Sen Vàng chấm dứt hợp đồng với Thùy Tiên: Đúng luật hay phản ứng mang tính tình thế?

Sen Vàng khẳng định không tham gia, không đại diện và không hưởng lợi từ các hoạt động kinh doanh cá nhân của Thùy Tiên với bên thứ ba

Sự việc Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2021 - Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam ngày 19/5 với cáo buộc "Lừa dối khách hàng" đang gây chấn động dư luận. Trong diễn biến liên quan, Công ty Cổ phần Quảng cáo Thương mại Sen Vàng (Công ty Sen Vàng), đơn vị từng hợp tác và quản lý hình ảnh của Thùy Tiên đã chính thức phát đi thông báo chấm dứt hợp đồng hợp tác kể từ ngày 20/5.

Theo thông báo từ Sen Vàng, quyết định chấm dứt hợp đồng được thực hiện “theo đúng các điều khoản đã thỏa thuận và quy định của pháp luật”. Công ty này cũng khẳng định không tham gia, không đại diện và không hưởng lợi từ các hoạt động kinh doanh cá nhân của Thùy Tiên với bên thứ ba. Tuy nhiên, từ góc độ pháp lý, việc đơn phương chấm dứt hợp đồng trong bối cảnh nghệ sĩ đang đối mặt với cáo buộc hình sự là một vấn đề không đơn giản.

Công ty Sen Vàng thông báo chấm dứt hợp đồng với hoa hậu Thùy Tiên kể từ ngày 20/5

Trao đổi với phóng viên, Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS (thuộc Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, việc đơn phương chấm dứt hợp đồng phải tuân thủ chặt chẽ theo quy định pháp luật hiện hành.

Cụ thể, Điều 428 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ, một bên chỉ có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu có căn cứ pháp lý xác đáng như đối tác vi phạm nghĩa vụ hợp đồng, có thỏa thuận trước trong hợp đồng hoặc xảy ra sự kiện bất khả kháng khiến hợp đồng không thể tiếp tục thực hiện.

“Không phải cứ có tin đồn hay thậm chí là quyết định khởi tố là có thể ngay lập tức đơn phương chấm dứt hợp đồng. Pháp luật yêu cầu phải có căn cứ rõ ràng và thực hiện đúng trình tự, nếu không, chính bên đơn phương có thể phải bồi thường thiệt hại cho bên còn lại”, luật sư Tuấn phân tích.

Theo luật sư Tuấn, trong trường hợp hành vi đơn phương chấm dứt được thực hiện mà không có lý do chính đáng, hoặc không tuân thủ quy trình, thời gian báo trước như cam kết hợp đồng, thì bên chấm dứt có thể bị coi là vi phạm hợp đồng. Việc này không chỉ dẫn đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại vật chất, uy tín hay cơ hội nghề nghiệp bị mất của bên còn lại, mà còn ảnh hưởng đến chính hình ảnh và uy tín của doanh nghiệp trên thị trường và trong giới nghệ sĩ.

Đặc biệt, trong ngành giải trí, các hợp đồng giữa nghệ sĩ và công ty quản lý như Sen Vàng thường không phải là hợp đồng lao động mà là hợp đồng dịch vụ, hợp tác khai thác thương mại hoặc bản quyền hình ảnh. Trong trường hợp đó, luật sư Tuấn cho rằng, Luật Thương mại 2005 sẽ được áp dụng để điều chỉnh. Điều 295 của luật này cho phép bên bị vi phạm có quyền chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường nếu bên còn lại vi phạm nghĩa vụ.

“Chúng ta cần phân biệt giữa trách nhiệm dân sự trong hợp đồng với trách nhiệm hình sự. Khi chưa có bản án có hiệu lực pháp luật, thì cá nhân vẫn được coi là chưa có tội. Nếu hợp đồng không quy định rõ việc xử lý trong tình huống khởi tố, việc chấm dứt hợp đồng chỉ vì dư luận là rất rủi ro,” Luật sư Tuấn nhấn mạnh.

Hoa hậu Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam với cáo buộc "Lừa dối khách hàng"

“Điều khoản đạo đức” phát huy tác dụng?

