Sau 50 năm giải phóng Đà Nẵng: Kỳ vọng vào những thể chế kinh tế mới mẻ

Ngày mới giải phóng, cả thành phố Đà Nẵng chỉ vài cây cầu cũ kỹ và một số đường phố nhỏ hẹp. Ngày đó, chuyện đi từ Nam Ô hay Sơn Trà vào trung tâm thành phố cực kỳ khó khăn. Người dân ở Nam Ô hay Sơn Trà khi vào trung tâm thành phố đều quen gọi là đi Đà Nẵng. Bây giờ, với hàng loạt dự án cầu đường rộng thoáng đã tạo cho Đà Nẵng một hạ tầng giao thông hiện đại, tiện lợi. Gần 30 năm sau ngày chia tách (1997-2025), không gian đô thị của Đà Nẵng đã tăng gấp 4 lần. Nhiều chính sách an sinh xã hội mang tính đột phá, nhiều giải pháp xây dựng môi trường mang tính tiên phong giúp Đà Nẵng được mệnh danh là thành phố đáng sống.

Cảng Tiên Sa thuộc Công ty CP Cảng Đà Nẵng được đầu tư hiện đại.

Thế nhưng, khi dư địa không còn, thị trường bất động sản khó khăn, dịch Covid-19 bùng phát, du lịch tăng trưởng mạnh nhưng đóng góp ngân sách không cao… đã đặt ra cho Đà Nẵng hướng đi mới với những thể chế kinh tế mới mẻ. Trước yêu cầu thực tiễn, lãnh đạo thành phố Đà Nẵng tập trung xây dựng, đề xuất nhiều cơ chế đặc thù, tập trung tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, tạo đà cho Đà Nẵng bứt phá. Trong đó, nổi bật là chủ trương thí điểm Khu Thương mại tự do và Trung tâm Tài chính khu vực tại Đà Nẵng.

Nhiều cây cầu hiện đại bắc qua sông Hàn tạo cho Đà Nẵng hạ tầng giao thông hiện đại.

Khu Thương mại tự do Đà Nẵng là khu chức năng, có ranh giới địa lý xác định, được thành lập để thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách, tập trung thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, du lịch và dịch vụ chất lượng cao.

Khu Thương mại tự do có các khu chức năng được quy định tại quyết định thành lập của Thủ tướng Chính phủ, bao gồm khu sản xuất, trung tâm logistics, khu thương mại - dịch vụ và các loại hình khu chức năng khác theo quy định của pháp luật.

Các khu chức năng thuộc Khu Thương mại tự do Đà Nẵng được ngăn cách với khu vực bên ngoài bằng hàng rào cứng, bảo đảm hoạt động kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan của cơ quan hải quan và hoạt động quản lý nhà nước theo lĩnh vực tương ứng của các cơ quan có liên quan theo quy định pháp luật.

Quan hệ mua bán, trao đổi hàng hóa giữa khu chức năng thuộc Khu Thương mại tự do với bên ngoài là quan hệ xuất, nhập khẩu theo quy định của pháp luật về hải quan, thuế và xuất, nhập khẩu.

Sau 50 năm giải phóng và gần 30 năm chia tách, bộ mặt đô thị của Đà Nẵng thay đổi vượt bậc.

Ông Vũ Quang Hùng, Trưởng Ban Quản lý Khu Công nghệ cao và các Khu công nghiệp Đà Nẵng cho biết: “Theo Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung của thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và đồ án quy hoạch của thành phố Đà Nẵng thời kỳ 2021 đến 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thì khu thương mại tự do Đà Nẵng có thể đặt ở khu vực Tây Bắc thành phố bởi đây là khu vực cảng Liên Chiểu, là yếu tố thuận lợi hàng đầu cho một khu thương mại tự do”.

Sau thời gian gấp rút chuẩn bị với những nghiên cứu kỹ lưỡng, tham vấn ý kiến nhiều chuyên gia hàng đầu, UBND thành phố Đà Nẵng đã có Tờ trình về việc phê duyệt Đề án thành lập Khu Thương mại tự do gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính). Theo tờ trình này, quy mô diện tích của Khu Thương mại tự do Đà Nẵng đến giai đoạn hoàn chỉnh hạ tầng và đồng bộ các khu chức năng khoảng 2.317 ha, bao gồm vị trí lấn biển khoảng hơn 300 ha, bố trí tại 10 vị trí không liền kề gắn kết với cảng biển Liên Chiểu và sân bay Đà Nẵng.

