Sàn giao dịch bất động sản điện tử: Chuẩn bị kỹ để tránh rủi ro

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, ngành bất động sản Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để minh bạch hóa và tối ưu hóa giao dịch nhờ ứng dụng công nghệ.

Việc thí điểm mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, với trọng tâm là giao dịch điện tử, đang thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia.

Minh bạch hóa thị trường, số hóa giao dịch

Đề xuất thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản điện tử và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, cũng như những thách thức và kỳ vọng liên quan. Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh rằng việc thí điểm mô hình giao dịch bất động sản điện tử là một bước đi quan trọng nhằm tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro và chống đầu cơ.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh, Bộ Xây dựng đang phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên & Môi trường để xây dựng một cơ chế giao dịch hiện đại, tương tự mô hình giao dịch chứng khoán, với quy trình liên thông giữa công chứng, thuế và đăng ký quyền sở hữu tài sản.

Dự kiến, trong quý II-2025, các giao dịch bất động sản điện tử có thể được triển khai tại một số địa phương có điều kiện hạ tầng tốt như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng. Việc số hóa giao dịch nhà đất không chỉ giúp Nhà nước kiểm soát tốt hơn các giao dịch, mà còn tạo điều kiện cho người dân dễ dàng tiếp cận thông tin pháp lý của dự án.

Sàn giao dịch bất động sản điện tử hoạt động sẽ theo nguyên tắc số hóa toàn bộ quy trình giao dịch, từ đăng ký, xác minh pháp lý đến thanh toán và bàn giao tài sản. Ảnh: QH

Bộ Xây dựng cũng đề xuất hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà ở và thị trường bất động sản, kết nối với hệ thống dữ liệu dân cư, công chứng, đất đai. Đây là điều kiện tiên quyết để giao dịch điện tử được thực hiện một cách an toàn và hiệu quả.

Hiện tại, việc kiểm tra thông tin, cập nhật biến động sở hữu và thu thuế vẫn còn phức tạp. Nếu số hóa tốt, những vấn đề như cấp đổi sổ hồng, sổ đỏ sẽ trở nên đơn giản hơn.

Người dân có thể thực hiện giao dịch trực tuyến thông qua căn cước công dân mà không cần đến trực tiếp cơ quan nhà nước. Điều quan trọng là hệ thống quản lý của nhà nước phải đảm bảo hạ tầng vận hành ổn định, tránh tình trạng quá tải hoặc lỗi hệ thống.

Theo TS Huỳnh Phước Nghĩa, Chuyên gia kinh tế, đề xuất xây dựng sàn giao dịch bất động sản điện tử không chỉ giúp minh bạch hóa thị trường mà còn thay đổi cách thức mua bán, đầu tư và quản lý giao dịch bất động sản.

Ông nhấn mạnh: “Nếu triển khai thành công, đây có thể là bước ngoặt lớn giúp thị trường bất động sản Việt Nam vận hành chuyên nghiệp hơn, giảm tình trạng đầu cơ, lũng đoạn và tạo niềm tin cho nhà đầu tư.”

Theo các chuyên gia để triển khai hiệu quả sàn giao dịch điện tử bất động sản, cần phải có sự chuẩn bị về hạ tầng công nghệ, hành lang pháp lý và nguồn nhân lực. Ảnh: QH

Sàn giao dịch bất động sản điện tử hoạt động trên nguyên tắc số hóa toàn bộ quy trình giao dịch, từ đăng ký, xác minh pháp lý đến thanh toán và bàn giao tài sản. Tất cả thông tin về dự án, giá cả, tình trạng pháp lý của bất động sản sẽ được cập nhật trên hệ thống theo thời gian thực, giúp người mua và nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận thông tin chính xác, giảm thiểu rủi ro bị lừa đảo.

"Lợi ích của số hóa rất rõ ràng, bao gồm minh bạch giao dịch, tăng hiệu quả quản lý thuế, giảm rủi ro sai sót do con người và tạo sự liên thông giữa các cơ quan như ngân hàng, thuế, quản lý đất đai. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, cần phải có sự chuẩn bị về hạ tầng công nghệ, hành lang pháp lý và nguồn nhân lực"- TS Nghĩa nhấn mạnh.

Thí điểm trước căn hộ và đô thị lớn

Một trong những thách thức lớn của trung tâm giao dịch điện tử là năng lực công nghệ và tổ chức vận hành. Hệ thống cần đảm bảo dữ liệu được số hóa hiệu quả, có sự đồng bộ về hành lang pháp lý, đồng thời đảm bảo năng lực về công nghệ, nguồn nhân lực và quy trình vận hành.

Theo Tiến sĩ Huỳnh Phước Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Kinh tế, Luật và Quản lý (ĐH Kinh tế TP.HCM) cho biết hiện nay, giao dịch bất động sản liên quan đến nhiều quy định pháp lý khác nhau, với sự tham gia của nhiều bên liên quan, do đó cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để hệ thống có thể hoạt động trơn tru.

Sàn giao dịch bất động sản điện từ cần thí điểm giao dịch các dự án căn hộ từ chủ đầu tư, ở các thành phố có hạ tầng công nghệ, dữ liệu tốt như Hà Nội, TP.HCM. Ảnh: QH

"Nếu muốn triển khai thí điểm vào tháng 6 năm 2025, có thể là quá gấp rút. Việc số hóa cần có lộ trình bài bản, từ thử nghiệm đến mở rộng. Có thể học hỏi mô hình Thái Lan, yêu cầu tất cả giao dịch bất động sản phải thông qua sàn online để đảm bảo minh bạch và kiểm soát dữ liệu, thì cần có quy định pháp lý đi kèm"- TS Nghĩa chia sẻ.

Theo ông Nghĩa, trước khi triển khai, cần tiến hành thí điểm với phạm vi cụ thể về loại sản phẩm và địa phương áp dụng. Ví dụ, có thể bắt đầu bằng việc giao dịch các dự án căn hộ từ chủ đầu tư hoặc một số loại hình bất động sản cụ thể trước khi mở rộng.

Đồng quan điểm, TS Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia kinh tế cũng cho rằng việc triển khai sàn giao dịch bất động sản điện tử cần thực hiện từng bước, ưu tiên một số loại hình bất động sản hoặc một số địa phương trước, từ đó đánh giá và mở rộng. Quan trọng nhất là đảm bảo an toàn dữ liệu, an ninh thông tin và tính bền vững của hệ thống. Nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, việc đưa vào hoạt động quá sớm có thể gây ra nhiều rủi ro.

TS Lê Bá Chí Nhân khuyến nghị nên áp dụng sàn giao dịch điện tử trước tiên với một số loại hình bất động sản cụ thể, chẳng hạn như giao dịch căn hộ chung cư, vì đây là loại hình có hồ sơ pháp lý rõ ràng, dễ dàng kiểm soát và phù hợp với mô hình giao dịch trực tuyến.

Tất cả giao dịch bất động sản phải thông qua sàn online để đảm bảo minh bạch và kiểm soát dữ liệu, thì cần có quy định pháp lý đi kèm. Ảnh: QH

Thứ hai là bất động sản thương mại (văn phòng, mặt bằng bán lẻ) vì loại hình này thường có giao dịch lớn, đòi hỏi tính minh bạch cao, việc đưa lên sàn giao dịch điện tử sẽ giúp kiểm soát giá cả và hợp đồng tốt hơn.

Thứ ba là đấu giá quyền sử dụng đất công vì triển khai đấu giá trực tuyến sẽ giúp giảm tiêu cực, tham nhũng và đảm bảo công khai minh bạch trong quản lý tài sản công.

QUANG HUY