Sẽ giải quyết các vấn đề phát sinh khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp

Người dân thực hiện thủ tục hành chính tại bộ phận một cửa cấp xã. (Ảnh minh họa. Nguồn: hanoi.gov.vn)

Chấm dứt tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại một số TP

Theo đó, để bảo đảm cho hoạt động của chính quyền địa phương khi chuyển đổi mô hình chính quyền từ 3 cấp sang 2 cấp diễn ra liên tục, thông suốt, không bị gián đoạn công việc, không để chồng chéo, trùng lặp hoặc bỏ sót nhiệm vụ, lĩnh vực, địa bàn, không làm ảnh hưởng đến nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, hoạt động bình thường của xã hội, người dân, doanh nghiệp, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, dự thảo Luật quy định những nội dung chuyển tiếp liên quan đến một số vấn đề quan trọng, cấp bách cần ưu tiên giải quyết.

Cụ thể, quy định trong thời hạn 2 năm kể từ ngày Luật có hiệu lực thi hành (từ ngày 1/7/2025), giao Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương và điều chỉnh các quy định khác có liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương để thống nhất áp dụng trong thời gian chưa sửa đổi, bổ sung các luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội (QH), Ủy ban Thường vụ (UBTV) QH và định kỳ báo cáo UBTVQH; trường hợp liên quan đến luật, nghị quyết của QH thì báo cáo QH tại kỳ họp gần nhất; quy định chấm dứt việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị đang thực hiện tại TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, TP Đà Nẵng, TP Hải Phòng.

Dự thảo Luật cũng quy định thời hạn để các cơ quan của chính quyền địa phương cấp huyện (trước khi giải thể) phải bàn giao công việc, hồ sơ, tài liệu, tài chính, ngân sách, trụ sở, tài sản, cơ sở vật chất khác có liên quan cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền (15 ngày); quy định về hiệu lực và thẩm quyền xử lý các văn bản của chính quyền địa phương cấp huyện (sau khi giải thể).

Cùng với đó là quy định việc tiếp tục thực hiện các công trình, dự án đầu tư, các công việc, việc giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính của chính quyền địa phương cấp huyện chưa hoàn thành hoặc đã hoàn thành nhưng phát sinh vấn đề cần giải quyết; quy định việc giao cho UBND cấp tỉnh có thẩm quyền thay đổi trình tự, thủ tục, thẩm quyền để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp cơ sở; các quy định khác có liên quan nhằm bảo đảm hoạt động liên tục, bình thường của các cơ quan, tổ chức, đơn vị mới khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Một vấn đề khác là sửa đổi các quy định liên quan đến việc tổ chức đơn vị hành chính (ĐVHC) và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Theo đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức ĐVHC và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (gồm cấp tỉnh và cấp cơ sở, không tổ chức cấp huyện) phù hợp với địa bàn đô thị, nông thôn, hải đảo, ĐVHC kinh tế đặc biệt.

Dự thảo Luật đề xuất tổ chức chính quyền địa phương ở các ĐVHC; quy định chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp cơ sở đều tổ chức HĐND và UBND. HĐND hoạt động theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số. UBND hoạt động theo chế độ tập thể UBND kết hợp với đề cao trách nhiệm của chủ tịch UBND.

Tiếp tục xây dựng đề án sáp nhập cấp tỉnh, bỏ cấp huyện theo phương châm “vừa chạy, vừa xếp hàng”

Liên quan đến thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy, ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) cũng đã trao đổi về một số thông tin liên quan đến Công văn số 618/BNV-CQĐP ngày 23/3 của Bộ Nội vụ gửi các địa phương về việc tạm dừng thực hiện một số nhiệm vụ, công việc liên quan đến ĐVHC các cấp, trong đó có việc tạm dừng trình Đề án sắp xếp, thành lập ĐVHC cấp huyện, cấp xã theo quy định của Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 (sửa đổi, bổ sung tại Nghị quyết số 27/2022/UBTVQH15) và Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 của UBTVQH về tiếp tục sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030.

Theo đó, việc tạm dừng trên nhằm thực hiện đồng bộ, đúng chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư tại Kết luận số 127-KL/TW, đó là nghiên cứu định hướng sáp nhập một số ĐVHC cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số ĐVHC cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể), bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Hiện Bộ Nội vụ đang khẩn trương phối hợp với các cơ quan Trung ương, địa phương để tham mưu trình các cấp có thẩm quyền Đề án về sắp xếp, tổ chức lại ĐVHC các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời tham mưu Chính phủ trình QH, UBTVQH dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Nghị quyết mới của UBTVQH về sắp xếp ĐVHC và các văn bản có liên quan, làm cơ sở pháp lý để thực hiện sáp nhập một số tỉnh, TP; không tổ chức cấp huyện, sắp xếp, tổ chức lại ĐVHC cấp cơ sở (cấp xã) và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Ông Tuấn nhấn mạnh: “Các công việc liên quan đến chủ trương này đang được Bộ Nội vụ và các cơ quan Trung ương, địa phương thực hiện với tinh thần “thần tốc”, “làm việc không kể ngày đêm” để bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ này theo đúng lộ trình đề ra tại Công văn số 43-KH/BCĐ của Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW”.