Dự án nút giao thông phía Tây cầu Trần Thị Lý hiện đại.

Theo dự báo, Khu Thương mại tự do có thể đóng góp khoảng 8% - 9% GRDP của thành phố vào năm 2030 và tăng lên tới 25% vào năm 2050, góp phần thúc đẩy tăng trưởng hàng năm của thành phố thêm 1,7% và 2,4% lần lượt giai đoạn 2026 – 2030 và cả thời kỳ 2031 – 2050.

Khu Thương mại tự do Đà Nẵng kỳ vọng thu hút lượng lớn lao động và chuyên gia trong các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao. Con số này vào năm 2030 sẽ có khoảng 41.000 lao động, đến năm 2050 có khoảng 137.000 lao động. Đà Nẵng thể hiện quyết tâm chính trị rất cao khi thành lập ngay Tổ công tác triển khai thành lập Khu Thương mại tự do, phân công Phó Chủ tịch UBND thành phố Trần Chí Cường làm Tổ trưởng. Theo ông Trần Chí Cường, Khu Thương mại tự do được đề xuất phát triển theo mô hình đô thị kinh doanh tích hợp, gồm nhiều khu chức năng nhằm tận dụng tối đa lợi thế phát triển của Đà Nẵng.

Cảng Liên Chiểu đang được đẩy nhanh tiến độ thi công.

“Xây dựng, chuẩn bị nguồn nhân lực rồi kêu gọi xúc tiến đầu tư; lựa chọn vị trí địa điểm để đồng bộ các bước khi triển khai Khu Thương mại tự do và cũng phải xác định các vị trí, các khu vực. Bên cạnh triển khai tổ chức thực hiện Nghị quyết 136, có những bước phải làm tiếp tục làm trước như điều chỉnh lại Quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; Phân lại các khu chức năng rồi có thể phải tính toán việc kêu gọi các điều kiện về giải phóng mặt bằng, chuẩn bị đầu tư” - ông Trần Chí Cường cho biết.

Đà Nẵng nhìn từ cầu Rồng.

Song song với đó, HĐND thành phố Đà Nẵng cũng vừa thông qua danh mục 33 dự án chuẩn bị đầu tư, ưu tiên bố trí vốn đầu tư, hỗ trợ đầu tư xây dựng công trình kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong và ngoài Khu Thương mại tự do.

Cùng với Khu Thương mại tự do, Đà Nẵng như được “chắp thêm cánh” với thông báo kết luận ngày 15/11/2024 của Bộ Chính trị đồng ý chủ trương Đề án xây dựng Trung tâm Tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam. Cụ thể, thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế toàn diện tại TP.HCM và Trung tâm Tài chính khu vực tại Đà Nẵng. Bộ Chính trị yêu cầu lựa chọn phát triển các Trung tâm Tài chính có ranh giới địa lý và đối tượng điều chỉnh được xác định theo tiêu chí rõ ràng, theo mô hình "kết hợp" với các chính sách đặc thù, vượt trội theo lộ trình.

Đà Nẵng đang khẩn trương triển khai chuẩn bị đầu tư Khu Thương mại tự do.

Trung tâm Tài chính được áp dụng cơ chế quản lý đặc thù, vượt trội hơn so với quy định hiện hành, mang tính cạnh tranh nhưng phải kèm theo các cơ chế giám sát, quản lý rủi ro phù hợp; vừa làm, vừa rút kinh nghiệm; không nóng vội nhưng cũng không cầu toàn, để mất thời cơ; dứt khoát từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm".

Về Trung tâm Tài chính khu vực, báo cáo với Thủ tướng Chính phủ tại buổi làm việc ngày 9/2 vừa qua, ông Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng cho biết, thành phố đang tích cực phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội, phấn đấu trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 5/2025. Thành phố cũng sẽ tiến hành các cuộc hội thảo, hội nghị, các buổi làm việc để lắng nghe ý kiến góp ý góp ý của các nhà đầu tư về cơ chế, chính sách cần phải xây dựng, tập trung vào các lĩnh vực tài chính cho khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, tài chính xanh, bảo hộ sở hữu trí tuệ, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, sàn giao dịch hàng hóa...

