'Sống lại' nhà vườn xứ Huế

Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn (con gái của vua Đồng Khánh), nằm trên đường Nguyễn Chí Thanh, xây dựng từ năm 1921, giờ đây đã được trùng tu khang trang. Mỗi ngày, gia đình của nhà nghiên cứu Phan Thuận An mở cửa đón tiếp các vị khách đến tham quan, thưởng thức ẩm thực và nghe giới thiệu về lịch sử, kiến trúc của ngôi phủ thờ này.

Thu nhập hàng trăm triệu đồng

Vào năm 2017, phủ thờ công chúa Ngọc Sơn được Quỹ hỗ trợ, bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn đặc trưng trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên - Huế hỗ trợ kinh phí 800 triệu đồng để trùng tu. Theo Ban Quản lý và bảo vệ nhà vườn Huế, cùng với sự hỗ trợ này và sự nỗ lực từ lâu của gia đình, việc đón khách tham quan có sự thuận lợi hơn.

Phủ thờ công chúa Ngọc Sơn - một nhà vườn Huế được hỗ trợ kinh phí trùng tu, bảo tồn và phát huy giá trị. Ảnh: Lê Đình Hoàng.

Đó là một trong số 38 nhà vườn ở TP Huế và Làng cổ Phước Tích (huyện Phong Điền) được Đề án chính sách hỗ trợ, bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn đặc trưng trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015 – 2020 (gọi tắt là đề án) hỗ trợ kinh phí hơn 20,5 tỉ đồng để trùng tu, phát huy giá trị. Ngoài ra, còn có 17 nhà vườn tại Huế tự trùng tu, tự tổ chức kinh doanh du lịch.

Bên trong phủ thờ công chúa Ngọc Sơn sau khi được trùng tu.

Theo UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế, trong 13 nhà vườn ở TP Huế được hưởng chính sách đề án, đến nay có 9 nhà đưa vào tổ chức kinh doanh dịch vụ du lịch. Một số sản phẩm du lịch đã được hình thành như tham quan, lưu trú homestay; thưởng thức ẩm thực truyền thống Huế; chế biến một số món ăn dân dã Huế; ngâm chân với nguyên liệu cây lá trong vườn; tour xe đạp khám phá cuộc sống, các công trình có giá trị văn hóa, lịch sử, nghệ thuật kiến trúc của cộng đồng dân cư và nghề truyền thống Huế; nói chuyện, trao đổi, tìm hiểu về lịch sử văn hóa và con người Huế, bán hàng lưu niệm…

Tổng doanh thu các nhà đạt khoảng 3,34 tỉ đồng/năm. Trong đó nhà vườn của ông Hồ Xuân Doanhdoanh thu 120 triệu đồng/năm, nhà vườn ông Đặng Văn Thành 600 đồng, nhà vườn Hồ Xuân Đài 400 triệu đồng, nhà vườn Hoàng Xuân Bậc 1 tỉ đồng…

Còn tại làng cổ Phước Tích, trong 23 nhà vườn được trùng tu, có 3 nhà làm dịch vụ homestay, 3 nhà làm dịch vụ ẩm thực và quảng diễn bánh trái truyền thống; các nhà còn lại được đưa vào tour tham quan.

Ông Phan Quý Phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế khẳng định những kết quả bước đầu tạo sự khích lệ cho người dân trong việc tham gia xây dựng tour tuyến, các sản phẩm du lịch đặc trưng của địa phương.

Thêm nhiều nhà vườn được trùng tu

Theo Ban Quản lý và bảo vệ nhà vườn Huế, căn cứ tiêu chuẩn phân loại và giá trị nhà vườn, hiện TP Huế có 87 nhà và Làng cổ Phước Tích 32 nhà vườn đặc trưng hiện còn có giá trị. Trong giai đoạn 2023 – 2026, đề án có kế hoạch hỗ trợ tôn tạo từ 10 đến 15 nhà vườn, trong đó nhà xếp loại 1 hỗ trợ kinh phí tối đa 1 tỉ đồng/nhà, loại 2 là 800 triệu đồng/nhà, loại 3 là 600 triệu đồng/nhà. Đồng thời hỗ trợ đầu tư các công trình vệ sinh và hệ sinh thái vườn gắn liền với nhà rường…

Một nhà vườn ở làng cổ Phước Tích.

Mục tiêu chung của đề án trong giai đoạn này là hỗ trợ người dân, cộng đồng dân cư bảo tồn, gìn giữ những giá trị kiến trúc của nhà vườn đặc trưng mang đậm bản sắc văn hóa Huế; đồng thời bảo tồn, phát huy hệ sinh thái vườn gắn liền với nhà rường truyền thống; tổ chức khai thác phát triển du lịch -dịch vụ gắn với bảo tồn giá trị nhà vườn, góp phần quảng bá giá trị di sản Huế. Từ đó góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, thúc đẩy phát triển ngành kinh tế du lịch, dịch vụ của tỉnh.

"Đề án cũng tạo tiền đề lan tỏa, phát huy ý thức tự nguyện của người dân trong công cuộc bảo vệ những giá trị di sản cố đô và bản sắc văn hóa Huế, qua đó góp phần xây dựng và phát triển Thừa Thiên - Huế sớm trở thành thành TP trực thuộc Trung ương theo hướng đô thị di sản, văn hóa, sinh thái cảnh quan, thân thiện môi trường" – ông Phan Quý Phương nhấn mạnh.

Ngôi nhà rường cổ hơn 130 năm tuổi của gia đình bà Nguyễn Thị Ngộ (SN 1941, ở tại số 3 Phạm Thị Liên, phường Kim Long, TP Huế) là hộ gia đình đầu tiên được đề án giai đoạn 2023-2026 hỗ trợ trùng tu với kinh phí hơn 1,1 tỉ đồng. Bà Ngộ cho biết, toàn bộ khu nhà vườn có diện tích gần 4.000 m2, riêng ngôi nhà rường cổ vừa hạ giải có kiến trúc 3 gian 2 chái được xây dựng từ năm 1890. Ngôi nhà được hạ giải vào tháng 9 vừa qua để trùng tu.

Chị Phan Thuận Ý - giới thiệu về phủ thờ công chúa Ngọc Sơn.

Ông Trần Song, Phó Chủ tịch UBND TP Huế cho biết: "Việc đầu tư, tu bổ chống xuống cấp các ngôi nhà vườn, nhà rường cổ là việc làm cần thiết nhằm gìn giữ, bảo tồn những giá trị đặc trưng của nhà vườn Huế. Từ đó góp phần phát huy hiệu quả khai thác kinh tế du lịch của nhà vườn Huế, tạo được sự đồng thuận và hình thành ý thức tự nguyện của các chủ nhà vườn khi tham gia vào đề án", ông Trần Song khẳng định.

Quang Nhật