Số người nhận BHXH một lần giảm kỷ lục

Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, trong 3 tháng đầu năm nay, số người hưởng chế độ BHXH một lần giảm mạnh. Cụ thể, cả nước chỉ có 267.493 người hưởng BHXH một lần, giảm gần 70.000 người, tương đương 26,17% so với 3 tháng đầu năm 2024.

Lý do người nhận BHXH giảm

Theo BHXH Việt Nam, số người nhận BHXH một lần giảm là một tín hiệu vui, cho thấy người lao động ngày càng tin tưởng, nhận thức rõ hơn về lợi ích của chính sách BHXH, mong muốn gắn bó hơn với chính sách BHXH để bảo an sinh cho tương lai.

“Sự chuyển biến tích cực này cũng cho thấy sự nỗ lực của BHXH Việt Nam trong công tác truyền thông, phục vụ người tham gia, thụ hưởng chính sách, nhất là trong bối cảnh sắp xếp, tổ chức bộ máy mới…”- BHXH Việt Nam cho hay.

Một chuyên gia trong lĩnh vực bảo hiểm đánh giá, việc giảm số người nhận BHXH một lần ngoài những nguyên nhân nêu trên, một phần đến từ Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ 1-7 tới đây.

Cụ thể, luật mới giảm năm đóng BHXH tối thiểu để nhận lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm. Song song đó, luật cũng quy định người lao động nếu không đóng đủ 15 năm BHXH mà đủ tuổi về hưu và không nhận BHXH một lần cũng nhận được tiền hưu trí bổ sung với mức thấp nhất 500.000 đồng/tháng.

Số người nhận BHXH một lần giảm mạnh trong những tháng đầu năm nay. Ảnh: V.LONG

Thêm vào đó, từ 1-7-2025, người lao động chỉ được rút BHXH một lần trong một số trường hợp đặc biệt: Người đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH; ra nước ngoài định cư; người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS; người bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và người khuyết tật đặc biệt nặng; người thuộc lực lượng vũ trang khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.

“Như vậy có thể thấy luật mới vừa cứng lại vừa mềm khiến người lao động phải cân nhắc kỹ khi quyết định ở lại hay rời hệ thống này”- vị chuyên gia nói.

Trước đó, đánh giá luật mới, Bộ LĐ-TB&XH (nay là Bộ Nội vụ) cũng khẳng định các quy định của Luật BHXH 2024 giữ chân hơn 18 triệu lao động ở lại lưới an sinh, chấm dứt làn sóng rút một lần.

Những thiệt hại khi rút BHXH một lần

Theo đại diện BHXH Việt Nam, người lao động không nên rút BHXH một lần khi nghỉ việc vì sẽ chịu nhiều thiệt thòi, nhất là hạn chế cơ hội được hưởng chế độ hưu trí.

Chính sách chế độ hưu trí giúp người lao động luôn có một khoản tài chính đảm bảo cho cuộc sống khi về già cho đến lúc "nhắm mắt xuôi tay" với bốn chế độ chính là hưu trí, tử tuất, mai táng phí và bảo hiểm y tế (BHYT). Nếu người lao động rút BHXH một lần thì có khả năng không còn cơ hội nhận 4 chế độ trên.

Cụ thể, thứ nhất, người lao động sẽ không có lương hưu, khoản tài chính đảm bảo cho cuộc sống về hưu khi họ hết tuổi làm việc, sức khỏe không còn tốt.

Thứ hai, người lao động không có BHYT ưu đãi cao (quỹ BHYT thanh toán đến 95% chi phí khám chữa bệnh), trong khi BHYT là thiết yếu với những người cao tuổi "lắm bệnh, nhiều đau".

Thứ ba, người thân không được hưởng trợ cấp tuất khi người lao động qua đời. Khoản trợ cấp này là một phần đảm bảo an toàn tài chính cho con nhỏ, vợ/chồng yếu, cha mẹ già của người lao động nếu họ chẳng may qua đời.

Thứ tư, người thân của họ không có trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, hiện là 23,4 triệu đồng. Đây là một khoản tiền không nhỏ để bù đắp chi phí lo tang ma, hậu sự.

Ngoài ra, từ ngày 1-7, khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, người lao động lựa chọn bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng lương hưu thay vì rút BHXH một lần có cơ hội được thụ hưởng ba quyền lợi.

Thứ nhất, chính sách hỗ trợ về tín dụng cho người lao động có thời gian đóng BHXH mà bị mất việc làm.

Thứ hai, cơ hội được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình ngay từ khi đủ tuổi nghỉ hưu.

Thứ ba, trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng người lao động được hưởng BHYT do ngân sách nhà nước đóng.

“Như vậy, nếu người lao động chọn rút BHXH một lần khi nghỉ việc, ngoài việc có thể mất chế độ hưu trí thì họ cũng không có cơ hội được hưởng thêm ba quyền lợi trên…”- đại diện BHXH cho hay.

TS Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, cũng khẳng định người lao động khi rút BHXH một lần có thể nhận được một số tiền lớn để sử dụng cho nhu cầu chi tiêu cấp thiết, giải quyết được khó khăn trước mắt mà không cần phải vay mượn và lo lắng. Tuy nhiên, rút BHXH một lần lợi thì ít mà thiệt hại thì lâu dài như cơ quan BHXH Việt Nam phân tích.

Hiện tiền của người lao động đóng góp được tích lũy và quản lý tập trung ở cấp quốc gia. Khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là “của để dành” quý giá của người lao động. Nếu không nhận một lần, người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc, hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ của Nhà nước.

Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may người lao động qua đời thì gia đình họ được hưởng trợ cấp mai táng phí, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất theo quy định bằng hoặc lớn hơn mức hưởng BHXH một lần.

“Theo tính toán, nếu cùng một thời gian đóng BHXH thì tổng lợi ích bằng tiền khi hưởng lương hưu hằng tháng sẽ cao hơn nhiều khi hưởng BHXH một lần…”- ông Lợi cho hay.

VIẾT LONG