Sông nhiễm mặn, hàng nghìn hộ dân khát nước ngọt

Không có mưa trong thời gian dài nên bể chứa nước mưa của gia đình bà Nguyễn Thị Khánh gần cạn kiệt

Trông chờ vào nước mưa

"Cả xã Nguyên Giáp nhà nào cũng có 1-2 téc đựng nước mưa. Nhà tôi có 3 người nhưng cũng phải mua đến 2 téc nước. Nước nhiễm mặn chỉ dùng để tắm rửa, giặt giũ nhưng giặt áo quần cũng trở nên xơ cứng, gội đầu thì tóc dễ bị bết hơn.

Nếu dùng nước nhiễm mặn để nấu ăn thì thức ăn hay cơm đều bị mất mùi nguyên bản, pha trà thì nước đỏ quạch, uống còn có vị chát", ông Đặng Văn Hùng (55 tuổi), một người dân xã Nguyên Giáp, chia sẻ.

Theo ông Hùng, không phải thời điểm nào nước sông Luộc cũng bị nhiễm mặn. Thông thường vào khoảng tháng 11 năm trước đến tháng 3 năm sau là thời điểm nước sông bị nhiễm mặn. Khoảng 2-3 năm nay, nước sông mới bị nhiễm mặn nghiêm trọng.

Có thời điểm sông bị nhiễm mặn nặng quá, nhà máy nước sạch phải dừng sản xuất và có thông báo cho người dân. Mỗi lần nước bị mặn, người dân lại phản ánh lên nhà máy nhưng cũng chưa có giải pháp nào khắc phục triệt để.

Năm nay, nước nhiễm mặn có phần nhẹ hơn nhưng thời điểm này, ông Hùng và các hộ dân trong xã vẫn không thể dùng để nấu ăn.

Một số người dân cho biết thêm, nước sông bị nhiễm mặn không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt mà còn làm hư hại các thiết bị, đồ dùng trong nhà.

"Các vật dụng trong gia đình tôi đều bị han gỉ, ố vàng. Như cái máy giặt mới dùng có mấy năm nhưng đã bị gỉ sét hết, chân máy lủng từng mảng. Gia đình tôi có đến 10 khẩu, mỗi tháng mất khoảng 600 nghìn đồng mua nước máy nhưng nấu ăn thì vẫn phải dùng nước mưa.

Dù đã xây bể 12m3 nhưng có thời điểm nước mưa hết, tôi phải dùng nước nhiễm mặn để nấu ăn. Cực chẳng đã mới phải dùng nước mưa bởi tôi rất lo không khí ngày càng bị ô nhiễm khiến nguồn nước mưa cũng không được sạch", bà Nguyễn Thị Ghi (63 tuổi), trú tại thôn An Phú, xã Nguyên Giáp, cho hay.

Theo ông Nguyễn Trung Thành, Trưởng thôn An Phú, khoảng 2-3 năm trước, nước sông bị nhiễm mặn nặng nhưng năm nay có phần đỡ hơn. Hiện tại, chưa có biện pháp khắc phục triệt để nhưng nhờ quan trắc thường xuyên nên tránh được rủi ro cho ngành nông nghiệp và hạn chế việc nước máy bị nhiễm mặn.

"Dịp Tết Nguyên đán năm 2023, do không được quan trắc, nước được bơm từ sông vào đồng dẫn đến lúa chết hết. Vụ đó mất trắng, gia đình tôi cũng mất 4 sào. Bây giờ nước được theo dõi chặt chẽ và có thông báo liên tục trên hệ thống loa phát thanh.

Nếu nước nhiễm mặn nặng thì các trưởng thôn không mở cống cho nước vào ruộng. Năm nay, nước sinh hoạt chỉ lờ lợ, cũng may thời điểm nước nhiễm mặn không kéo dài", ông Thành nhớ lại.

Cũng như người dân xã Nguyên Giáp, hàng nghìn người dân xã Quang Trung cũng phải dùng nước nhiễm mặn. Nhiều thời điểm, nước mặn đến mức người dân dùng để đánh răng, rửa mặt cũng khó chịu. Dùng nước tưới thì cây bị héo úa, có nhà làm đậu phụ cũng bị hỏng vì độ mặn của nước quá cao.

