Sàn giao dịch tài sản số: Cần đảm bảo minh bạch và cạnh tranh

Việt Nam đang bước vào giai đoạn mới trong quản lý và phát triển thị trường tài sản số, với trọng tâm là xây dựng khung pháp lý thí điểm để giám sát và thúc đẩy loại hình thị trường còn non trẻ nhưng giàu tiềm năng.

Một số ngân hàng và công ty chứng khoán đã rục rịch tham gia sàn giao dịch tài sản số tại Việt Nam.

Mới nhất, Công ty cổ phần Sàn giao dịch tài sản mã hóa VIX (VIXEX) được công bố thành lập với vốn điều lệ 1.000 tỉ đồng; thành viên của SSI như Công ty TNHH Quản lý quỹ SSI, Công ty cổ phần Công nghệ số SSI Digital đã ký hợp tác với Tether, U2U Network và Amazon Web Services (AWS); MB đã ký biên bản ghi nhớ (MOU) hợp tác kỹ thuật với Dunamu - đơn vị vận hành nền tảng tiền điện tử lớn nhất Hàn Quốc là Upbit…

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, ông Lê Sỹ Nguyên, Giám đốc điều hành sàn giao dịch Web3 BITGP cho rằng một sàn giao dịch minh bạch không chỉ là nơi mua bán, mà còn xây dựng chuẩn mực cho thị trường.

“Các yêu cầu như KYC, AML, công bố dữ liệu thanh khoản hay bảo vệ tài sản người dùng cần được xem là nền tảng, không phải là gánh nặng”, ông Nguyên nói.

Ông Lê Sỹ Nguyên, Giám đốc điều hành sàn giao dịch Web3 BITGP

Ngoài ra, ông Nguyên khuyến nghị cần thiết lập cơ chế niêm yết công bằng và có lộ trình rõ ràng cho dự án Việt, nhằm tạo điều kiện để các sản phẩm Web3 nội địa tiếp cận người dùng.

Theo đó, các mô hình như “Innovation Zone” (khu vực niêm yết, giao dịch token mới), “Launchpad” (nền tảng hỗ trợ phát hành token) hay thử nghiệm niêm yết qua sandbox được đánh giá là hướng đi phù hợp.

“Việc đảm bảo cạnh tranh lành mạnh giữa các sàn giao dịch, đồng thời duy trì tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế được xem là điều kiện tiên quyết để tạo môi trường phát triển bền vững”, ông Nguyên nói và kỳ vọng sẽ có các tiêu chí rõ ràng cho sandbox, cho phép thử nghiệm các mô hình như token hóa tài sản thực, ví lưu ký phi tập trung, hoặc dịch vụ thanh khoản tự động, nhưng vẫn trong khuôn khổ được giám sát.

Ở góc nhìn chuyên gia, PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TP.HCM) cho rằng trước đây tài sản số vẫn là vùng xám pháp lý. Muốn phát triển lành mạnh lĩnh vực này, điều tiên quyết là phải có khung pháp lý rõ ràng.

Chuyên gia cho rằng cần đảm bảo cạnh tranh lành mạnh giữa các sàn giao dịch tài sản số

Theo đó, sau khi luật hóa, cần phát triển một hệ sinh thái hoàn chỉnh về tài sản số để hỗ trợ thị trường này đi đúng hướng. Trong đó, cần đặc biệt chú trọng đến việc thành lập các sàn giao dịch nội địa hoặc cấp phép cho các sàn quốc tế đang hoạt động tại Việt Nam, nhằm đảm bảo hoạt động giao dịch minh bạch, đúng quy định và có sự giám sát chặt chẽ.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam (VBA) chia sẻ rằng sàn giao dịch tài sản số sẽ xây dựng chính sách huy động vốn rõ ràng, thu hút các doanh nghiệp và cá nhân phát hành tài sản mã hóa thông qua quy trình minh bạch.

"Sàn sẽ chịu trách nhiệm lưu ký và quản lý tài sản thực để đảm bảo cho tài sản mã hóa, đồng thời cảnh báo định kỳ cho Bộ Tài chính về các hoạt động phát hành", ông Trung nói.

Ông Trung cũng cho biết, kinh nghiệm một số nước, như Thái Lan, việc huy động vốn cho các dự án quốc gia cần vốn lớn có thể thực hiện thông qua phát hành tài sản mã hóa.

Tại Việt Nam, một số dự án lớn có thể kể đến như đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông, đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, dự án điện Nhơn Trạch 3 và 4… được dẫn chứng là những dự án yêu cầu vốn lớn có thể được thực hiện thông qua phát hành tài sản mã hóa, giúp thu hút đa dạng nhà đầu tư và tăng tính thanh khoản cho trái phiếu.

Cũng theo ông Trung, dự kiến có khoảng 5 sàn sẽ được cấp phép thí điểm giao dịch tài sản số, có khả năng kết nối với các sàn quốc tế để đảm bảo tính thanh khoản và cạnh tranh. Bên cạnh đó, dự kiến nhà nước cho phép giao dịch các loại tài sản mã hóa phổ biến như Bitcoin, Ethereum…

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam (VBA)

Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán nhà nước cho rằng Chính phủ đang chuẩn bị ban hành nghị quyết thí điểm thị trường tài sản số, với thời hạn dự kiến 5 năm. Trong giai đoạn này, chỉ những tổ chức đáp ứng tiêu chí kỹ thuật, năng lực tài chính và quản trị mới được cấp phép cung cấp dịch vụ tài sản số.

“Việc xây dựng và ban hành nghị quyết này sẽ tạo khung pháp lý, tín hiệu rõ ràng để quản lý, giám sát và phát triển thị trường tài sản số theo hướng minh bạch, an toàn, lành mạnh. Khung pháp lý này cũng nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư và góp phần ổn định hệ thống tài chính quốc gia”, ông Hải cho biết.

Theo ông Hải, sự phát triển của loại hình vốn mới này mở ra kênh huy động vốn linh hoạt cho các quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp và thúc đẩy các dự án tài chính số. Quan trọng hơn, các công cụ công nghệ này đang từng bước nâng cao hiệu quả vận hành của hệ thống tài chính, đồng thời giảm đáng kể chi phí cho giao dịch.

Trước đó, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết cơ quan này đang xây dựng dự thảo Nghị định về thí điểm giao dịch tài sản số. Trong thời gian thí điểm, sẽ có nhiều hơn 1 sàn cung cấp dịch vụ này.

Ngoài điều kiện vốn thực góp 10.000 tỉ đồng, giấy phép cung cấp dịch vụ tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa còn yêu cầu sâu hơn về cấu trúc cổ đông. 65% vốn được sở hữu bởi các tổ chức, trong đó 35% vốn phải đến từ 2 trong 5 loại hình tổ chức là ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty bảo hiểm, công ty hoạt động trong lĩnh vực công nghệ. Tỷ lệ sở hữu của vốn ngoại không quá 49%.

Lam Thanh