Rủi ro khi miễn thuế gần 2 tỷ USD hàng giá rẻ qua biên giới mỗi tháng

Khoảng 1,3-1,9 tỷ USD hàng hóa giá trị nhỏ đi qua biên giới Việt Nam được miễn thuế mỗi tháng. Ảnh: SPX.

Tại tọa đàm "Tăng cường hiệu quả quản lý thuế đối với thương mại điện tử (TMĐT)" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 23/9, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh đánh giá TMĐT có tốc độ thay đổi nhanh chóng và sản sinh nhiều mô hình kinh doanh mới trong khoảng thời gian rất ngắn. Do vậy, việc quản lý TMĐT đối mặt rất nhiều khó khăn.

“Việc làm sao thu đúng thu đủ, thu chính xác đối với TMĐT trở thành khó khăn chung của hầu hết cơ quan thuế trên thế giới, kể cả những quốc gia phát triển như Mỹ hay EU... Ở Việt Nam, việc chúng ta nghiên cứu, đề ra các biện pháp thu đối với lĩnh vực này cũng chưa có gì mới”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nhận định.

Cần đánh thuế hàng xuyên biên giới giá rẻ

Vị chuyên gia cho biết những năm gần đây (năm 2021), Việt Nam cũng chỉ thu vài nghìn tỷ đồng tiền thuế từ hoạt động TMĐT. Phải đến năm 2022, sự xuất hiện của các nền tảng, cổng thông tin hỗ trợ mới giúp ngành thuế mở rộng nguồn thu.

Thực tế, doanh thu thuế từ TMĐT tăng đều qua các năm, từ 83.000 tỷ đồng vào năm 2022 lên 97.000 tỷ đồng vào năm 2023. Tính riêng 7 tháng đầu năm nay, số thu cũng đã đạt hơn 78.000 tỷ đồng.

Sự gia tăng không chỉ đến từ các doanh nghiệp trong nước mà còn từ các nền tảng quốc tế như Google, Meta và Amazon.

Tuy nhiên, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng giá trị nộp thuế của các ông lớn nước ngoài chưa tương xứng với quy mô doanh thu.

“Rõ ràng chúng ta cần phải có cơ sở thống kê dữ liệu, các kho dữ liệu lớn và các phương pháp quản lý, từ đó có bằng chứng để có thể thu đúng, thu đủ”, ông nêu giải pháp.

PGS. TS Đinh Trọng Thịnh (giữa) đề nghị đánh thuế hàng hóa giá trị nhỏ đi qua biên giới. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Về việc đánh thuế hàng hóa xuyên biên giới, ước tính của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy mỗi tháng có khoảng 1,3-1,9 tỷ USD hàng hóa giá trị nhỏ đi qua biên giới Việt Nam được miễn thuế. Nếu điều chỉnh chính sách phù hợp, ngân sách có thể bổ sung thêm nguồn thu khổng lồ.

Vị chuyên gia cho biết EU đã bỏ quy định những hàng hóa có giá trị dưới 22 euro không phải đóng thuế từ năm 2021; Anh cũng bỏ chính sách miễn thuế cho hàng hóa có giá trị dưới 135 bảng; Thái Lan cũng đánh thuế đồng bộ 7% tất cả hàng hóa ra/vào quốc gia.

Trong khi đó tại Việt Nam, ông cho rằng ngân sách Nhà nước tiếp tục bị thất thoát khi bình quân mỗi ngày lại có 4-5 triệu đơn hàng xuyên biên giới được miễn thuế.

Năm 2010, Chính phủ đề nghị không thu thuế đối với những khoản thu nhỏ dưới 1 triệu đồng để giải tỏa vấn đề thông quan và kiểm tra hải quan. Nhưng đến nay, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh chỉ cần 1 giây là cơ quan quản lý đã nắm thông tin hàng hóa đầy đủ, không thể tiếp tục miễn thuế.

Theo bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và cá nhân (Tổng cục Thuế), Bộ Tài chính cũng đã trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT), trong đó bao gồm đề xuất bỏ quy định miễn thuế GTGT với hàng hóa nhỏ lẻ.

“Không chỉ Việt Nam mà tất cả các nước trên thế giới cũng đang chú ý đến việc này và họ cũng có đề xuất như vậy. Dự thảo Luật Thuế GTGT trình Chính phủ đã đưa quy định đó vào để làm sao hoàn thiện chính sách với hoạt động TMĐT”, đại diện cơ quan quản lý thông tin.

Đề xuất sàn TMĐT xuất hóa đơn thay người bán

Đối với việc yêu cầu sàn TMĐT, nền tảng số khai thuế thay, nộp thuế thay cho người bán, Vụ trưởng Nguyễn Thị Lan Anh cho biết cơ chế này được áp dụng phổ biến trên thế giới.

Theo đó, nghĩa vụ kê khai, nộp thuế đối với các giao dịch qua sàn TMĐT hoặc nền tảng số thuộc về các sàn hoặc các nền tảng số. Quy định này giúp giảm rất nhiều gánh nặng tuân thủ đối với các nhà cung cấp, cũng như nâng cao hiệu suất, hiệu quả hoạt động của cơ quan quản lý thuế.

Thực tiễn thế giới cũng cho thấy nhiều quốc gia áp dụng cơ chế thu thập dữ liệu từ các sàn TMĐT, nền tảng số nước ngoài.

Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và đánh giá tính khả thi, sự phù hợp khi triển khai tại Việt Nam, Tổng cục Thuế đã đề xuất một số nội dung trong quá trình sửa đổi Luật Quản lý thuế, Luật Thuế và các văn bản hướng dẫn theo hướng tăng cường trách nhiệm khai thuế thay, nộp thuế thay cho người bán tại nguồn của các sàn giao dịch TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến, đồng thời tăng cường trách nhiệm cung cấp thông tin của các sàn TMĐT và các đơn vị cung cấp dịch vụ logistics.

Tổng cục Thuế sắp đưa vào vận hành Cổng thông tin điện tử dành cho các cá nhân, hộ kinh doanh phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Bộ Tài chính cũng đang trình Chính phủ sửa Nghị định 12, trong đó đề xuất các tổ chức, cá nhân, hộ kinh doanh có thể ủy quyền cho các sàn giao dịch để các sàn này xuất hóa đơn thay. Thông qua giải pháp này, tất cả giao dịch TMĐT dù lớn hay nhỏ, giá trị bao nhiêu cũng sẽ được xuất hóa đơn đầy đủ.

Xuất hóa đơn đầy đủ sẽ hỗ trợ quản lý thuế, doanh thu và xác định giao dịch có hợp pháp hay không, giúp người bán chứng minh được nguồn gốc hàng hóa. Nhờ đó, hàng hóa trên thị trường có thể nâng cao tính cạnh tranh, chống hàng giả, hàng nhái và hàng kém chất lượng, đặc biệt là sẽ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Bổ sung thêm, bà Nguyễn Thị Lan Anh cho biết trong thời gian tới, Tổng cục Thuế sẽ đưa vào vận hành Cổng thông tin điện tử dành cho các cá nhân, hộ kinh doanh phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT có thể thực hiện các nghĩa vụ thuế một cách thuận tiện. Đây cũng là kênh thông tin để cho người nộp thuế thực hiện theo đúng quy định pháp luật.

Minh Khánh