Rủi ro lạm phát lương thực sau khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo

Động thái nêu trên được cho là sẽ giảm gần một nửa lượng xuất khẩu của nước xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới, gây ra lo ngại về lạm phát tiếp theo trên thị trường lương thực toàn cầu.

Chính phủ nước này cho biết họ đang áp đặt lệnh cấm đối với gạo trắng Basmati sau khi giá gạo bán lẻ tăng 3% trong một tháng sau khi mưa gió mùa kéo dài nhưng gây thiệt hại đáng kể cho mùa màng.

Người dân Ấn Độ tại bang Gujarat phơi thóc trên đường. Ảnh: ANI.

Ấn Độ chiếm hơn 40% xuất khẩu gạo thế giới. Việc cấm xuất khẩu và lượng tồn kho thấp được dự đoán là yếu tố làm tăng giá lương thực – từng ghi nhận đà tăng kỷ lục kể từ khi chiến sự Nga – Ukraine nổ ra, thời tiết thất thường.

“Để đảm bảo có đủ gạo Basmati trắng tại thị trường Ấn Độ và ngăn chặn đà tăng giá ở thị trường nội địa, Chính phủ nước này đã sửa đổi chính sách xuất khẩu,” Bộ lương thực cho biết trong một tuyên bố trích dẫn mức tăng 11,5% trong giá bán lẻ trong 12 tháng.

Loại gạo trắng và tấm Basmati bị ảnh hưởng, chiếm khoảng 10 triệu tấn trong tổng số 22 triệu tấn gạo xuất khẩu của Ấn Độ năm ngoái.

Chính phủ đã làm rõ vào cuối ngày thứ Năm rằng gạo đồ, đại diện cho 7,4 triệu tấn xuất khẩu vào năm 2022, không được đưa vào lệnh cấm.

Động thái này thể hiện sự nhạy cảm của Tổng thống đối với tình trạng lạm phát lương thực trước thềm cuộc tổng tuyển cử vào gần năm sau.

Chính quyền của ông đã gia hạn lệnh cấm xuất khẩu lúa mì sau khi hạn chế xuất khẩu gạo vào tháng 9 năm 2022. Bên cạnh đó cũng hạn chế xuất khẩu đường trong năm nay do năng suất mía giảm.

B.V. Krishna Rao, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo, nói với Reuters: “Ấn Độ sẽ phá vỡ thị trường gạo toàn cầu với tốc độ nhanh hơn nhiều so với ngũ cốc của Ukraine”.

Gạo là lương thực chính nuôi sống hơn 3 tỷ người và gần 90% cây trồng sử dụng nhiều nước được sản xuất ở châu Á, nơi thời tiết El Nino thường mang lại lượng mưa thấp hơn. Giá toàn cầu đã lơ lửng ở mức cao nhất trong 11 năm.

“Lệnh cấm xuất khẩu đột ngột sẽ rất đau đớn cho người mua, những người không thể thay thế các lô hàng từ bất kỳ quốc gia nào khác,” Rao nói.

Trong khi Thái Lan và Việt Nam không có đủ hàng tồn kho để bù đắp sự thiếu hụt, những người mua châu Phi sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi quyết định của Ấn Độ, ông Rao cho biết thêm rằng nhiều quốc gia sẽ thúc giục New Delhi tiếp tục xuất khẩu.

Những khách hàng mua gạo hàng đầu khác của Ấn Độ bao gồm Benin, Senegal, Bờ Biển Ngà, Togo, Guinea, Bangladesh và Nepal.

Mưa lớn ở phía bắc Ấn Độ trong vài tuần qua đã làm hư hại cây trồng mới trồng ở các bang bao gồm Punjab và Haryana, khiến nhiều nông dân phải trồng lại.

Các cánh đồng lúa ở các bang phía bắc đã bị nhấn chìm trong hơn một tuần, phá hủy những cây mạ mới trồng và buộc nông dân phải đợi nước rút để họ có thể gieo cấy lại.

Ở các bang trồng lúa chủ yếu khác, nông dân đã chuẩn bị vườn ươm lúa nhưng không thể cấy mạ do không đủ mưa.

Diện tích trồng lúa dự kiến sẽ tăng sau khi New Delhi tăng giá mua gạo, nhưng nông dân cho đến nay đã trồng lúa trên diện tích nhỏ hơn 6% so với năm 2022.

Tuần này, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam, nước xuất khẩu lớn thứ ba thế giới sau Ấn Độ và Thái Lan, tăng vọt lên mức cao nhất trong hơn một thập kỷ do lo ngại nguồn cung ngày càng tăng do El Nino.

Gạo 5% tấm của Việt Nam được chào bán ở mức 515 USD đến 525 USD/tấn, mức cao nhất kể từ năm 2011.

Loại đồ sôi 5% tấm của Ấn Độ lơ lửng gần mức cao nhất trong 5 năm ở mức 421 đến 428 USD/tấn.

Người mua có thể chuyển sang Thái Lan và Việt Nam, nhưng loại gạo 5% tấm của họ có thể có giá 600 USD/tấn, một thương nhân châu Âu cho biết.

Trung Quốc và Philippines, những nước thường mua gạo Việt Nam và Thái Lan, sẽ buộc phải trả giá cao hơn đáng kể, một đại lý châu Âu khác chia sẻ.

Điệp Nguyễn (Theo Bloomberg)