Sàn giao dịch vàng: Chọn mô hình nào cho Việt Nam?

PGS.TS, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long. Ảnh: TP

Tại Tọa đàm “Sàn giao dịch vàng: Minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô”, do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 18-11, chuyên gia Ngô Trí Long nhấn mạnh: "Điểm mấu chốt hiện nay không còn là có lập sàn giao dịch vàng hay không, mà là thiết kế mô hình sàn như thế nào, lộ trình triển khai ra sao và cơ chế quản trị – giám sát phải được xây dựng thế nào để bảo đảm hiệu quả, minh bạch. Nếu làm tốt, sàn vàng sẽ trở thành công cụ giúp Nhà nước quản lý một thị trường nhiều biến động, giảm đầu cơ, thiếu minh bạch và chênh lệch giá bất hợp lý như thời gian qua”.

Liên quan đến việc thành lập sàn giao dịch vàng, trước đó, Ngân hàng Nhà nước cho hay, đang xem xét ba phương án mô hình: Thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia; cho phép đưa vàng vào giao dịch trên sở giao dịch hàng hóa; thành lập sàn giao dịch vàng trong trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Các phương án đều hướng tới mục tiêu hình thành một trung tâm giao dịch vàng hiện đại, có hạ tầng thanh toán, lưu trữ và công nghệ đồng bộ, đồng thời huy động hiệu quả nguồn vàng trong dân. Việc thí điểm dự kiến chia thành ba giai đoạn. Ở giai đoạn đầu, sàn chưa liên thông với thị trường vàng quốc tế để bảo đảm kiểm soát rủi ro.

Tiến sĩ Cấn Văn Lực-chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng đề xuất, cho phép vàng, với tư cách là một hàng hóa vật chất, được giao dịch trên sở giao dịch hàng hóa, bởi đã có quy trình vận hành rõ ràng, chỉ cần bổ sung mặt hàng.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam Nguyễn Thế Hùng cho rằng mục tiêu của sàn không chỉ dừng ở giao dịch, mà còn phải đạt ba giá trị cốt lõi: Hiện đại hóa hoạt động mua bán vàng; phục vụ quản lý nhà nước dựa trên dữ liệu minh bạch; và tạo nền tảng phát triển các sản phẩm tài chính liên quan đến vàng trong tương lai.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: TP

Giai đoạn 1 có thể vận hành sàn giao dịch vàng phục vụ sản xuất và phân phối; giai đoạn 2 mở rộng hệ thống phân phối cho doanh nghiệp có nhu cầu thực; và giai đoạn 3 từng bước phát triển các sản phẩm tài chính phái sinh liên quan đến vàng, nhưng chỉ triển khai khi hành lang pháp lý và hệ thống dữ liệu đã hoàn thiện.

Giá vàng đang ở mức cao. Ảnh: H.T

Cũng liên quan đến mô hình sàn giao dịch vàng, ông Nguyễn Minh Tuấn -CEO AFA Capital cho rằng, Việt Nam cần hướng tới sở giao dịch vàng vật chất quốc gia, một mô hình hoàn toàn khác, dựa trên giao dịch thật, có tiêu chuẩn quốc gia và cơ chế giao - nhận minh bạch.

Việt Nam có thể tham khảo mô hình của Sở giao dịch vàng Thượng Hải (Trung Quốc) và Hiệp hội Thị trường vàng thỏi Luân Đôn (LBMA), nơi có lô chuẩn, trung tâm giao nhận và hệ thống ký gửi chuyên nghiệp.

Ông Nguyễn Minh Tuấn. Ảnh: TP

Song song với việc định hình mô hình giao dịch, thị trường vàng cần được phân tách rõ ràng giữa vàng CFD (Hợp đồng chênh lệch, một hình thức giao dịch không cần mua vàng thật, mà chỉ đầu cơ vào sự biến động giá vàng) và vàng vật chất; trong đó, vàng vật chất phải được tách thành vàng nguyên liệu, vàng miếng và vàng trang sức.

Lộ trình phát triển Sở giao dịch vàng vật chất quốc gia cần bắt đầu từ vàng nguyên liệu để bảo đảm nguồn cung cho sản xuất. Khi đầu vào ổn định, mới có thể mở rộng sang giao dịch vàng miếng- loại tài sản đầu tư phổ biến với người dân.

Giống như mô hình của LBMA, nhà đầu tư cá nhân không trực tiếp giao dịch mà chỉ các tổ chức mới được cân đối trạng thái qua sàn.

Hương Nga