Siêu bom hạt nhân mới của Mỹ

Cung cấp cho Tổng thống các lựa chọn bổ sung

Trung tâm Vũ khí hạt nhân của Không quân Hoa Kỳ (AFNWC) đã đề cập rõ ràng đến các "biến thể tương lai" tiềm năng tách biệt với B61-12, hiện đã hoàn tất quá trình sản xuất và B61-13 đã công bố trước đó trong thông báo ký kết hợp đồng gần đây. Loạt B61 hiện là một trong những loại vũ khí hạt nhân lâu đời nhất vẫn còn trong kho vũ khí của Hoa Kỳ.

"AFNWC đang tìm cách mở rộng các dịch vụ hỗ trợ và duy trì cho bom hạt nhân trọng lực B61, hiện đang được cung cấp thông qua hợp đồng Hỗ trợ giám sát và duy trì (BTS3) cho cụm lắp ráp đuôi B61-12 (TKA)", thông báo giải thích. “Cụ thể, AFNWC cân nhắc một bản sửa đổi hợp đồng… để kết hợp B61-13 và bất kỳ biến thể và/hoặc sửa đổi nào trong tương lai”.

Tiêm kích F-35 Mỹ thả bom B61-12 trong thử nghiệm năm 2021. Ảnh:JPO.

Điểm khác biệt đáng kể nhất của B61-12 so với các phiên bản B61 trước đó là việc bổ sung TKA, bao gồm gói dẫn đường hệ thống dẫn đường quán tính (INS). Tuy nhiên, không phải tất cả các máy bay được thiết lập để có khả năng sử dụng B61-12 đều có thể sử dụng thiết bị ở chế độ dẫn đường.

Ngoài ra, B61-12 có nhiều cải tiến khác, thông tin chi tiết về chúng phần lớn được phân loại, ngoài việc tái sử dụng các thành phần tân trang từ các biến thể B61 trước đó mà chúng được thiết lập để thay thế. Những quả bom dài 12 feet (1f tương đương 3,5 cm) và nặng 825 pound (1p tương đương 0.45 kg) này nổi tiếng là đắt hơn cả trọng lượng vàng của chúng. B61-13 sẽ tận dụng thiết kế B61-12, bao gồm TKA, nhưng có năng suất cao hơn.

“B61-13 và các biến thể trong tương lai sẽ cần các dịch vụ hậu cần và kỹ thuật chuyên môn cao để đảm bảo an toàn, bảo mật và độ tin cậy liên tục của chúng”, thông báo hợp đồng gần đây của AFNWC cho biết thêm. “AFNWC yêu cầu hỗ trợ hợp đồng có thể thích ứng với các yêu cầu đang phát triển của chương trình B61 và có thể đảm bảo duy trì thành công B61-13 và các biến thể trong tương lai”.

Mặc dù thông báo hợp đồng của Không quân không nêu chi tiết về các biến thể bổ sung nào của B61 mà họ có thể quan tâm, nhưng nó nêu bật những câu hỏi lâu nay về số phận của B61-11 và kế hoạch cho một loại bom kế nhiệm thực sự. B61-11, được đưa vào sử dụng năm 1997, có hình thức và chức năng khác biệt đáng kể so với các biến thể khác với lớp vỏ ngoài được gia cố đáng kể, có thể có phần mũi xuyên thủng bằng urani nghèo và một tên lửa đẩy ở phía sau để giúp xuyên thủng xuống các cơ sở ngầm. Theo báo cáo, có chưa đến 100 quả bom này trong kho dự trữ.

Nhân viên tại nhà máy Pantex ở Texas lắp ghép phương tiện tái nhập Mk 4A chứa đầu đạn W76-1. Ảnh NNSA.

Trước đây các chuyên gia cho rằng B61-12 có thể thay thế B61-11, cũng như loại bom B83-1 megaton mạnh hơn nhiều, vì loại bom mới này có thể được sử dụng chính xác hơn nhiều. Khả năng tập trung tốt hơn sức nổ của quả bom mới vào các mục tiêu chôn sâu sẽ bù đắp cho việc nó thiếu khả năng xuyên phá chuyên biệt và năng suất tối đa thấp hơn. B61-12 là loại vũ khí hạt nhân được gọi là "dial-a-yield" với nhiều cài đặt năng suất, trong đó mức cao nhất được cho là 50 kiloton. Các nguồn tin khác nhau về năng suất tối đa của B61-11, nhưng được cho là từ 340 đến 360 kiloton (giống hệt B61-7) hoặc gần 400 kiloton.

