Rừng ngập mặn – 'kho carbon xanh' của Việt Nam

Rừng ven biển: Không chỉ là lá chắn thiên nhiên

Rừng ngập mặn – vốn được biết đến như "lá chắn xanh" trước sóng biển – giờ đây còn được nhắc đến với một vai trò mới: bể hấp thụ carbon hiệu quả. Việt Nam hiện sở hữu khoảng 200.000 ha rừng ngập mặn, phân bố tại 28 tỉnh, thành phố ven biển. Con số này đưa nước ta vào nhóm quốc gia có diện tích rừng ngập mặn lớn nhất khu vực, đặc biệt là ở các tỉnh như Cà Mau, Sóc Trăng, Bến Tre hay Quảng Ninh.

Ảnh minh họa.

Nghiên cứu do Viện Sinh thái Rừng và Môi trường (Đại học Lâm nghiệp) phối hợp với tổ chức quốc tế thực hiện tại Sóc Trăng cho thấy: mỗi ha rừng ngập mặn hấp thụ trung bình 6,77 tấn carbon mỗi năm, tương đương khoảng 24,8 tấn CO₂. Những loài cây phổ biến như Mắm, Bần và Đước đều có khả năng hấp thụ cao, lần lượt là 8,06 tấn, 6,93 tấn và 5,32 tấn carbon/ha/năm.

Dữ liệu này không chỉ có ý nghĩa sinh thái mà còn tạo nền tảng vững chắc để phát triển thị trường tín chỉ carbon – một thị trường đang được kỳ vọng trở thành nguồn thu bền vững cho các địa phương có rừng.

Điều đáng chú ý, theo các nghiên cứu quốc tế, rừng ngập mặn có khả năng lưu trữ carbon cao gấp 4–10 lần so với rừng trên cạn nhờ vào hệ thống rễ chằng chịt dưới bùn và khả năng tích lũy carbon lâu dài. Điều đó có nghĩa là, mỗi héc-ta rừng ngập mặn không chỉ hấp thụ tốt mà còn lưu trữ carbon ổn định trong hàng chục đến hàng trăm năm – điều mà ít hệ sinh thái nào khác có thể làm được.

Tuy nhiên, rừng ngập mặn cũng đang đối mặt với áp lực suy giảm. Phát triển nuôi trồng thủy sản, mở rộng khu dân cư ven biển hay khai thác quá mức tài nguyên đã khiến nhiều diện tích rừng bị thu hẹp. Chính vì vậy, việc xác định rõ giá trị carbon của rừng không chỉ là câu chuyện môi trường, mà còn là một thông điệp chính sách: bảo vệ rừng là bảo vệ nguồn lực tài chính lâu dài.

Tín chỉ carbon: Hướng đi mới cho kinh tế rừng

Cùng với việc ngày càng nhiều quốc gia cam kết trung hòa carbon, thị trường tín chỉ carbon tự nguyện đang sôi động trở lại. Với giá trung bình 5–10 USD/tấn CO₂, mỗi ha rừng ngập mặn tại Việt Nam có thể tạo ra giá trị kinh tế từ 124 đến 248 USD/năm nếu được chứng nhận và giao dịch tín chỉ hợp pháp.

Về mặt chính sách, Việt Nam đang có bước đi tương đối chủ động. Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính đã tạo hành lang pháp lý cho thị trường carbon trong nước.

Trong bối cảnh ngân sách cho bảo vệ rừng còn hạn hẹp, tín chỉ carbon được kỳ vọng là giải pháp đột phá giúp địa phương vừa giữ được rừng, vừa có thêm nguồn thu tái đầu tư. Một số tỉnh như Cà Mau, Sóc Trăng, Bạc Liêu đã bắt đầu triển khai thí điểm các dự án đo đếm carbon rừng, chuẩn bị cho việc bán tín chỉ trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, để tín chỉ carbon thực sự trở thành hàng hóa, cần nhiều điều kiện: dữ liệu khoa học chính xác, hệ thống đo lường minh bạch, cơ chế chia sẻ lợi ích công bằng và đặc biệt là sự tham gia thực chất của cộng đồng. Bởi người giữ rừng không chỉ cần biết "giá trị xanh", mà cần thấy rõ "giá trị tiền".

Trong dài hạn, rừng ngập mặn có thể trở thành “ngân hàng carbon” đặc thù của Việt Nam – nơi lưu giữ và cung cấp tín chỉ chất lượng cao cho thị trường toàn cầu. Nhưng để làm được điều đó, cần sự kiên trì đầu tư bài bản, thay vì chỉ dừng lại ở các dự án ngắn hạn mang tính thử nghiệm.

Từ một lá chắn tự nhiên, rừng ngập mặn đang dần trở thành công cụ chủ lực trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Không chỉ hấp thụ và lưu trữ carbon hiệu quả, hệ sinh thái này còn mở ra hướng phát triển mới cho kinh tế rừng thông qua thị trường tín chỉ carbon. Giữ được rừng ngập mặn hôm nay chính là giữ lấy tài sản carbon cho tương lai.

Bích Ngọc