Rút gọn quy trình, phân định rõ thẩm quyền lập pháp và lập quy

Các đại biểu QH rất quan tâm đến Dự án Luật Ban hành VBQPPl (sửa đổi)

7 đổi mới quan trọng, mang tính đột phá

Sáng 12/2, thay mặt Chính phủ, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã trình bày Tờ trình tóm tắt dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) (sửa đổi)

Nêu rõ sự cần thiết và mục đích xây dựng dự án Luật, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự thảo Luật tập trung 7 vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá về quy trình xây dựng pháp luật.

Cụ thể, tiếp tục đơn giản hóa hệ thống VBQPPL; tăng cường kiểm soát quyền lực; phân định rõ thẩm quyền lập pháp và lập quy. Theo đó, dự thảo Luật bỏ thẩm quyền ban hành VBQPPL của chính quyền cấp xã; bổ sung 1 hình thức nghị quyết của Chính phủ; thay đổi từ quyết định sang thông tư của Tổng Kiểm toán nhà nước. Đồng thời, dự thảo Luật bổ sung một số nguyên tắc quan trọng như kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; bảo đảm chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc; kịp thời giải quyết vấn đề thực tiễn; bảo đảm quản lý nhà nước và khuyến khích sáng tạo, khơi thông mọi nguồn lực; quy định về xin ý kiến của Bộ Chính trị khi ban hành VBQPPL trong trường hợp đặc biệt, trách nhiệm xin ý kiến các cơ quan có thẩm quyền của Đảng…

Sáng 12/2, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã trình bày Tờ trình tóm tắt dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) (sửa đổi) trước Quốc hội

Dự thảo Luật đã phân định rõ thẩm quyền lập pháp và lập quy theo hướng Luật này chỉ quy định về trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành VBQPPL của QH, Ủy ban Thường vụ (UBTV) QH và một số chủ thể nhất định, giao Chính phủ quy định trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành các VBQPPL thuộc thẩm quyền của Chính phủ; sửa đổi, bổ sung khái niệm “quy phạm pháp luật”, “chính sách” làm cơ sở xác định thẩm quyền của các chủ thể trong lập pháp và lập quy; quy định QH ban hành luật để quy định các vấn đề thuộc thẩm quyền theo quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức QH.

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định Chính phủ ban hành nghị quyết quy phạm tại Điều 14 để giải quyết các vấn đề cấp bách, quan trọng phát sinh từ thực tiễn và để áp dụng trong một thời gian nhất định, phạm vi cụ thể thuộc thẩm quyền của Chính phủ; tạm ngưng, điều chỉnh hiệu lực hoặc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ hoặc một phần nghị định của Chính phủ đáp ứng các yêu cầu cấp bách về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quyền con người, quyền công dân; thực hiện thí điểm một số chính sách chưa có pháp luật điều chỉnh thuộc thẩm quyền của Chính phủ hoặc khác với nghị định, nghị quyết hiện hành.

Đồng thời, đổi mới việc xây dựng Chương trình lập pháp của QH theo hướng xây dựng Định hướng lập pháp nhiệm kỳ, chương trình lập pháp hằng năm của QH với tính chất linh hoạt cao. UBTVQH chủ trì, phối hợp xây dựng Định hướng lập pháp nhiệm kỳ QH để trình Bộ Chính trị phê duyệt. Căn cứ định hướng lập pháp nhiệm kỳ hoặc yêu cầu giải quyết vấn đề phát sinh từ thực tiễn (nếu có), các cơ quan đề xuất các dự án vào Chương trình lập pháp hằng năm với hồ sơ đơn giản, gửi đến UBTVQH xem xét, quyết định.

Ngoài 7 vấn đề lớn như trên, dự thảo Luật còn quy định một số nội dung cơ bản liên quan đến tổ chức thi hành VBQPPL để thế chế hóa chủ trương “gắn công tác xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật”.

Đã thể chế hóa đầy đủ định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật (Kèm ảnh ông Hoàng Thanh Tùng)

Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật (UBPL) của QH Hoàng Thanh Tùng cho biết, UBPL tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Ban hành VBQPPL với các lý do và cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn, quan điểm như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật; góp phần đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành VBQPPL, hoàn thiện thể chế đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật (UBPL) của QH Hoàng Thanh Tùng đọc báo cáo thẩm tra dự án Luật Ban hành VBQPPL (sửa đổi)

UBPL cũng đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực của Chính phủ và cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc chuẩn bị hồ sơ dự án Luật đầy đủ, đúng thời hạn, bảo đảm chất lượng, đủ điều kiện trình QH xem xét, quyết định.

