửa như R-37M (tầm bắn 400km) và R-77-1 (tầm bắn 110km) giúp máy bay chiếm ưu thế trong không chiến tầm xa, trong khi tên lửa chống radar Kh-31PM và bom dẫn đường chính xác như KAB-500 cho phép tấn công chính xác các mục tiêu mặt đất hoặc tàu chiến.

Khả năng tích hợp các vũ khí tiên tiến này là một bước tiến lớn, giúp Su-30SM2 cạnh tranh với các đối thủ như F-15EX hay Rafale của Pháp. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào các loại tên lửa có tầm bắn và độ chính xác thấp hơn một số tên lửa phương Tây (như AIM-120D) có thể là một hạn chế trong các kịch bản không chiến tầm xa.

Tiêm kích đa nhiệm Su-30SM2. Ảnh: Status-Arms.

Ý nghĩa chiến lược và triển vọng

Việc nâng cấp Su-30SM lên Su-30SM2 phản ánh chiến lược của Nga trong việc tối ưu hóa các nền tảng hiện có thay vì phát triển hoàn toàn mới, giúp tiết kiệm chi phí trong bối cảnh ngân sách quốc phòng hạn chế. Việc thay thế linh kiện nhập khẩu bằng sản phẩm nội địa cũng giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng quốc tế, đặc biệt là từ Ukraine và các nước phương Tây, vốn bị gián đoạn do các lệnh trừng phạt.

Trong bối cảnh địa chính trị, Su-30SM2 đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức mạnh không quân Nga tại các khu vực chiến lược như Kaliningrad, Biển Đen, và Đông Á. Khả năng xuất khẩu của Su-30SM2 cũng được kỳ vọng, với Belarus là khách hàng đầu tiên dự kiến nhận máy bay trong năm 2025.

Tuy nhiên, để cạnh tranh trên thị trường quốc tế, Nga cần khắc phục các hạn chế về radar và tích hợp thêm các công nghệ tàng hình, vốn đang là xu hướng chủ đạo trong không quân hiện đại.

Su-30SM2 là một bước tiến đáng kể trong dòng tiêm kích Su-30, mang lại khả năng chiến đấu đa nhiệm, tính cơ động cao và sức mạnh hỏa lực vượt trội. Các cải tiến về động cơ và hệ thống điện tử giúp nó duy trì vị thế trong các kịch bản chiến đấu hiện đại, đặc biệt trong vai trò tấn công mặt đất và kiểm soát không phận. Tuy nhiên, việc thiếu radar AESA và các công nghệ tàng hình khiến Su-30SM2 khó có thể đối đầu trực diện với các tiêm kích thế hệ 5 như F-35.

Tiêm kích Su-30SM2 là minh chứng cho khả năng đổi mới của ngành công nghiệp quốc phòng Nga, nhưng cũng đối mặt với thách thức trong việc theo kịp các công nghệ tiên tiến của đối thủ.

Đào Cảnh