Rút kinh nghiệm vụ án tranh chấp chia thừa kế quyền sử dụng đất

Mới đây (6-5), VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng ban hành thông báo rút kinh nghiệm về vụ án tranh chấp chia tài sản chung, chia di sản thừa kế.

Hình minh họa. Ảnh: YC

Nội dung vụ án bị rút kinh nghiệm

Cụ Đ với người vợ thứ nhất có 3 người con chung trong đó có bị đơn ông H. Ngoài ra, Cụ Đ và cụ D (người vợ thứ hai) sống chung trước năm 1975 và có 6 người con chung trong đó có nguyên đơn ông U. Cụ Đ (chết năm 1991) và cụ D (chết năm 2017) đều không để lại di chúc.

Năm 1980, cụ D và 6 người con đã vào miền Nam sinh sống, cụ Đ ở với ông H (con của người vợ đầu). Sau khi cụ Đ chết (năm 1991), bị đơn ông H là người quản lý thửa đất tranh chấp từ đó đến nay, ông H kê khai thửa đất vào năm 1995.

Về nguồn gốc thửa đất tranh chấp, năm 1983 thửa đất do cụ Đ kê khai. Đến năm 1995, tại sổ mục kê năm xã T thể hiện thửa số 159 do ông H kê khai. Sau đó, thửa đất này (lúc này là thửa đất số 789) đã được UBND huyện P cấp giấy chứng nhận cho vợ chồng ông H.

Ngày 23-7-2024, ông U có đơn khởi kiện yêu cầu chia di sản của cha mẹ ông (cụ Đ, cụ D) để lại, yêu cầu hủy giấy chứng nhận đã cấp cho vợ chồng ông H, hủy trang sổ mục kê của UBND xã T có nội dung người sử dụng đất là ông H.

Trong khi đó bị đơn là ông H cho rằng đây là tài sản riêng của cha ông (cụ Đ), chứ không phải tài sản chung của cụ Đ và cụ D; ông H yêu cầu áp dụng thời hiệu chia thừa kế đối với di sản do cụ Đ để lại.

Xử sơ thẩm tháng 9-2024, tòa chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của ông U, công nhận di sản thừa kế của bà D để lại là ½ thửa đất 789 (798,7m²) trị giá hơn 463 triệu đồng, hủy giấy chứng nhận do UBND huyện P cấp cho ông vợ chồng ông H.

Tòa còn tuyên hủy nội dung “Thửa số 159, người sử dụng đất H…” tại sổ mục kê đất năm 1995 của UBND xã T, huyện P, tỉnh T. Giao cho 6 người con của cụ D (trong đó có ông U) đồng quản lý, sử dụng 798,7m² đất trồng cây hằng năm khác là di sản do cụ D để lại và được sở hữu các cây trồng trên phần đất này, buộc 6 người con của cụ D hoàn trả cho ông H giá trị của 6 cây cau, 2 cây xanh có trên thửa đất...

Đồng thời, cấp sơ thẩm bác yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn ông U về việc chia tài sản chung đối với di sản của cụ Đ để lại trong khối tài sản chung của vợ chồng là ½ thửa đất số 789 vì hết thời hiệu chia thừa kế và bị đơn có yêu cầu áp dụng thời hiệu. Giao cho ông H được quyền quản lý, sử dụng đối với phần đất này và được quyền sở hữu cây trồng trên đất.

Sau đó, cả ông U và ông H đều kháng cáo.

Xử phúc thẩm tháng 1-2025, TAND Cấp cao tại Đà Nẵng sửa một phần bản án sơ thẩm, không chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn về việc hủy nội dung: thửa số 159, người sử dụng đất là ông H…tại sổ mục kê đất năm 1995 của UBND xã T, huyện P, tỉnh T. Giữ nguyên các phần khác của bản án sơ thẩm.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

Trong vụ án này, nguyên đơn khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế, yêu cầu hủy giấy chứng nhận đã cấp cho vợ chồng ông H, hủy trang sổ mục kê của UBND xã T có nội dung: người sử dụng đất là ông H…

Xét thấy yêu cầu khởi kiện này của nguyên đơn là không có cơ sở vì tòa án không có thẩm quyền hủy trang sổ mục kê của UBND xã.

Vì vậy, việc VKS cấp sơ thẩm đề nghị HĐXX chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn về hủy nội dung: thửa số 159, người sử dụng đất là ông H tại sổ mục kê đất năm 1995 của UBND xã T, huyện P, tỉnh T là không đúng.

VKSND cấp sơ thẩm cần rút kinh nghiệm về nội dung này.

VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng thông báo để VKSND tỉnh, TP trong khu vực nghiên cứu, rút kinh nghiệm.

YẾN CHÂU