Sản xuất thích ứng với khô hạn

Bơm nước tăng bo

Nắng nóng kéo dài liên tục thời gian qua khiến mực nước ở 6 ao chứa (khoảng 5.000m2 mặt nước) của gia đình anh Phạm Đình Thuận, ấp Thuận Hòa 2, xã Thuận Phú, huyện Đồng Phú cạn trơ đáy. Để đáp ứng nước tưới cho vườn sầu riêng đang trong giai đoạn nuôi trái, từ 10 ngày qua, gia đình anh đã phải dùng 4 máy bơm, bơm tăng bo từ hồ Đồng Xoài vào các ao, rồi bơm tiếp lên vườn. Anh Thuận cho biết: “Thời điểm này là đỉnh điểm của mùa khô, các ao của gia đình đều cạn kiệt. Mặc dù ao sát bên hồ Đồng Xoài nhưng mực nước trong hồ cũng đã xuống. Gia đình phải đặt ống bơm cách bờ khoảng 20m, sau đó bơm nước từ hồ vào ao”.

Dẫn chúng tôi tới khu vực đặt máy bơm, anh Thuận cho hay: “Nắng liên tục, lượng nước bốc hơi nhanh, nhu cầu nước tưới của vườn cây rất cao. Do vậy, ngày nào gia đình cũng phải bơm nước. Bình quân mỗi ngày chi phí hết khoảng 300 ngàn đồng tiền dầu”. Vừa trò chuyện, anh Thuận vừa quan sát hệ thống ống tưới. Vì lòng ao cạn, bùn nhiều nên thi thoảng máy bơm bị tắc, hoặc ống dẫn nước bị bể khiến anh phải chạy đi xử lý. Ngoài máy bơm bằng dầu, gia đình anh còn gắn thêm hệ thống pin năng lượng mặt trời để dùng bơm điện, tiết giảm chi phí. Tuy nhiên, tấm pin chỉ đủ cho máy bơm công suất nhỏ, bơm được 3 tiếng đồng hồ sẽ hết điện phải đợi sạc.

Ao chứa nước của người dân xã Thuận Phú, huyện Ðồng Phú đã cạn tới đáy

Khó khăn hơn vì không có ao chứa, không có giếng khoan, vườn sầu riêng lại cách xa hồ Đồng Xoài nên gia đình anh Huỳnh Tấn Phước ở cùng ấp Thuận Hòa 2, phải nhờ ao của anh Thuận để bơm tăng bo về vườn nhà mình. Do vậy, ao luôn có 2 máy bơm dầu cỡ lớn, hoạt động liên tục. Anh Phước chia sẻ: “Hiện mực nước tại hồ Đồng Xoài đã xuống, một số cồn, bãi nhô lên. Do vậy, việc lắp đặt hệ thống ống dẫn để bơm vào ao cũng không dễ dàng. Thiếu nước tưới, vườn sầu riêng sẽ bị kiệt sức, chất lượng trái giảm nhiều”.

Anh Phước cho biết thêm, tại khu vực ấp Thuận Hòa 2, những hộ có vườn gần hồ Đồng Xoài thường không khoan giếng mà chỉ múc ao. Khi mực nước xuống thấp, nước hồ cạn, nhà nào cũng phải đặt máy bơm từ hồ Đồng Xoài vào.

Năm nay, do thời tiết khắc nghiệt nên nhiều vườn sầu riêng bị rụng trái với tỷ lệ cao, lượng trái còn lại trên cây không nhiều. Do vậy, các hộ dân cố gắng chăm sóc tốt để được thu hoạch. Đi thăm tình hình sản xuất sầu riêng của thành viên hợp tác xã (HTX), ông Hồ Thanh Thuận, Phó Giám đốc HTX thương mại, dịch vụ Bom Bo Bình Phước cho biết: HTX có 150 ha ở một số xã của huyện Đồng Phú. Năm nay, thời tiết rất khắc nghiệt, một số nơi khó khăn về nước tưới. Hầu hết các hộ thành viên HTX đã đầu tư giếng khoan, đào ao tích trữ nước, tuy nhiên vẫn có những ao cạn trơ đáy, nước giếng khoan xuống sâu. Chúng tôi đề nghị bà con trong HTX chia sẻ nguồn nước cho nhau; kiểm tra vườn hằng ngày để kịp thời phát hiện và phòng trị sâu, bệnh. Thời điểm này, trái sầu riêng đang thời kỳ phát triển mạnh, nhu cầu nước tưới cao, khi cây không đủ nước sẽ bị suy kiệt, các loại sâu, bệnh cũng sẽ tấn công gây hại, ảnh hưởng năng suất và chất lượng.