Đến năm 2018, chính phủ Hoa Kỳ đã rõ ràng từ bỏ lập trường này, với B61-12 được cho là sẽ thay thế các biến thể B61-3, -4, -7 và -10 chỉ tại thời điểm đó. Vào năm 2023, quân đội Hoa Kỳ đã công bố kế hoạch cho B61-13, dự kiến sẽ có năng suất tối đa tương đương với B61-7 hiện có, rõ ràng là để thay thế một phần những quả bom cũ hơn đó và "cung cấp cho Tổng thống các lựa chọn bổ sung chống lại một số mục tiêu quân sự khó khăn và diện tích lớn".

Nhắm các mục tiêu cụ thể

"Hiện tại không có chương trình kéo dài tuổi thọ nào cho B61-11.", Hans Kristensen và Matt Korda tại nhóm nghiên cứu Liên đoàn các nhà khoa học Hoa Kỳ (FAS) ở Washington, D.C., đã viết sau khi công bố kế hoạch cho B61-13. “Các quan chức cho biết kế hoạch B61-13 không loại trừ khả năng Hoa Kỳ có thể quyết định trong tương lai sẽ triển khai một loại tên lửa xuyên đất hạt nhân mới để thay thế B61-11. Nhưng vẫn chưa có quyết định nào về vấn đề này”.

Hình ảnh về một quả bom B61-12 thử nghiệm trên máy bay F-15E Strike Eagle. Ảnh DOD.

Một mục tiêu tiềm năng cụ thể, hầm ngầm (boongke) Kosvinsky Kamen của Nga, được cho là động lực chính thúc đẩy sự phát triển của B61-11. Cơ sở Kosvinsky Kamen nằm bên dưới một ngọn núi và là một phần của doanh nghiệp chỉ huy và kiểm soát hạt nhân của Nga. Nó cũng có thể đóng vai trò là địa điểm được gọi là “liên phòng của chính phủ” để bảo vệ các nhà lãnh đạo cấp cao khỏi một cuộc tấn công hạt nhân hoặc để ứng phó với một số trường hợp khẩn cấp lớn khác.

Nga có ít nhất một tổ hợp boongke khác dưới một ngọn núi, cũng như các địa điểm chôn sâu khác được sử dụng cho mục đích chỉ huy và kiểm soát hạt nhân và các mục đích khác. Trung Quốc, đối thủ cạnh tranh chính hiện tại của quân đội Hoa Kỳ và là “mối đe dọa đang gia tăng”, cũng đã mở rộng mảng cơ sở ngầm của riêng mình, bao gồm việc xây dựng các bãi chứa tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) mới rộng lớn trong những năm gần đây.

Các quốc gia nhỏ hơn như CHDCND Triều Tiên và Iran cũng ngày càng chuyển sang các cơ sở chôn sâu, trong nhiều trường hợp là để phản ứng trực tiếp với những lo ngại về các cuộc tấn công thông thường tiềm tàng của quân đội Hoa Kỳ và các nước khác. Như đã lưu ý, quân đội Hoa Kỳ đã nói rõ ràng rằng B61-13 được lên kế hoạch nhằm mục đích giúp cung cấp thêm năng lực tấn công các mục tiêu kiên cố dưới lòng đất, cũng như các mục tiêu lớn hơn trên bề mặt.

Tuy nhiên, vẫn chưa có khả năng chuyên biệt nào gần giống như B61-11. Cũng cần lưu ý rằng vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng về cách gói dẫn đường gắn trên đuôi được tìm thấy trên B61-12 và -13 có thể được kết hợp với tên lửa đẩy ở phía sau B61-11 và một vũ khí kế nhiệm thực sự của quả bom sau này có thể có thiết kế tổng thể khác biệt đáng kể.

Chi tiết về tình trạng các hầm mới của ICBM ở miền bắc Trung Quốc. Ảnh DOD.

