Sân bay Đà Nẵng thu phí lối đi riêng: Đừng tham lợi nhỏ riêng mà hại lợi lớn chung

Trái với thông lệ và quy định pháp luật?

Vừa qua, Cảng Hàng không quốc tế Đà Nẵng có văn bản thông báo với các hãng hàng không về việc từ ngày 1/12/2024, đơn vị này sẽ triển khai thu phí dịch vụ đối với hành khách sử dụng lối đi ưu tiên để kiểm tra an ninh soi chiếu tại Nhà ga T1.

Theo đó, tại nhà ga T1 Cảng hàng không Quốc tế Đà Nẵng sẽ quy hoạch khu vực lối đi riêng (lối đi ưu tiên) dành cho khách có nhu cầu kiểm tra an ninh soi chiếu nhanh, không phải chờ đợi. Tại đây, sẽ đặt biển báo hướng dẫn, bố trí lực lượng kiểm soát an ninh và trang bị máy móc thiết bị chuyên dùng để tiến hành kiểm tra soi chiếu an ninh riêng theo quy định. Hành khách phải trả 100.000 đồng khi sử dụng dịch vụ này, trẻ em dưới 2 tuổi được miễn phí, trẻ em từ 2-12 tuổi được giảm 50% phí dịch vụ.

Lý do được phía Cảng Hàng không Quốc tế Đà Nẵng đưa ra để giải thích cho việc hình thành dịch vụ này là để giúp hành khách không phải xếp hàng chờ đợi, giải tỏa nhanh lối vào cửa kiểm soát an ninh, tránh ùn tắc cục bộ lúc cao điểm.

Năm 2024 tổng lượng hành khách thông qua sân bay Đà Nẵng ước đạt gần 13,5 triệu lượt khách.

Ngay khi có thông báo về chính sách mới này, đồng loạt nhiều hãng bay trong nước đã lên tiếng phản đối.

Trong văn bản phúc đáp Cảng Hàng không quốc tế Đà Nẵng, Vietjet cho rằng: Căn cứ vào thông tư 53/2019/TT-BGTV, các hạng mục liên quan đến phí, thuế và giá dịch vụ là hạng mục do nhà nước quy định và tất cả các hành khách đã thực hiện nghĩa vụ chỉ trả thuế và giá dịch vụ khi mua vé máy bay. Cũng căn cứ vào mục 3 Điều 12 của thông từ 53/2019/TT-BGTVT, mức giá dịch vụ bảo đảm anh ninh hành khách, hành lý đã được quy định trong mục a là 18.182 đồng/hành khách. Mức giá này đã bao gồm các dịch vụ soi chiếu an ninh hành khách, hành lý tại điểm an ninh kiểm tra soi chiếu.

"Như vậy, hành khách đã hoàn thành nghĩa vụ trả tiền cho giá dịch vụ đảm bảo an ninh hàng không, nên việc yêu cầu hành khách trả thêm tiền cho giá dịch vụ sử dụng lối đi ưu trên cơ sở hạ tầng hiện có của sân bay là đi ngược lại các quy định bình ổn về giá, phí, thuế của nhà nước và sẽ đầy giá vé lên cao", Vietjet cho biết.

"Ngoài ra, việc áp dụng thu phí dịch vụ lối ưu tiên tại điểm kiểm tra soi chiếu an ninh hàng không là hoàn toàn trái với thông lệ quốc tế", Vietjet nêu quan điểm đồng thời đề nghị Cảng Hàng không Quốc tế Đà Nẵng xem xét lại quyết định về việc thu phí lối đi ưu tiên tại điểm kiểm tra an ninh.

Từ ngày 1/12/2024, Cảng Hàng không quốc tế Đà Nẵng sẽ triển khai thu phí dịch vụ đối với hành khách sử dụng lối đi ưu tiên để kiểm tra an ninh soi chiếu tại Nhà ga T1.