Gia đình anh Nguyễn Quốc Việt ở xã Bình Minh, huyện Bù Ðăng đào ao chứa ở khu vực trũng nhưng ao chưa có nhiều nước

Anh Nguyễn Quốc Việt (trái), xã Bình Minh, huyện Bù Ðăng hy vọng giếng khoan đủ nước tưới cho vườn sầu riêng trong giai đoạn trái đang phát triển mạnh

Mặc dù ở gần khu vực lòng hồ Thủy điện Thác Mơ, song vườn sầu riêng của nhiều hộ dân tại thôn 6, xã Bình Minh, huyện Bù Đăng cũng trong tình trạng thiếu nước tưới. Gia đình anh Nguyễn Quốc Việt có 2 ha sầu riêng Ri6. Thời điểm này, lứa trái đã được 70 ngày tuổi, nhu cầu về nước tưới rất cao. Anh Việt cho biết: Từ đầu tháng 3, gia đình đã múc ao tại vị trí trũng nhất. Dù vậy, tới nay mực nước có rất ít. Hiện giếng khoan trong vườn vẫn liên tục bơm tưới hằng ngày. Hy vọng sẽ không bị thiếu nước.

Liên tục cập nhật diện tích cây trồng bị hạn

Ông Hoàng Mạnh Thường, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Từ đầu năm, sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố và Công ty TNHH MTV dịch vụ thủy lợi Bình Phước, các đơn vị trực thuộc thực hiện nhiều biện pháp phòng chống hạn hán, thiếu nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh trong mùa khô năm 2025. Sở đề nghị UBND cấp huyện rà soát, cập nhật và báo cáo định kỳ 2 tuần 1 lần tình hình hạn hán tại địa phương trong suốt mùa khô, kể cả trường hợp chưa có hạn hán, thiếu nước; đề nghị các công ty thủy điện lớn trên sông Bé, Công ty TNHH MTV dịch vụ thủy lợi Bình Phước, các huyện, thị xã, thành phố thông tin tình hình nguồn nước tại các hồ chứa trên địa bàn tỉnh.

Qua báo cáo của các đơn vị tính đến ngày 10-4, chưa xảy ra tình trạng thiếu nước sinh hoạt và nước sản xuất. Đối với các hồ chứa do Công ty TNHH MTV dịch vụ thủy lợi Bình Phước quản lý, mực nước ở mức đảm bảo phục vụ tưới, không ảnh hưởng đến sản xuất của người dân. Từ cuối tháng 3 đến nay, địa bàn tỉnh có mưa trái mùa diện rộng cũng làm giảm đáng kể tình trạng nắng nóng xảy ra, cung cấp lượng nước cho cây trồng.

Theo ông Thường, tại một số nơi, người dân phản ánh tình trạng ao hồ của gia đình đã cạn, nguy cơ thiếu nước tưới cho vườn cây. Do vậy, Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục ban hành Văn bản số 864/SNNMT-KSTL ngày 11-4-2025, gửi UBND các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh và Công ty TNHH MTV dịch vụ thủy lợi Bình Phước về việc thực hiện báo cáo định kỳ tình hình hạn hán và thông tin nguồn nước tại các hồ chứa thủy lợi. Trong đó, sở yêu cầu UBND cấp huyện cập nhật diện tích cây trồng và nước sinh hoạt của người dân bị ảnh hưởng hạn hán, báo cáo theo 3 mức thiệt hại là trên 70%, từ 30-70% và dưới 30%; dự kiến diện tích bị hạn hán, thiếu nước trong mùa khô năm nay; số người đã và đang bị thiếu nước sinh hoạt và dự kiến số người sẽ bị thiếu nước để có biện pháp khắc phục.

Quang Minh