Khi nhà máy nước chưa có giải pháp, các hộ dân đều phải trông chờ vào nguồn nước mưa. Thế nhưng kể từ cơn bão số 3 (tháng 9/2024) đến nay, lượng mưa rất ít khiến nhiều gia đình ở xã Quang Trung hiện sắp hết nguồn nước mưa dự trữ.

"Gia đình tôi xây bể để chứa nước mưa nhưng hiện tại bể đã sắp hết. Nếu thời gian tới trời vẫn không mưa, có thể gia đình tôi phải mua nước bình về dùng. Tôi chỉ mong sao nhà máy nước sớm có giải pháp.

Hiện tại, chúng tôi phải bỏ tiền ra mua nước sạch nhưng nước lại nhiễm mặn, chúng tôi rất lo sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe", bà Nguyễn Thị Khánh (76 tuổi), một người dân xã Quang Trung, cho biết.

Nước nhiễm mặn khiến cuộc sống của người dân 2 xã Quang Trung và Nguyên Giáp (huyện Tứ Kỳ, Hải Dương) bị ảnh hưởng

Chưa có giải pháp triệt để

Theo bà Nguyễn Thị Loan, công chức địa chính nông nghiệp xã Quang Trung, vài năm gần đây xảy ra hiện tượng nước nhiễm mặn. Người dân địa phương đã nhiều lần có ý kiến. Nhà máy nước sạch Nguyên Giáp là đơn vị cung cấp nước sạch cho hơn 5.500 hộ dân của 2 xã Nguyên Giáp và Quang Trung.

Hiện phía nhà máy đang có giải pháp là xây dựng hồ chứa nước ngọt để dự phòng khi nước sông Luộc bị nhiễm mặn sẽ khai thác từ hồ nước dự phòng. Về xử lý nước bị nhiễm mặn, phía nhà máy cho biết, chưa có hướng xử lý triệt để nhưng nước vẫn trong tiêu chuẩn cho phép.

Về sản xuất nông nghiệp, theo bà Loan, hiện đã có giải pháp để tránh rủi ro như từng xảy ra vào năm 2023 khiến lúa trên toàn xã bị thiệt hại nặng nề.

Theo đó, Phòng Nông nghiệp và Xí nghiệp khai thác công trình thủy lợi huyện Tứ Kỳ thường xuyên quan trắc và có thông báo về các địa phương về tình hình nước trên các sông để chủ động lấy nước vào đồng ruộng. Để chủ động được nguồn nước, giải pháp là bơm nước vào kênh mương để dự trữ và chủ động bơm vào đồng ruộng khi cần thiết.

Liên quan đến nguồn nước sạch cung cấp cho hàng nghìn hộ dân 2 xã Nguyên Giáp và Quang Trung, ông Vũ Văn Hà, Trưởng Nhà máy nước sạch Nguyên Giáp, cho biết, thời gian nước sông nhiễm mặn có thời điểm kéo dài 2 tháng, có thời điểm dài 3-4 tháng.

Cũng chỉ mấy năm gần đây mới xảy ra tình trạng nhiễm mặn này, còn trước đây tình trạng chỉ thoáng qua, gần như không ảnh hưởng tới việc khai thác và cung cấp nước cho các hộ dân. "Chúng tôi có các thiết bị để kiểm tra độ mặn của nước, mỗi giờ kiểm tra một lần và đưa thông tin lên nhóm hệ thống, lúc nào nhiễm mặn cao phải xin ý kiến của lãnh đạo nhà máy.

Hiện tại, chúng tôi đang xây hồ chứa nước ngọt rộng 4.300m2. Khi hồ chứa hoàn thành, nếu nước sông nhiễm mặn, chúng tôi có thể hòa trộn với lưu lượng nhất định để khai thác, phục vụ cho người dân. Thời điểm năm 2023, khi chưa có hồ chứa nước ngọt, nước sông bị nhiễm mặn, chúng tôi phải dừng khai thác, lúc đó bị thiếu nước", ông Hà chia sẻ.

