Sắp có lộ trình cấm xe máy xăng lưu thông trong vành đai 3 Hà Nội

Thông tin được đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội công bố tại Diễn đàn “Năng lượng xanh – Thành phố sạch” ngày 7/11.

Lộ trình tham vọng, cần quyết tâm

Tại Diễn đàn “Năng lượng xanh – Thành phố sạch” do Bộ Nông nông nghiệp và Môi trường tổ chức, ông Trương Mạnh Tuấn, Phó trưởng phòng Quản lý chất lượng môi trường (Cục Môi trường – Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết ô nhiễm không khí đã trở thành vấn đề hiện hữu tại Việt Nam, đặc biệt ở hai đô thị lớn là Hà Nội và TPHCM.

Theo dữ liệu quan trắc những năm gần đây, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội thường xuyên vượt quy chuẩn cho phép (25 µg/m³), có thời điểm lên tới 40 µg/m³. Trong khi đó, TPHCM tuy có mức ô nhiễm thấp hơn, nhưng xu hướng vẫn đáng lo ngại khi nồng độ bụi tăng cao vào các tháng mùa khô.

Nguồn phát thải chủ yếu đến từ phương tiện giao thông, hoạt động xây dựng, sản xuất công nghiệp và sinh hoạt dân cư, trong đó giao thông cơ giới được xem là yếu tố then chốt cần kiểm soát mạnh mẽ hơn.

Bà Lê Thanh Thủy, Phó trưởng phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), cho biết thành phố đang triển khai Kế hoạch quản lý chất lượng không khí đến năm 2030, định hướng đến 2035, với trọng tâm là kiểm soát khí thải từ giao thông. Hiện Hà Nội có hơn 8 triệu phương tiện cơ giới, trong đó hơn 7,7 triệu xe máy, là nguồn phát thải chính trong đô thị.

Bà Lê Thanh Thủy.

Bà Lê Thanh Thủy cho biết thêm, thành phố đã đặt mục tiêu phát triển hệ thống giao thông công cộng xanh, đồng thời loại bỏ các phương tiện hết niên hạn sử dụng, tăng cường kiểm định khí thải và ban hành quy chuẩn khí thải đối với xe máy.

Theo kế hoạch, từ 1/7/2026, Hà Nội sẽ hạn chế xe máy sử dụng xăng trong khu vực Vành đai 1, mở rộng phạm vi ra Vành đai 2 vào năm 2028 và tiến tới Vành đai 3 vào năm 2030.

“Đây là lộ trình đầy tham vọng, đòi hỏi quyết tâm chính trị cao cùng các chính sách hỗ trợ phù hợp để đạt mục tiêu trung hòa carbon", bà Thủy nhấn mạnh.

Đại diện Cục Môi trường cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang hoàn thiện Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, áp dụng cho cả ô tô và xe máy.

Xe máy được cho là nguồn gây ô nhiễm không khí trầm trọng. Ảnh: V.Đ

Theo dự thảo quy định mới, từ ngày 1/1/2027, xe mô tô và xe gắn máy sẽ phải kiểm định khí thải tại các cơ sở được chỉ định ở Hà Nội và TPHCM. Sau giai đoạn thí điểm này, lộ trình sẽ được mở rộng ra các địa phương khác, hướng tới triển khai đồng bộ trên toàn quốc vào năm 2030.

Lộ trình cũng phân loại mức kiểm soát khí thải theo “tuổi đời” của xe. Cụ thể, xe sản xuất trước 2008: áp dụng mức 1 (nới lỏng nhất); Xe từ 2008–2016: mức 2; Xe từ 2017–2025: mức 3; Xe sau 2026: mức 4 – tiêu chuẩn cao nhất hiện nay trong khu vực.

Tại các đô thị lớn, đặc biệt là Hà Nội và TPHCM, quy chuẩn khí thải sẽ được siết chặt hơn theo kế hoạch quản lý chất lượng không khí của từng địa phương.

Thách thức với mục tiêu loại bỏ xe xăng

Để giảm phát thải bụi mịn và khí độc hại từ phương tiện giao thông, các chuyên gia cho rằng cần triển khai đồng bộ lộ trình chuyển đổi sang nhiên liệu sạch hơn, trước hết là xăng sinh học E5 và xe điện.

Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, nhận định mục tiêu loại bỏ xe xăng tại Hà Nội trước năm 2030 là thách thức rất lớn. Hiện nay, hơn 95% phương tiện giao thông vẫn sử dụng xăng, dầu, trong khi thời điểm thực hiện giai đoạn đầu của lộ trình chỉ còn chưa đầy một năm.

Ông Bùi Ngọc Bảo. Ảnh: V.Đ

Theo ông Bảo, dù ô tô hiện đã áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 4, Euro 5, nhưng nhiên liệu bán trên thị trường vẫn có loại từ Euro 2 đến Euro 5, khiến hiệu quả kiểm soát khí thải bị hạn chế đáng kể.

Từ thực tế đó, ông Bảo kiến nghị Hà Nội và TPHCM nên tiên phong áp dụng việc chỉ bán nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5, coi đây là giải pháp khả thi và nhanh nhất để giảm ô nhiễm không khí.

“Đây là biện pháp đơn giản, có thể thực hiện ngay, giúp giảm đáng kể lượng bụi mịn và khí thải độc hại mà không cần chờ đợi các lộ trình phức tạp. Doanh nghiệp hoàn toàn có thể đáp ứng nếu được thông báo trước khoảng ba tháng", ông Bảo nhấn mạnh.

Vũ Điệp