Về nội dung, UBPL nhận thấy, dự thảo Luật đã cơ bản bám sát, thể chế hóa đầy đủ định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp và yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. Dự thảo Luật có 8 chương, 72 điều, giảm 101 điều so với Luật hiện hành mặc dù phạm vi điều chỉnh được mở rộng hơn bao hàm một số nội dung về trách nhiệm tổ chức thi hành pháp luật. Bên cạnh đó, đề nghị tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, nhất là với các dự án luật khác được QH xem xét, thông qua tại cùng Kỳ họp.

UBPL tán thành quy định Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) và các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện phản biện xã hội đối với dự thảo VBQPPL để bảo đảm phát huy vai trò của MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội; thống nhất với Quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQVN và các đoàn thể chính trị - xã hội, Chỉ thị số 18-CT/TW của Ban Bí thư, Luật MTTQVN cũng như quy định tại Luật Công đoàn; đồng thời, cũng cơ bản kế thừa quy định về phản biện xã hội của Luật Ban hành VBQPPL hiện hành.

Về tham vấn chính sách, UBPL cơ bản tán thành với quy định của dự thảo Luật và cho rằng quy định này giúp các cơ quan phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn, góp phần nâng cao chất lượng, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, ban hành VBQPPL. Bên cạnh đó, đề nghị xác định rõ chủ thể tổ chức hội nghị tham vấn chính sách là cơ quan lập đề xuất chính sách; nghiên cứu mở rộng hơn đối tượng được tham vấn chính sách để nâng cao chất lượng và hiệu quả tham vấn.

Về thông qua và điều chỉnh Chương trình lập pháp hằng năm, UBPL cơ bản tán thành với quy định của dự thảo Luật về quy trình thông qua Chương trình lập pháp hằng năm, theo đó, trên cơ sở đề xuất xây dựng luật, pháp lệnh, nghị quyết của các cơ quan, tổ chức, đại biểu QH gửi UBTVQH, Thường trực UBPL và Tư pháp chủ trì, phối hợp với cơ quan trình, các cơ quan khác của QH “rà soát, đề xuất” ý kiến về dự kiến Chương trình báo cáo UBTVQH xem xét, quyết định. Quy định như vậy vừa bảo đảm tính linh hoạt, chủ động cho cơ quan trình, đơn giản hóa quy trình, thủ tục, nhưng vẫn bảo đảm chặt chẽ và thẩm quyền của UBTVQH trong việc quyết định Chương trình lập pháp…

Về quan hệ giữa quy trình xây dựng chính sách với quy trình soạn thảo văn bản, UBPL cơ bản tán thành với cách thiết kế các quy định của dự thảo Luật đối với nội dung này. Theo đó, về cơ bản đã “phân định rõ quy trình chính sách và quy trình soạn thảo”, thể chế hóa được yêu cầu “Chính phủ, cơ quan trình dự án quyết định chính sách làm cơ sở cho việc soạn thảo” tại Kết luận số 119-KL/TW; làm rõ được vai trò, tầm quan trọng của việc xây dựng chính sách. Cùng với đó, một số ý kiến đề nghị nghiên cứu, rà soát để có thể quy định gọn hơn quy trình soạn thảo đối với dự án đã thực hiện quy trình xây dựng chính sách để tránh trùng lặp về quy trình, thủ tục, góp phần đẩy nhanh hơn tiến độ xây dựng văn bản.

Về quy trình QH xem xét, thông qua dự thảo luật, nghị quyết, UBPL cơ bản tán thành với định hướng các dự án luật, nghị quyết về nguyên tắc sẽ được xem xét, thông qua trong một kỳ họp nhằm đẩy nhanh tiến độ ban hành nhưng vẫn bảo đảm chất lượng của văn bản.

Để bảo đảm chất lượng luật, nghị quyết, đề nghị nghiên cứu, bổ sung các quy định nhằm phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm của đại biểu QH trong quy trình xem xét, cho ý kiến và thông qua dự thảo luật, nghị quyết, ví dụ như lấy ý kiến của đại biểu QH, Đoàn đại biểu QH trong quá trình xây dựng chính sách, tổ chức soạn thảo; tổ chức Hội nghị đại biểu QH chuyên trách để thảo luận, cho ý kiến về dự án luật, nghị quyết trước khi cơ quan trình chính thức trình dự án; tăng thời gian thảo luận tổ về dự án luật, nghị quyết trong kỳ họp để đại biểu QH thảo luận, cho ý kiến kỹ lưỡng và cơ quan trình tiếp thu, giải trình trước khi QH thảo luận tại Hội trường

Hoàng Thư