Ông Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng cho biết thêm, thành phố đã và đang tập trung đào tạo nguồn nhân lực, kêu gọi nhà đầu tư chiến lược đầu tư kết cấu hạ tầng xây dựng Trung tâm Tài chính.

Thủ tướng Chính phủ làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng vào tối 9/2/2025

“Một thách thức lớn nhất là việc hoàn thiện được đề án về Khu Thương mại tự do để báo cáo Ban chỉ đạo trước khi trình Thủ tướng thì các sở, ngành cùng với Ủy ban đã rất tích cực triển khai. Đối với Kết luận số 47 ngày 15 tháng 11 năm 2024 của Bộ Chính trị về xây dựng Trung tâm Tài chính khu vực tại thành phố Đà Nẵng thì thành phố rất chủ động, quyết liệt để tham mưu các nội dung và thực hiện theo sự phân công của Chính phủ” - ông Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng thông tin.

Khu Thương mại tự do và Trung tâm Tài chính khu vực sẽ tạo ra động lực mới cho thành phố Đà Nẵng bứt phá trong tương lai không xa. Đà Nẵng nhận lãnh trọng trách thí điểm, tiên phong xây dựng các định chế tài chính, kinh tế đầu tiên tại Việt Nam.

Tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng vào tối 9/2 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ủng hộ chủ trương xây dựng, bổ sung thêm một số chính sách vượt trội để thu hút nhà đầu tư vào Khu Thương mại tự do, phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại Đà Nẵng trên tinh thần không cầu toàn, không nóng vội, đề xuất chính sách phù hợp hoàn cảnh cụ thể của đất nước để phát huy điều kiện rất thuận lợi của Đà Nẵng.

Toàn cảnh buổi làm việc giữa Thủ tướng Chính phủ với Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng

“Thành phố bổ sung thêm một số chính sách có tính vượt trội để thu hút nhà đầu tư. Đối với khu thương mại tự do thì không cầu toàn cũng nóng vội nhưng mà chúng ta đề xuất làm sao cho nó phù hợp hoàn cảnh cụ thể của đất nước chúng ta. Thứ 2 là phát huy được tiềm lực rất thuận lợi của Đà Nẵng. Thứ ba là phải nhanh thời gian, trí tuệ và sự quyết đoán. Và như vậy là tháng 2 là phải xong ở các bộ, ngành. Tháng 3 là phải xong ở Chính phủ. Tháng tư là trình Quốc hội liên quan đến các cơ chế, chính sách để mà phục vụ cho 2 đề án quan trọng. Rất hoan nghênh thành phố đã chủ động làm công việc này” - Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết.

Trong những ngày đầu năm nay, Đà Nẵng đã khẩn trương triển khai nhiều dự án quy mô đặc biệt lớn. Trong quý I và quý II tới đây, Đà Nẵng sẽ khởi công những dự án lớn với tổng vốn đầu tư khoảng 150.000 ngàn tỷ đồng, như: Dự án Làng Vân trên 44 ngàn tỷ đồng; Tổ hợp Công viên Châu Á trên 43 ngàn tỷ đồng; các công trình, dự án của Tập đoàn FPT trên 5 ngàn tỷ đồng; một số dự án nghỉ dưỡng cao cấp ven biển, ven sông và khu vực Bán đảo Sơn Trà hơn 60 ngàn tỷ đồng; dự án Khu Công nghệ thông tin của Tập đoàn Viettel trên 2 ngàn tỷ đồng…. và nhiều dự án trong số 1.340 dự án theo Nghị quyết số 170 của Quốc hội sẽ được tháo gỡ và phải đưa vào đầu tư. Sân vận động Chi Lăng sẽ hoàn thành điều chỉnh quy hoạch và việc giải phóng mặt bằng trước 30/4; đủ điều kiện để đấu giá trong năm 2025.

Phát huy tinh thần "chính xác, táo bạo và rất kịp thời" của tiến công giải phóng Huế - Đà Nẵng vào tháng 3/1975 lịch sử, thành phố Đà Nẵng đã sẵn sàng một tâm thế mới để cùng dân tộc bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình.

Thanh Hà/ VOV-Miền Trung