Cũng cho rằng việc thu phí thêm của Cảng Hàng không quốc tế Đà Nẵng là không hợp lý, hãng hàng không Bamboo Airways cho rằng Thông tư số 53/2019/TT-BGTVT ngày 31/12/2019 về việc Quy định mức giá, khung giá một số dịch vụ chuyên ngành hàng không tại Cảng hàng không, sân bay Việt Nam, tại Điều 12, khoản 3 đã đưa ra quy định mức giá dịch vụ bảo đảm an ninh hành khách, hành lý (PSSC) mà không có sự phân biệt giữa lối soi chiếu an ninh ưu tiên và lối soi chiếu an ninh thông thường, và chỉ áp dụng chung một mức giá cho tất cả đối tượng hành khách. Hiện tại các cảng hàng không từ ngày Thông tư 53/2019/TT-BGTV có hiệu lực, cho đến thời điểm hiện nay luôn duy trì đồng thời các lối soi chiếu an ninh ưu tiên và lối soi chiếu an ninh thông thường.

"Việc Cảng Hàng không Quốc tế Đà Nẵng đơn phương thu thêm giá, đối với một số đối tượng hành khách sử dụng lối đi ưu tiên trên thực tế đã làm giá PSSC cao hơn, không đúng so với mức quy định của Nhà nước", phía BamBoo Airways nêu quan điểm.

Bên cạnh đó, theo hãng bay này, sau đại dịch Covid-19, tình hình tài chính của các hãng hàng không đang gặp nhiều khó khăn. Việc áp dụng khoản phí này có thể ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả hoạt động khai thác, gây thêm áp lực tài chính cho các hãng bay trong bối cảnh hiện nay.

Lo ngại giảm sức hút của điểm đến Đà Nẵng

Đại diện Vietnam Airlines bày tỏ lo ngại chính sách này sẽ ảnh hướng lớn đến sự phục hồi và phát triển của các hãng hàng không sau Covid-19 trong đó có Vietnam Airlines, cũng như đến sự phục hồi của thị trường hàng không và gián tiếp ảnh hưởng đến sự phát triển chung của ngành.

Theo Hãng hàng không Quốc gia, hãng bay và Cảng Hàng không là các doanh nghiệp cùng chia sẻ nhóm khách hàng chung - những hành khách sử dụng dịch vụ hàng không. Do đó, việc liên tục nâng cao các trải nghiệm khách hàng là trách nhiệm và nhiệm vụ của các doanh nghiệp trong ngành, trong đó các Cảng Hàng không có vai trò quan trọng.

Bên cạnh đó, việc hành khách nói chung đã chi trả PSC và họ đều hiểu rằng mức phí đó là để Cảng Hàng không liên tục đầu tư, nâng cấp, mở rộng, sắp xếp nhằm tạo ra cho hành khách một nhà ga thông thoáng, ngăn nắp, trật tự với trải nghiệm cao nhất. Việc thu thêm phí cho bất cứ dịch vụ nào đêu gây ra những ảnh hưởng nhất định đến tâm lý, và quyền lợi của hành khách.

"Thành phố Đà Nẵng đã và đang phát triển theo định hướng là trung tâm kinh tế, du lịch của cả nước, là điểm đến thân thiện, đáng tin cậy, được mệnh danh là "Thành phố đáng sống". Việc duy trì một hình ảnh sân bay thân thiện, mến khách sẽ góp phần quan trọng trong việc hiện thực hóa định hướng trên. Do đó, việc thu phí dịch vụ sẽ trực tiếp làm tăng giá vé máy bay, dẫn tới giảm sút sự hấp dẫn của các tuyến đường bay tới thành phố cũng như hình ảnh hấp dẫn của Đà Nẵng với khách hàng và rất có thể dẫn đến nhiều dư luận không thuận lợi cho ngành Hàng không trong giai đoạn hiện nay", đại diện Vietnam Airlines nêu quan điểm.

Lẽ nào "muốn thu gì thì thu"?