Không chỉ xét đến yếu tố pháp lý, sự việc cũng cần đặt trong bối cảnh đạo đức và hình ảnh của nghệ sĩ. Theo Luật sư Nguyễn Văn Tuấn, hiện nay nhiều hợp đồng giữa nghệ sĩ với công ty quản lý hoặc các thương hiệu quảng cáo đều có “điều khoản đạo đức” (morality clause). Đây là điều khoản cho phép doanh nghiệp được chấm dứt hợp đồng nếu nghệ sĩ có hành vi hoặc phát ngôn gây tổn hại đến uy tín, thương hiệu hoặc làm ảnh hưởng tiêu cực đến giá trị thương mại của sự hợp tác.

Tuy nhiên, nếu trong hợp đồng không có quy định cụ thể về việc xử lý các sự kiện “ồn ào”, thì việc đơn phương chấm dứt hợp tác hoàn toàn dựa trên dư luận có thể bị coi là thiếu cơ sở. Khi đó, nghệ sĩ có quyền khởi kiện và yêu cầu bồi thường thiệt hại bao gồm thu nhập bị mất, tổn thất uy tín và các cơ hội nghề nghiệp bị ảnh hưởng.

“Điều khoản đạo đức là con dao hai lưỡi. Nếu quá mơ hồ hoặc áp dụng tùy tiện, nó có thể trở thành công cụ để công ty ép nghệ sĩ. Nhưng nếu được soạn kỹ lưỡng, minh bạch thì nó lại là hàng rào bảo vệ chính đáng cho doanh nghiệp, luật sư Tuấn nhận định.

Vấn đề trách nhiệm hợp đồng quảng cáo cũng được đặt ra trong trường hợp này. Nếu các hợp đồng quảng cáo giữa Thùy Tiên (hoặc công ty quản lý của cô) với các nhãn hàng có điều khoản ràng buộc về hình ảnh và đạo đức, thì việc cô vướng vòng lao lý hoàn toàn có thể là căn cứ để đối tác yêu cầu chấm dứt hợp đồng và đòi bồi thường.

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn cũng nhấn mạnh rằng, trong trường hợp công ty quản lý là bên ký hợp đồng thay cho nghệ sĩ, thì trách nhiệm thực hiện và bồi thường trước hết thuộc về pháp nhân công ty, trừ khi hợp đồng có điều khoản quy định rõ nghệ sĩ chịu trách nhiệm cá nhân. Điều này căn cứ vào quy định tại Điều 87 và Điều 97 Bộ luật Dân sự 2015 về trách nhiệm của người đại diện và pháp nhân.

Một điểm đáng chú ý nữa là tuyên bố của Công ty Sen Vàng về việc “không tham gia, không đại diện và không hưởng lợi” từ các hoạt động kinh doanh của Thùy Tiên. Theo luật sư Nguyễn Văn Tuấn, tuyên bố này chỉ có giá trị nếu hợp đồng giữa hai bên đã được thanh lý một cách đầy đủ, hợp pháp và minh bạch. Nếu trong quá khứ, Sen Vàng từng đại diện thương mại, khai thác hình ảnh hoặc hưởng lợi từ các hoạt động của Thùy Tiên, thì không thể đơn phương từ chối trách nhiệm bằng một văn bản đơn giản.

Theo Điều 141 và 142 Bộ luật Dân sự, các giao dịch được ký kết trong thời gian đại diện vẫn có hiệu lực pháp lý, và công ty phải chịu trách nhiệm với đối tác nếu từng đóng vai trò là người đại diện hợp pháp.

Từ sự việc này, Luật sư Nguyễn Văn Tuấn cho rằng, trong môi trường giải trí nhiều rủi ro và biến động, việc xây dựng hợp đồng hợp tác rõ ràng, có cơ chế xử lý các sự kiện truyền thông tiêu cực và tranh chấp pháp lý là điều kiện tiên quyết để bảo vệ quyền lợi của cả nghệ sĩ và doanh nghiệp. “Trong mọi tranh chấp, cả nghệ sĩ và doanh nghiệp đều cần hành xử chuyên nghiệp, đúng pháp luật, không để cảm xúc hay dư luận chi phối”, luật sư kết luận.

Túc Mạch