Sập tòa nhà ở Thái Lan, công trình Việt Nam có quy định chịu động đất?

Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS) thông báo, một trận động đất mạnh 7,7 độ Richter vừa xảy ra ở miền trung Myanmar, gây rung chấn lan xa tới tận Việt Nam, Thái Lan và Trung Quốc.

Tại Thái Lan, một tòa nhà 30 tầng đang được xây dựng ở phía bắc thành phố đã bị sập, khiến 3 người thiệt mạng và 90 người mất tích.

Khoảnh khắc tòa nhà 30 tầng đang xây dựng ở Bangkok bị đổ sập vì động đất. Nguồn: CNA

Tại Việt Nam, khoảng 13h30, người dân ở Hà Nội, TPHCM, Bình Dương... thấy nhà rung chuyển, chóng mặt như bị tụt huyết áp, nhất là người sống trên các chung cư cao tầng. Nhiều người dân tháo chạy khỏi các cao ốc xuống tầng 1.

Trao đổi với PV VietNamNet về tác động của động đất đến các công trình như vụ sập tòa nhà ở Thái Lan, ông Lê Văn Thịnh, cựu Trưởng phòng Quản lý chất lượng công trình xây dựng 1, Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng) cho rằng, việc tòa nhà đổ sập như vậy có thể do các nguyên nhân như công trình không được thiết kế chống động đất. Nếu công trình không được thiết kế để chịu động đất theo tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp, rung chấn có thể gây ra mất ổn định kết cấu.

Ngoài ra, nếu công trình sử dụng vật liệu kém chất lượng, không đạt tiêu chuẩn, như bê tông chất lượng thấp hoặc thép yếu, có thể làm giảm khả năng chịu lực của tòa nhà.

"Mọi người nhìn đống bê tông vụn và thép cốt được tuốt thẳng có thể nghi ngờ về chất lượng vật liệu và cả chất lượng thi công. Rất có thể do thi công sai sót. Nếu quy trình thi công không đảm bảo đúng thiết kế, chẳng hạn như móng không đủ vững hoặc cột, dầm không được thi công đúng cấu tạo kháng chấn thì tòa nhà có thể không chịu nổi chấn động", ông Thịnh nói và chỉ thêm yếu tố về địa chất.

Khu vực xây dựng nằm trên nền đất yếu, đất bùn hoặc khu vực dễ bị hóa lỏng đất thì khi có động đất sẽ làm mất ổn định nền móng.

Chuyên gia cũng lưu ý thêm về vấn đề chấn động quá mạnh bởi nếu động đất có cường độ cao hơn khả năng chịu đựng của công trình, đặc biệt các công trình vẫn đang trong quá trình thi công thì nguy cơ sập rất lớn.

“Nguyên nhân chính của vụ sập này có thể liên quan đến việc tòa nhà chưa hoàn thiện, khiến kết cấu chưa đạt độ ổn định cần thiết để chống chịu rung chấn mạnh. Ngoài ra, việc thiếu các biện pháp gia cố tạm thời trong quá trình thi công có thể đã làm tăng nguy cơ sập đổ khi xảy ra động đất”, ông Thịnh đánh giá.

Đối với các công trình tại Việt Nam, ông Lê Văn Thịnh cho hay, thiết kế công trình chống động đất là một trong những yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo an toàn cho công trình và người sử dụng, đặc biệt trong các khu vực địa chất không ổn định. Yêu cầu thiết kế chống động đất không chỉ được quy định bởi pháp luật mà còn là tiêu chuẩn kỹ thuật cần thiết để bảo vệ công trình khỏi các tác động của động đất.

Cụ thể, Điều 91 Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) đã có quy định về việc đảm bảo an toàn công trình. Theo đó, các công trình xây dựng phải được thiết kế và thi công đảm bảo khả năng chịu lực, tính ổn định và tính bền vững trong điều kiện động đất. Đặc biệt, đối với những khu vực có nguy cơ động đất cao, công trình phải đáp ứng các tiêu chuẩn thiết kế chống động đất theo quy định của pháp luật.

Người dân tại Hà Nội, TPHCM… chạy khỏi các cao ốc sau khi thấy rung chấn. Ảnh: NH

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn trong xây dựng (QCVN 02:2022/BXD) cũng quy định chi tiết về các yêu cầu kỹ thuật trong thiết kế và thi công công trình chống động đất. Các tiêu chuẩn này bao gồm việc đánh giá nguy cơ động đất, tính toán tải trọng động đất và thiết kế cấu trúc phù hợp để chống chịu được các tác động của động đất.

Để thực hiện thiết kế công trình chống động đất, các chủ đầu tư và nhà thầu thiết kế cần tuân theo các bước từ đánh giá nguy cơ động đất; tính toán tải trọng động đất có thể tác động lên công trình có kể đến các yếu tố như độ cứng của đất, cấu trúc địa chất, và độ cao của công trình.

Thiết kế cấu trúc của công trình phải đảm bảo khả năng chống chịu được động đất. Cấu trúc này bao gồm các hệ thống khung chịu lực, tường cứng, lõi cứng và các giải pháp kỹ thuật khác nhằm tăng cường độ bền vững của công trình.

Sau khi hoàn thành thiết kế, chủ đầu tư cần nộp hồ sơ để cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định để làm cơ sở phê duyệt thiết kế. Quá trình này đảm bảo rằng thiết kế đáp ứng đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật và an toàn.

Trong quá trình thi công, cần giám sát chặt chẽ việc tuân thủ các tiêu chuẩn thiết kế chống động đất để đảm bảo chất lượng công trình.

Các tòa nhà chung cư, nhà ở tập thể khác từ cấp II trở lên thuộc danh mục công trình ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng nên phải chịu sự kiểm tra của cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc UBND cấp tỉnh hoặc của Bộ Xây dựng.

"Trên đây là những yêu cầu bắt buộc mà mọi công trình xây dựng trong khu vực có nguy cơ động đất cần tuân thủ. Thiết kế, thi công công trình chống động đất không chỉ đảm bảo an toàn cho người sử dụng mà còn góp phần bảo vệ tài sản và giảm thiểu thiệt hại trong trường hợp xảy ra động đất. Yêu cầu thiết kế, thi công chống động đất cần được thực hiện đầy đủ và chính xác để đảm bảo chất lượng và độ bền vững của công trình", ông Thịnh nhấn mạnh.

Hồng Khanh