Trưởng nhà máy nước sạch Nguyên Giáp cho biết thêm, năm nay, nước cũng bị nhiễm mặn nhưng không bị nặng. Tuy nhiên, ông Hà thừa nhận, khi nhà máy khai thác và cung cấp đến các hộ dân, nước vẫn "ngai ngái, khó uống một chút".

Trước câu hỏi của phóng viên rằng, liệu bể chứa có đủ cung cấp nước cho hàng nghìn hộ dân nếu tình trạng nhiễm mặn kéo dài, ông Vũ Văn Hà nói rằng: "Hồ chứa hiện tại chỉ đủ để phục vụ người dân trong 2-3 ngày nếu có hiện tượng sông bị nhiễm mặn.

Tuy nhiên, thủy triều chỉ lên xuống trong ngày nên nhà máy sẽ phải canh lúc nào không có thủy triều hoặc giảm độ mặn thì bơm bổ sung nước ngọt vào bể chứa nên không lo bị thiếu nước".

Theo ông Hà, trước đây khi xây dựng Nhà máy nước sạch Nguyên Giáp, nước sông Luộc không bị nhiễm mặn. Do đó, phía nhà máy hoàn toàn bị động khi nước sông xảy ra hiện tượng nhiễm mặn như mấy năm gần đây.

"Giải pháp hồ chứa hiện nay sẽ ổn bởi chưa từng xảy ra hiện tượng mặn liên tục trong nhiều ngày. Triều cường đẩy nước mặn vào, hết triều cường nước sông lại bình thường nên không đáng lo lắng.

Năm 2021, khi người dân phản ánh nước có mùi ngai ngái, chúng tôi đã lập tức kiểm soát được. Chúng tôi cũng giải thích cho người dân là chất lượng nước vẫn trong ngưỡng cho phép, không ảnh hưởng đến sức khỏe.

Trường hợp nước mặn quá, nhà máy sẽ dừng và có thông báo để người dân chủ động nguồn nước. Lượng nước mà người dân ở đây dùng không lớn. Ngoài ra, họ có nguồn nước mưa nên khi nước nhiễm mặn trong ít ngày, người dân vẫn chủ động được", ông Hà nói.

Ông Hà cho rằng, do biến đổi khí hậu, mùa khô nước từ thượng nguồn đổ về rất ít do không có mưa, dẫn đến việc thủy triều đẩy nước mặn từ biển lên gây ra hiện tượng sông Luộc bị nhiễm mặn.

"Chúng tôi phải tìm ra giải pháp triệt để cho vấn đề này. Không chỉ cung cấp nước sinh hoạt cho hàng nghìn hộ dân, chúng tôi còn phục vụ nước cho khu công nghiệp trên địa bàn. Vì vậy, nước phải đảm bảo chất lượng vì còn liên quan đến thiết bị máy móc của các nhà máy", ông Hà khẳng định.

Về phía chính quyền xã Nguyên Giáp, Phó Chủ tịch UBND xã Phạm Quang Nghị cho hay: Diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn hiện không còn nhiều do đã được lấy để làm khu công nghiệp. Diện tích đất trồng lúa rất ít, số còn lại trồng màu, nuôi rươi…

Chính quyền xã căn cứ vào hướng dẫn của tỉnh, huyện để chủ động về nguồn nước, tránh làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của người dân.

"Về nước sinh hoạt, chúng tôi không có chuyên môn để kiểm tra nhưng về cảm quan, thời điểm nước nhiễm mặn cũng có thể cảm nhận được. Năm 2021-2022, nước bị nhiễm mặn nặng và cử tri có ý kiến. Từ đó, nhà máy đề xuất xã cung cấp quỹ đất để họ làm hồ chứa.

Cuối năm 2024, hồ bắt đầu được xây dựng. Hồ cũng chỉ rải bạt bơm nước vào. Đây là giải pháp tình thế, nếu tình trạng nhiễm mặn kéo dài thì không thể đủ để khai thác, phục vụ cho các hộ dân và doanh nghiệp trên địa bàn. Giải bài toán nước nhiễm mặn là một vấn đề lớn", ông Nghị nói.

Tiến Dũng - Văn Duẩn