Sống bên sườn núi

Nhà cửa đông vui trên non cao

Con đường nhựa mới cáu xuyên qua thung lũng Tà Lọt thẳng tắp dẫn chúng tôi đến 2 bên ngọn núi Dài và núi Cấm trong dãy Thất Sơn hùng vĩ. Mùa này, nhiều cây cối trên núi có dấu hiệu rụng lá do khí hậu hanh khô. Mới 9 giờ sáng, cái nắng ở Bảy Núi gắt gỏng như “chảo lửa”. Hỏi người dân lối đi lên núi Dài, chúng tôi men theo đường mòn để chinh phục tới những ngôi nhà người dân đang ở. Bà con cho hay, từ sau Tết đến nay, núi Dài chưa hứng giọt mưa nào nên cây cối héo dần, có chỗ khô rang, cây rừng vàng lá. Duy chỉ có những hộ ở gần mạch nước ngầm thì giữ được màu xanh của vườn cây ăn trái. Dù nơi đây thiếu nước triền miên, nhưng bà con vẫn bám trụ để trồng trọt và sinh sống. Gặp lão sơn dân Nguyễn Văn Xem (Tư Xem, 80 tuổi) đã sống ở núi Dài hơn 25 năm. Đang ngồi trong căn nhà cùng vợ và cháu nội của mình, Tư Xem nhấp tách trà “quạu”, bộc bạch: “Khu vực này thuộc ấp Rò Leng, xã Châu Lăng, tôi về đây lập nghiệp đã lâu. Trước đây, tôi sống trên vồ Đá Bạc, sau đó, dời xuống lưng chừng núi mua đất lập vườn để sống cảnh thanh nhàn”.

Mặc dù, ở đây có rừng núi thâm u, khung cảnh rất trầm buồn, nhưng những người lớn tuổi rất thích lên đây sinh sống. Hàng ngày, họ cuốc đất, lập vườn trồng trọt kiếm thêm huê lợi, không quan tâm tới chuyện bên ngoài. Rảo một vòng lưng chừng núi, chúng tôi thống kê sơ bộ có khoảng vài chục nóc nhà. Ngày trước, bà con dựng tạm những căn chòi nhỏ để giữ vườn, sau này trồng trọt phát triển họ cất nhà sàn ở luôn trên đó. Buổi sáng, người dân chở chuối xuống chợ bán, mua đồ chở lên núi nấu cơm. Ở đây, sơn dân sử dụng điện năng lượng mặt trời, nước uống thì mua bình dưới đồng bằng chở lên sử dụng. “Nước sinh hoạt, tưới vườn, bà con hứng từ mạch nước ngầm trên núi. Sống ở vùng núi cao, có được nguồn nước ngầm bà con quý lắm. Quanh năm, nhà vườn tận dụng những khe, lạch trong đá tích trữ nước để tưới vườn cây ăn trái và rau màu” - Tư Xem cho hay.

Nhiều căn nhà sàn của bà con sinh sống trên núi

Khu vực Rò Leng có hơn chục mạch nước ngầm. Đang vào mùa khô, chưa có mưa, nhưng mạch nước ngầm ấy vẫn chảy âm ỉ. Chỉ tay về hố nước ngầm, Tư Xem cho hay: “Gần nhà tôi, có 2 hố nước ngầm to bằng cái nia, rỉ ra quanh năm. Mấy bữa nay, có một vài hố bị khô nước, còn 1 hố cạnh bên thì nước từ dưới lòng đất, đá cứ rịn ra hoài. Chúng tôi phải xài nước chắt chiu, sẻ chia cùng với những nhà gần đó”. Theo sơn dân Tư Xem, những năm trở lại đây, thời tiết ở Bảy Núi khắc nghiệt hơn trước rất nhiều. Từ sau Tết đến nay, khu vực Tà Lọt chưa có đám mưa nào.

Chắt chiu từng giọt nước

Ngày nay, bà con trên núi hiến đất mở đường mòn lên núi thuận tiện cho xe cộ lưu thông. Từ đó, việc vận chuyển nước uống, thức ăn lên núi dễ dàng. Nhưng điều ngán ngại nhất hiện nay là thời tiết nắng nóng hanh khô, vườn tược héo úa rất cần nước tưới. Do vậy, việc trồng trọt gặp không ít khó khăn. Chỉ tay về những cây trái đang héo dần, cô Nguyễn Thị Hiệp (cạnh nhà Tư Xem) ủ dột: “Nhà có 10 công vườn tạp, canh tác đủ thứ loại cây, gồm: Bơ, chuối, mít, táo, xoài… Hàng năm, chúng tôi bẻ chuối, mít, xoài bán, kiếm thu nhập sống khỏe. Còn bây giờ, cây cối đang thiếu nước, chúng tôi khá lo lắng”.

Ngồi nhìn xa xăm trong cái nắng oi bức, Tư Xem nói: “Bây giờ nếu có một cơn mưa lớn thì bà con mừng lắm”. Mấy năm nay, nắng nóng kéo dài, nhà vườn đứng ngồi không yên. Mong rằng từ nay đến Vía Bà Chúa Xứ núi Sam sẽ có mưa trở lại. “Mùa nắng cây cối khô khan. Nhưng mùa mưa, trên núi mát rượi. Cây trái xanh tốt, vô mùa bẻ bán kiếm tiền triệu. Thương lái chạy xe vô khu vực Tà Lọt thu mua mít, chuối rất nhiều” - Tư Xem hồ hởi.

Còn anh Trần Văn Nô (Năm Nô, 52 tuổi) bày tỏ, thấy bà con lập vườn trồng trọt có ăn, anh quyết chí lên núi Dài dựng căn nhà nhỏ và mua 2 công vườn trồng trọt kiếm thêm thu nhập. Thế nhưng, nước ở đây rất hiếm vào mùa khô, vườn cây ăn trái chậm phát triển. “Trồng chuối, đậu que, mãng cầu ta… tưởng đạt huê lợi cao, nào ngờ nắng nóng bị thất mùa. Những năm trước, vào thời điểm này, tại bến chuối Út Cừ có hàng trăm nhà vườn gánh đủ loại trái cây, như: Chuối, mít, mãng cầu ta, măng, đậu, cà, ớt xuống bán cười nói rôm rả vì được mùa, nhưng nay vắng tanh” - Năm Nô ủ dột.

Năm Nô cho biết thêm, sở dĩ anh trồng được hoa màu, cây trái là nhờ kéo dây lấy nước trên đỉnh núi từ cái giếng trời của ông Út Lác. Tuy nhiên, nguồn nước chỉ chảy nhỏ giọt, cây trái chậm phát triển. Sống ở nơi “chảo lửa”, thiếu nước tưới vườn triền miên. Bây giờ, nhiều nhà vườn xây hồ trên núi trữ nước trong mùa mưa để chủ động tưới vườn vào mùa nắng nóng, duy trì cây trái phát triển ổn định.

Ở khu vực Rò Leng, Tà Lọt có hàng trăm nóc nhà. Hiện nay, họ lấy nước chủ yếu từ giếng khoan, mạch nước ngầm hoặc mua nước bình sử dụng. Từ lâu, khu vực này được biết đến với thung lũng trồng rau, màu, trái cây nổi tiếng ở xứ núi. Vào mùa mưa, thung lũng Tà Lọt có rất đông bà con xứ núi giao thương mua bán đồ rẫy nhộn nhịp.

LƯU MỸ