Sầu riêng 'lội ngược dòng', dẫn dắt tăng trưởng toàn ngành rau quả

Xuất khẩu sầu riêng tiếp tục là điểm sáng nổi bật nhất của ngành nông sản Việt Nam khi lập kỷ lục mới trong 10 tháng năm 2025 với giá trị hơn 3,33 tỷ USD, tăng 10,4% so với cùng kỳ. Đây là mức cao nhất từ trước đến nay, đưa sầu riêng trở thành mặt hàng có đóng góp lớn nhất vào kim ngạch xuất khẩu rau quả.

Sau thời gian khó khăn, thị trường Trung Quốc tiếp tục dẫn dắt nhu cầu khi chiếm tới 94,35% tổng kim ngạch, tương đương hơn 3,14 tỷ USD. Dù lượng hàng xuất khẩu giảm hơn 41% trong tháng 10 do yếu tố cuối vụ và điều chỉnh quy định kiểm soát nhập khẩu, giá trị cộng dồn sang thị trường này vẫn tăng gần 14% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 10, kim ngạch xuất khẩu đạt 572 triệu USD, cao gấp 2,7 lần tháng 10/2024.

Hiệp hội Rau quả Việt Nam nhận định, sầu riêng Việt vẫn duy trì đà tăng trưởng bất chấp nhiều rào cản kỹ thuật hơn từ Trung Quốc. Chất lượng cải thiện, cùng lợi thế giá bán trung bình 3.696 USD/tấn, thấp hơn 15% so với Thái Lan, giúp Việt Nam trở thành nguồn cung sầu riêng lớn thứ hai tại thị trường tỷ dân.

Để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe, doanh nghiệp trong nước thời gian qua đã đầu tư mạnh vào vùng trồng đạt chuẩn, kho lạnh, nhà máy đóng gói và xây dựng thương hiệu. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng thiết lập quy trình kiểm soát riêng cho mặt hàng sầu riêng, bước đi được đánh giá là tiền lệ quan trọng để mở đường cho các loại nông sản khác thâm nhập sâu hơn vào thị trường Trung Quốc.

Ngoài Trung Quốc, nhiều thị trường khác ghi nhận tăng trưởng ấn tượng. Hong Kong tăng gần 89%, đạt hơn 45 triệu USD, tiếp tục là cửa ngõ trung chuyển quan trọng sang các thị trường cao cấp. Malaysia, Nhật Bản và Canada duy trì đà tăng hai chữ số, cho thấy nhu cầu đang mở rộng theo hướng đa dạng hơn.

Ngược lại, xuất khẩu sang Thái Lan giảm mạnh 77%, chỉ còn hơn 34 triệu USD, do cạnh tranh trực tiếp tại Trung Quốc nơi nước này đang đẩy mạnh cung ứng. Các thị trường như Đài Loan, Hàn Quốc và Campuchia cũng giảm sâu, phản ánh thực tế Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào một thị trường duy nhất.

Các chuyên gia lưu ý rằng sầu riêng hiện chiếm hơn một nửa giá trị xuất khẩu rau quả, tiềm ẩn rủi ro nếu chính sách nhập khẩu thay đổi đột ngột. Việc đa dạng hóa thị trường, nâng cấp chuỗi lạnh và kiểm soát chặt chẽ tiêu chuẩn là yêu cầu cấp thiết để duy trì tăng trưởng bền vững.

Sau thời điểm xuất khẩu đình trệ vì tạm ngưng kiểm định, giá sầu riêng trong nước đã bật tăng 30-50%. Tại đồng bằng sông Cửu Long, Monthong loại A từ mức 70.000 đồng/kg đã phục hồi lên 110.000-125.000 đồng/kg; Ri6 tăng từ 40.000 đồng lên 67.000-70.000 đồng/kg.

Ở nhóm loại B, Monthong đạt 97.000-100.000 đồng/kg và Ri6 ở mức 50.000-55.000 đồng/kg. Thương lái cho biết giá tăng chủ yếu nhờ hoạt động thông quan trở lại bình thường, trong khi nguồn cung khan hiếm do vụ nghịch và Tây Nguyên đã hết mùa.

Trong khi sầu riêng tăng giá mạnh, nhiều mặt hàng nông sản khác lại ghi nhận xu hướng trái chiều. Hồ tiêu giảm 1.000-2.000 đồng/kg, hiện còn khoảng 150.000 đồng/kg tại Đắk Lắk. Cà phê tại Tây Nguyên giảm 800-1.300 đồng/kg, dao động 110.500-111.200 đồng/kg.

Dù giảm, năm 2025 vẫn là một năm được mùa được giá với người trồng cà phê. Giá cao duy trì khiến chi phí thuê nhân công tăng lên 11.000-13.000 đồng/kg, giúp mỗi lao động thu nhập 250.000-300.000 đồng/ngày, hỗ trợ người dân cải thiện chi tiêu cuối năm.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu rau quả tháng 11 đạt khoảng 754 triệu USD, giảm 18,7% so với tháng trước do yếu tố mùa vụ nhưng tăng tới 65% so với cùng kỳ 2024. Tính chung 11 tháng, ngành đạt hơn 7,8 tỷ USD, tăng 18% và đem lại mức xuất siêu gần 5,4 tỷ USD.

Với đà tăng hiện nay, Hiệp hội dự báo kim ngạch xuất khẩu sầu riêng có thể đạt 4 tỷ USD trong năm 2025, tương đương mức tăng trưởng mới của ngành rau quả Việt Nam.

Hà Linh