Sàn giao dịch công nghệ - nơi gặp gỡ của cung, cầu công nghệ

Thúc đẩy thị trường khoa học, công nghệ

Phát triển thị trường khoa học và công nghệ (KH&CN) là một trong các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo để tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả, tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây là con đường ngắn nhất, hiệu quả nhất biến khoa học, công nghệ thành lực lượng sản xuất chủ lực của xã hội, giúp các DN tạo ra nhiều hàng hóa, dịch vụ mới có hàm lượng khoa học cao, tạo sức cạnh tranh vượt trội của nền kinh tế.

(Hình minh họa).

Tại Việt Nam, mặc dù thị trường KH&CN đã được hình thành và từng bước phát triển, nhưng thực tế vẫn đang ở giai đoạn đoạn sơ khai, phát triển yếu, thiếu đồng bộ và còn nhiều hạn chế, đặc biệt là tính kết nối giữa các bên cung - cầu công nghệ, thiếu tổ chức trung gian chuyên nghiệp, cơ chế định giá chưa rõ ràng và năng lực thương mại hóa kết quả nghiên cứu còn thấp. Báo cáo của Bộ KH&CN (2020) cho thấy, chỉ khoảng 10% kết quả nghiên cứu được ứng dụng vào thực tiễn mang lại giá trị cao, lan tỏa hoặc có khả năng thương mại hóa, số còn lại tồn tại dưới dạng lưu trữ, chưa phát huy hết giá trị thực tiễn.

Tình trạng không thương mại hóa được kết quả nghiên cứu không chỉ gây lãng phí ngân sách Nhà nước mà còn làm suy giảm động lực đổi mới sáng tạo trong hệ thống viện, trường. Ngược lại, DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa, có nhu cầu lớn trong việc tiếp cận, lựa chọn và ứng dụng công nghệ, nhưng thiếu thông tin, thiếu công cụ đánh giá, thiếu kỹ năng và nguồn lực triển khai. Trong khi đó, các viện, trường, tổ chức nghiên cứu lại gặp khó khăn trong việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu do thiếu cơ chế thị trường. Khoảng cách giữa nơi “có” và nơi “cần” công nghệ ngày càng rõ nét nhưng chưa được lấp đầy bởi các thiết chế trung gian phù hợp.

Riêng với Hà Nội hiện là trung tâm KH&CN lớn nhất cả nước, tập trung hơn 60% số lượng viện nghiên cứu, trường đại học trọng điểm và hơn 20% tổng số DN KH&CN toàn quốc. Thực tế cho thấy, dù sở hữu tiềm lực lớn với hàng trăm viện nghiên cứu, trường đại học và đội ngũ chuyên gia đông đảo, thị trường KH&CN Hà Nội vẫn chưa phát triển tương xứng. Nguyên nhân chính đến từ khoảng trống kết nối giữa hoạt động nghiên cứu và nhu cầu thực tế của DN.

Để khắc phục điểm nghẽn đó, việc hình thành một thiết chế trung gian có khả năng môi giới, thẩm định, xúc tiến và hỗ trợ giao dịch công nghệ là rất cần thiết. Sàn giao dịch công nghệ TP Hà Nội được kỳ vọng sẽ đáp ứng yêu cầu này. Không chỉ là nơi trưng bày sản phẩm, Sàn còn đóng vai trò trung tâm dữ liệu lớn, tích hợp nền tảng số và công nghệ hiện đại, góp phần hình thành văn hóa giao dịch công nghệ minh bạch, chuyên nghiệp.

Theo TS Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Nội vụ cho rằng, một sàn giao dịch công nghệ được thiết kế theo hướng hiện đại, có chức năng đầy đủ, hoạt động minh bạch, kết nối hiệu quả các bên liên quan là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh hiện nay. Sàn giao dịch công nghệ sẽ góp phần rất quan trọng để thị trường công nghệ Hà Nội phát triển mạnh mẽ hơn.

Chia sẻ về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở KH&CN Hà Nội Phan Văn Phúc cho biết, việc đầu tư xây dựng Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội đã được TP quan tâm từ nhiều năm nay. Việc xây dựng Đề án thành lập Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội là yêu cầu cấp thiết. Khi Sàn đi vào hoạt động không chỉ có ý nghĩa về mặt quản lý nhà nước, mà còn là công cụ thiết thực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và hội nhập công nghệ quốc tế.

Cần một hệ thống chính sách hỗ trợ toàndiện

Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội là một trong những bước cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 10/4/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Để đảm bảo vận hành hiệu quả Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội, đồng thời thu hút sự tham gia tích cực của các chủ thể trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, các chuyên gia cho rằng, TP cần ban hành và triển khai một hệ thống chính sách hỗ trợ toàn diện, như chính sách thuế và tài chính ưu đãi; thiết lập Quỹ hỗ trợ giao dịch và thương mại hóa công nghệ, có thể kết hợp giữa nguồn vốn nhà nước và tư nhân để hỗ trợ tài chính cho các hoạt động kết nối, tư vấn, định giá, kiểm định công nghệ. Hỗ trợ tín dụng ưu đãi, thông qua các ngân hàng chính sách hoặc chương trình hợp tác công tư, nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học tham gia thương mại hóa công nghệ. Bên cạnh đó, khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư kết nối với Sàn để triển khai các dịch vụ công nghệ. Hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp nhận chuyển giao công nghệ.

Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP Hà Nội Nguyễn Lan Hương cho rằng, để bảo đảm cho Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội được hình thành và đi vào hoạt động, cần có sự công khai, minh bạch về nội dung, sản phẩm giao dịch, tạo bình đẳng trong tiếp cận thông tin; tập trung ưu tiên hỗ trợ các sản phẩm công nghệ có khả năng ứng dụng cao và giải quyết được các vấn đề cấp bách của thành phố như vấn đề môi trường, giao thông, an sinh xã hội… Bên cạnh đó, cần quản lý nguồn lực và các quy định về giám sát tài sản công khi đưa lên sàn để tránh thất thoát, lãng phí; tăng cường phối hợp các sở, ngành bảo đảm nguồn vốn được đầu tư, sử dụng hiệu quả, đúng mục đích; cập nhật các xu hướng phát triển của thị trường quốc tế, áp dụng nghệ hiện đại đối với Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Hồng Sơn khăng định, cần sự tham gia tích cực của cộng đồng DN, giới chuyên gia, các tổ chức khoa học và công nghệ. Đối với Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội, TP đã đề xuất một loạt cơ chế khuyến khích như: miễn hoặc giảm tiền thuê mặt bằng trong 3-5 năm đầu, hỗ trợ tối đa 50% phí giao dịch cho DN nhỏ và vừa trong 5 năm đầu hoạt động…

TP cũng kỳ vọng sự đồng hành của các tập đoàn công nghệ, trường viện và chuyên gia công nghệ số trong việc hoàn thiện nền tảng giao dịch trực tuyến – thành phần then chốt quyết định tính hiện đại, khả năng liên thông xuyên biên giới và hiệu quả thương mại hóa công nghệ của Sàn.

phương nga