Công văn số 618 của Bộ Nội vụ đề nghị UBND tỉnh, TP trực thuộc Trung ương tạm dừng trình Đề án sắp xếp, thành lập ĐVHC cấp huyện, cấp xã theo quy định của Nghị quyết số 1211 (sửa đổi, bổ sung tại Nghị quyết số 27) và Nghị quyết số 35. Các địa phương tạm dừng phân loại ĐVHC các cấp; tạm dừng thẩm định, nghiệm thu hồ sơ, bản đồ địa giới ĐVHC các cấp (dự án 513) và lập mới, chỉnh lý, bổ sung hồ sơ, bản đồ địa giới ĐVHC các cấp theo Nghị quyết của UBTVQH về việc sắp xếp đối với từng ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025. Đồng thời, các địa phương tạm dừng xây dựng Hợp phần Quy hoạch tổng thể ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 theo yêu cầu tại Văn bản số 8657/BNV-CQĐP ngày 31/12/2024 của Bộ Nội vụ cho đến khi có chủ trương mới của cấp có thẩm quyền. Đây là những công việc được địa phương triển khai theo Kết luận số 48 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 35 của UBTVQH.

Như vậy, theo Công văn của Bộ Nội vụ, sẽ chỉ tạm dừng những nhiệm vụ đang thực hiện theo Nghị quyết của UBTVQH trước đó. Còn việc xây dựng các đề án sáp nhập ĐVHC cấp tỉnh, bỏ cấp huyện, tiếp tục sáp nhập ĐVHC cấp xã theo Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư vẫn đang được thực hiện với phương châm “vừa chạy, vừa xếp hàng”.

“Không thể có chuyện đùn đẩy trách nhiệm”

Đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai.

Theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, dự kiến sau khi sắp xếp sẽ giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh và giảm khoảng 60 - 70% trong số hơn 10.000 xã sẽ được sáp nhập so với hiện nay. Điều này đòi hỏi khi sắp xếp cán bộ 2 cấp phải bảo đảm bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, có năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Nhiều ý kiến cho rằng, việc sáp nhập tỉnh, tinh giản bộ máy lúc này là cần thiết, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm bớt gánh nặng ngân sách, tạo điều kiện để đất nước phát triển bền vững.

Khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) nhấn mạnh, nhiệm vụ, công việc nào của chính quyền cấp cơ sở, tức là cấp xã (tạm gọi do đang nghiên cứu sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương), thì chính quyền cấp cơ sở giải quyết; nhiệm vụ, công việc nào của cấp tỉnh thì cấp tỉnh phải xử lý, không có chuyện đùn đẩy qua lại và có chế tài rất mạnh, quy định trách nhiệm rõ ràng. Khi đã phân cấp, phân quyền rõ ràng thì “phần công việc của anh nào anh ấy chịu”, nếu còn đùn đẩy là phải có chế tài xử lý.

Ông Mai nhấn mạnh, tất cả những việc của người dân đều xảy ra ở một địa phương, một địa bàn cụ thể là cơ sở. Khi việc được giải quyết ở xã thì nó sẽ giảm tải cho cấp tỉnh. Hiện lực lượng cán bộ “tinh, chất lượng” xuống cơ sở rồi lại có công an chính quy xuống xã thì trình độ hoàn toàn đáp ứng được các yêu cầu. Tất nhiên, theo ông Mai, khi sắp xếp bộ máy, cán bộ, phải có tiêu chí rõ ràng, có tiêu chí rõ ràng thì không có vấn đề gì trở ngại.

Về chế tài, ông Mai quả quyết, nếu cán bộ không làm được thì “ra” ngồi chỗ khác, để người khác làm và sẽ có cơ quan xử lý việc này. “Giao cho anh, anh không làm được thì để người khác làm”, ông Mai nói.

“Cán bộ phải có năng lực thực sự”

Phó Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam Trương Xuân Cừ.

Quan tâm đến trình độ cán bộ cấp xã khi sáp nhập, Phó Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam Trương Xuân Cừ lại cho rằng, khi phạm vi quản lý của cấp xã mở rộng, cán bộ phải có trình độ cao hơn để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, việc quy định cán bộ cấp xã phải có bằng đại học là hoàn toàn phù hợp.

“Có thể nói, đây là vấn đề mang tính thiết thực và cấp thiết. Khi hạn chế bớt các khâu trung gian, quy trình xử lý công việc có thể được rút ngắn, giúp chính quyền cấp xã, phường giải quyết trực tiếp các vấn đề của người dân. Đối với những nội dung vượt quá thẩm quyền của cấp cơ sở, tỉnh có thể tham gia giải quyết ngay, bảo đảm tính kịp thời và hiệu quả. Đây chính là mục tiêu về hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả mà chúng ta hướng đến”, ông Cừ nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Cừ cho rằng, với một số khu vực đặc thù như vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, cần có chính sách linh hoạt hơn. “Quan trọng nhất, ngoài bằng cấp, cán bộ phải có năng lực thực sự, có khả năng điều hành, xử lý công việc hiệu quả. Nếu không chú trọng chất lượng đội ngũ, việc sáp nhập sẽ chỉ mang tính cơ học, không đạt hiệu quả như mong đợi”, ông Cừ nói.

D.Sơn

U.San