Quân đội Hoa Kỳ cũng có thể quan tâm đến việc theo đuổi các biến thể B61 khác trong tương lai cung cấp các khả năng khác nhau, bao gồm cả những biến thể tập trung vào việc sử dụng với các cài đặt năng suất thấp hơn. Hải quân Hoa Kỳ đã triển khai tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm Trident II với đầu đạn W76-2 năng suất thấp chuyên dụng. Những người ủng hộ cho rằng điều này mang lại sự linh hoạt bổ sung có giá trị để quản lý tình trạng leo thang trong bất kỳ kịch bản hạt nhân nào trong tương lai, nhưng những người chỉ trích đã đặt câu hỏi về tính hữu ích thực sự của những vũ khí như vậy.

"Hướng dẫn mới yêu cầu rằng tất cả các kế hoạch ứng phó với cuộc tấn công hạt nhân hạn chế hoặc cuộc tấn công phi hạt nhân có hậu quả nghiêm trọng, có hậu quả lớn có tác động ở cấp độ chiến lược phải bao gồm một khái niệm liên quan để quản lý tình trạng leo thang một cách thuận lợi, bao gồm cả việc giảm khả năng xảy ra một cuộc tấn công hạt nhân quy mô lớn chống lại Hoa Kỳ hoặc các đồng minh và đối tác của nước này", theo một báo cáo chưa được phân loại về Chiến lược sử dụng hạt nhân hiện tại của Hoa Kỳ mà Lầu Năm Góc công bố vào tháng 11/2024.

"Việc quản lý tình trạng leo thang này ngày càng quan trọng khi môi trường hoạt động trở nên phức tạp hơn và tạo ra khả năng xảy ra các con đường leo thang xung đột mà có thể không được hiểu rõ hoặc dễ dự đoán".

Nghiên cứu mới về "Khả năng sống sót sau vũ khí hạt nhân"

Hội đồng Khoa học Quốc phòng (DSB) của Lầu Năm Góc cũng đã công bố vào tháng 11/2024 rằng họ đã khởi xướng một nghiên cứu mới về "Khả năng sống sót sau vũ khí hạt nhân". Các mối đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân của Nga xung quanh cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine, cũng như chương trình hạt nhân của Triều Tiên và các diễn biến của Iran được coi là những động lực chính.

"Trong trường hợp đối thủ sử dụng vũ khí hạt nhân, đặc biệt là nếu vũ khí đó được sử dụng chống lại một đồng minh của Hoa Kỳ, quân đội Hoa Kỳ có thể được huy động để phản ứng và góp phần đánh bại đối thủ", theo một bản ghi nhớ DSB chưa được phân loại về nghiên cứu hoạt động hạt nhân mới. "Ngoài ra, Hoa Kỳ có thể đã bị cuốn vào một cuộc xung đột thông thường leo thang thành sử dụng vũ khí hạt nhân, khiến chiến binh gặp nguy hiểm".

Bom hạt nhân chiến thuật B61-12 đã được xuất xưởng cuối tháng 12/2024. Ảnh Twz.

Mỹ không chế tạo thêm đầu đạn hạt nhân cho dòng B61-12, mà tái sử dụng đầu đạn trên những quả bom đời cũ và trang bị hệ thống dẫn đường mới cho chúng. Bom hạt nhân chiến thuật B61-12 có thể trang bị hệ thống dẫn đường vệ tinh, mang đầu đạn mạnh tương đương 50.000 tấn thuốc nổ TNT. Kích thước của nó đủ nhỏ để nằm gọn trong khoang vũ khí trong thân tiêm kích tàng hình F-35A.

B61-12 được coi là vũ khí nguy hiểm nhất trong kho vũ khí hạt nhân của Mỹ, do có độ chính xác và tính tùy biến cao. Mỗi quả bom B61-12 hoàn chỉnh nặng 320 kg và có giá 28 triệu USD, đắt hơn khối vàng ròng có cùng trọng lượng. Hiện máy bay F-15E, F-35A, B-2, F-16 Mỹ và PA-200 Tornado của Đức đã được chứng nhận đủ điều kiện vận hành bom B61-12. Cơ quan An ninh Hạt nhân Quốc gia Mỹ (NNSA) đang xúc tiến cấp chứng nhận sử dụng loại bom này cho phi đội PA-200 Tornado của Italy và oanh tạc cơ tàng hình B-21 Raider đang được Mỹ phát triển.

Long Nguyễn