Trao đổi với Người Đưa Tin, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống - Chủ nhiệm ngành Kỹ thuật Hàng không, Trường Đại học Văn Lang (chuyên gia đầu ngành về hàng không) cho biết thực tế từ lâu ngành hàng không đều đã có việc ưu tiên dành cho khách mua vé hạng thương gia hoặc khách có thẻ có tính ưu tiên hơn, trong đó bao gồm cả ưu tiên trong soi chiếu an ninh. Đó là thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, việc quy định phải bỏ phí để sử dụng lối đi ưu tiên để kiểm tra an ninh soi chiếu đang cho thấy tư duy "phần anh, phần tôi – anh được lợi thì tôi cũng phải được lợi" và tư duy cái gì cũng có thể được giải quyết bằng tiền.

"Hiện nay Đà Nẵng là một trong số bốn sân bay ACV quản lý mà có lãi, vậy thì lý do gì mà thu thêm phí đối với hành khách, trong khi không dựa trên bất kỳ quy định nào? Hơn nữa, nếu có quy định thì cần phải thực hiện thống nhất trong cả nước, ở tất cả các sân bay chứ không riêng gì mình Đà Nẵng", ông Tống nêu ý kiến đồng thời cho rằng nếu áp dụng quy định này sẽ giảm sức hút của Đà Nẵng và gây hại cho du lịch rất lớn.

PGS.TS Nguyễn Thiện Tống - Chủ nhiệm ngành Kỹ thuật Hàng không, Trường Đại học Văn Lang.

"Người ta không hiểu gì về chính sách công nên quy định một cách tùy tiện, chỉ nghĩ đến túi tiền của mình mà không tính toán đến bức tranh chung. Bởi vậy, nếu áp dụng quy định trên, Cảng Hàng không Đà Nẵng có thể thu thêm 1 đồng, nhưng cả ngành hàng không, cả du lịch Đà Nẵng và cả sự phát triển của Đà Nẵng bị mất đi nhiều đồng khác. Thế nên đừng tham lợi nhỏ riêng mà gây hại lợi lớn chung", ông Tống nói.

Về lý do thu phí để giúp hành khách không phải xếp hàng chờ đợi, tránh ùn tắc cục bộ lúc cao điểm, chuyên gia này cho rằng là "rất vô lý", bởi đó là trách nhiệm nghiễm nhiên của ACV với tư cách đơn vị quản lý, khai thác sân bay, không thể lấy trách nhiệm của ACV để biện minh cho việc thu thêm tiền được. Mặt khác việc thu phí đối với hành khách cho lối đi riêng đó làm cho những khách thông thường phải bị ùn tắc nên chậm hơn dù họ đến sớm.

Mở rộng vấn đề, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống cho rằng trên thực tế các Cảng Hàng không là một dạng độc quyền do đều nằm trong sự quản lý, điều hành của Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam – ACV (trừ sân bay Vân Đồn), do đó, nhất thiết phải có vai trò giảm sát, quản lý của Nhà nước để chống độc quyền, không thể để tình trạng "muốn làm gì thì làm", "muốn thu gì thì thu". Trong tình huống này, Cục Hàng không Việt Nam cần sớm có tiếng nói để chấn chính những điều vô lý.

Hàng không vẫn đang trong quá trình phục hồi.

Xa hơn, chuyên gia này cho rằng trong tương lai nhất thiết phải có sự cải tổ trong việc quản lý, khai thác, sử dụng các Cảng Hàng không hiện nay để nâng cao chất lượng dịch vụ hàng không và khai thác hiệu quả các giá trị mà Cảng Hàng không mang lại.

"Tôi nghĩ rằng mỗi Cảng Hàng không cần phải do một công ty cổ phần quản lý, khai thác và sử dụng. Công ty đó có các cổ đông gồm cả Nhà nước trung ương, chính quyền địa phương mà sân bay đứng chân và tư nhân tham gia. Chúng ta nói về phân cấp phân quyền mà không có sự tham gia của địa phương trong quản lý, khai thác sân bay trên đất của họ thì quả là vô lý. Hơn ai hết, chính địa phương họ hiểu rằng cần phải làm gì để đem lại giá trị tốt nhất cho mình. Với cách làm này, vừa phù hợp với chủ trương cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, vừa phù hợp với thông lệ quốc tế và đem lại hiệu quả cao hơn", PGS.TS Nguyễn Thiện Tống nêu quan điểm.

Lê Mạnh Quốc