Sản xuất hoa bản quyền cần nhiều giải pháp hữu hiệu hơn

Hoa bản quyền thích nghi với độ cao 800 - 1.500 m

Kết quả sơ bộ thực hiện đề án “Nhập khẩu giống hoa có bản quyền phục vụ phát triển ngành sản xuất hoa giai đoạn 2021 - 2025” trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, Cục Bảo vệ Thực vật đã cấp 96 giấy phép kiểm dịch nhập khẩu cho 6 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hoa tại Lâm Đồng nhập khẩu 60 giống hoa mới với gần 2.050.000 hạt, ngọn, cây, lá, củ giống từ các nước: Costa Rica, Hà Lan, Mỹ, Tây Ban Nha, Israel, Kenya, Nhật Bản... Trong đó, năm 2023 - 2024 nhập khẩu 44 giống hoa mới, tổng cộng 571.600 hạt, ngọn, cây, lá, củ giống và cây nuôi cấy mô.

Các giống hoa bản quyền Hà Lan trình diễn mô hình tại phường Xuân Trường - Đà Lạt

Qua khảo nghiệm có khoảng 30 giống hoa bản quyền như: thược dược, mao lương, diên vĩ, calla lily, loa kèn đỏ, hồng môn, phi yến, hoa chuông, mõm sói, lan hồ điệp, hoa hồng... đã thích nghi điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của trên độ cao 800 - 1.500 m của tỉnh Lâm Đồng, sản phẩm thu hoạch đáp ứng các yêu cầu của thị trường xuất khẩu. Đặc biệt, Sở Khoa học và Công nghệ tuyển chọn thực hiện 1 dự án Nhân rộng mô hình sản xuất 4 giống hoa nhập nội có triển vọng thương mại gồm: dạ yến thảo, lily lửa, diên vĩ và thược dược.

Theo đánh giá của Hiệp hội Hoa Đà Lạt, triển khai đề án Nhập khẩu hoa bản quyền đã giúp các doanh nghiệp nông nghiệp của tỉnh Lâm Đồng tiếp cận công nghệ mới, kỹ thuật mới trong việc trồng, chăm sóc và thu hoạch sản phẩm đáp ứng nhu cầu linh hoạt của thị trường, tăng giá trị thu nhập cho ngành hoa địa phương. Qua đó, tạo cơ hội chuyển giao, nhân rộng kỹ thuật trồng trọt nhiều chủng loại hoa, lá trang trí giống mới cho nông dân địa phương theo đúng cam kết sản xuất giống bản quyền đối với các nhà cung cấp quốc tế, góp phần lan tỏa và nâng cao uy tín thương hiệu “Đà Lạt - Kết tinh kỳ diệu từ đất lành”.

Còn nhiều rào cản

Cũng trong giai đoạn năm 2021- 2025, nhiều doanh nghiệp nông nghiệp trong tỉnh đã phát huy ưu thế về đất đai, khí hậu ôn hòa, đầu tư đồng bộ hệ thống, thiết bị, dây chuyền hiện đại sản xuất các loại hoa bản quyền cạnh tranh tích cực trên thị trường quốc tế. Trong đó, đáng kể là giống cây lan hồ điệp nhập khẩu từ Đài Loan về trồng trên địa bàn tỉnh, sản phẩm thu hoạch đạt chất lượng khá cao trong khu vực Đông Nam Á. Thống kê tổng diện tích lan hồ điệp toàn tỉnh đến nay đạt khoảng 75 ha, tương ứng với tổng sản lượng 11 triệu cành mỗi năm. Tuy nhiên, trong năm vừa qua, khoảng 60 doanh nghiệp của tỉnh sản xuất, kinh doanh lan hồ điệp xuất khẩu với sản lượng còn hạn chế, chỉ mới chiếm tỷ lệ hơn 10%. Nguyên nhân trong tỉnh chưa được cấp chứng nhận xuất xứ vùng trồng theo quy định của Công ước quốc tế Cites để chứng minh nguồn gốc gây trồng hoa nhân tạo hợp pháp. Trong khi trong nước còn thiếu các cơ quan thẩm quyền hướng dẫn các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh lan hồ điệp thực hiện quy trình, thủ tục để được cấp mã số vùng trồng.

Mặt khác, do còn nhiều rào cản về thương mại, phân tích nguy cơ dịch hại, nên việc tiếp cận các giống hoa bản quyền mới có nhiều ưu thế trên thị trường trên thế giới rất khó khăn đối với các doanh nghiệp Lâm Đồng. Việc phê duyệt và cấp giấy phép nhập khẩu chậm trễ so với kế hoạch, dẫn đến doanh nghiệp bị phạt hợp đồng, ảnh hưởng uy tín với các đối tác trong những năm tiếp theo. Hơn nữa chi phí khảo nghiệm giống mới thường khá cao, nên khó thực hiện ở quy mô doanh nghiệp nhỏ và nông hộ; kết quả chuyển giao giống mới cho cộng đồng còn rất hạn chế...

Đáng nói hơn, kể từ ngày 1/3/2022, Bộ Nông nghiệp Úc cho phép Việt Nam xuất khẩu hoa cắt cành sử dụng hoạt chất Metsulfuron Methyl để triệt mầm. Tuy nhiên, đến nay chỉ có 1 doanh nghiệp Lâm Đồng được phép xuất khẩu khoảng 15 - 20 triệu cành hoa cúc/năm. Còn lại 7 doanh nghiệp không được cấp chứng thư xuất khẩu với tổng sản lượng 31 triệu cành hoa cúc/năm.

Để đạt mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh nhập nội gieo trồng hàng năm 3.000 ha giống hoa mới, trong đó chiếm 35 - 40% tỷ lệ sản xuất hoa bản quyền, Hiệp hội Hoa Đà Lạt kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho phép nhập khẩu một số hoạt chất chuyên dùng như Metam - Sodium, Daminozide sử dụng trong các trang trại trồng hoa phục vụ cho xuất khẩu; đồng thời khắc phục tình trạng cùng một giống hoa, nhiều doanh nghiệp được phép tự công bố lưu hành. Sở Nông nghiệp và Môi trường tích cực hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện việc cấp mã số vùng trồng các giống hoa theo quy định Cites trên địa bàn. Đặc biệt, đề xuất UBND tỉnh tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp tiếp tục thực hiện đề án Nhập khẩu giống hoa có bản quyền phát triển sản xuất giai đoạn 2026 - 2030.

Văn Việt