Rộn ràng xuống đồng cùng Lễ hội Lồng Tồng ở Bình Phước

Gìn giữ bản sắc văn hóa

Lễ hội Lồng tồng, còn gọi là Lồng tổng (theo tiếng Tày - Nùng) hoặc Lồng tộng (theo tiếng Dao), mang ý nghĩa là “xuống đồng”. Đây là lễ hội truyền thống quan trọng bậc nhất trong năm của người Tày, Nùng, Dao… và đã được lưu truyền từ bao đời nay.

Lồng tồng là một nghi lễ nông nghiệp đặc trưng, gắn liền với đời sống canh tác của đồng bào vùng núi phía Bắc.

Lễ hội không chỉ thể hiện tín ngưỡng lâu đời mà còn là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn với trời đất, thần linh, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, sức khỏe dồi dào và cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động giao lưu văn nghệ: hát then, đàn tính, hát giao duyên.

Lễ hội mang đậm nét văn hóa nông nghiệp, thể hiện rõ qua các nghi thức truyền thống, sản vật dâng cúng và những trò chơi dân gian đặc sắc.

Hội thường được tổ chức trên một thửa ruộng rộng lớn, gọi là "ruộng xuống đồng".

Theo lệ xưa truyền lại, lễ hội gồm hai phần chính. Phần lễ là nghi thức trang trọng để tạ ơn trời đất, cầu khấn thần Nông, thần Phục Hy phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, vật nuôi phát triển, bản làng yên vui, đời sống ấm no.

Đến với lễ hội còn nhiều nét đặc sắc như Hội thi cắm hoa.

Khi tham gia lễ hội, người dân có cơ hội hòa mình vào không khí rộn ràng với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ và các trò chơi dân gian đặc sắc như: hát sli, hát then, nhảy sạp, tung còn, lạy cỏ, đi cà kheo, đánh cù…

Chị Đinh Thị Định, người dân xã Tân Lợi (huyện Đồng Phú) chia sẻ: “Tôi rất vui khi được tham gia lễ hội này. Ở đây có rất nhiều hoạt động giao lưu đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. Tham dự lễ hội khiến tôi có cảm giác như được sống lại trong những ngày hội làng quê đầy ấm áp và thân thương".

Rất đông bà con đến xem và cổ vũ các hoạt động văn hóa, văn nghệ.

Anh Nông Văn Trọng (ngụ xã Tân Lợi, huyện Đồng Phú) chia sẻ: “Lồng tồng là lễ hội truyền thống lâu đời của dân tộc Tày, Nùng chúng tôi. Từ khi vào đây sinh sống và lập nghiệp, tôi ít có dịp được tham dự những lễ hội như thế này. Là thế hệ trẻ, tôi mong muốn được học hỏi thêm từ các cô, các chú đi trước để có thể gìn giữ và truyền lại nét văn hóa quý báu này cho thế hệ sau".

Bên cạnh các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ và trò chơi dân gian sôi nổi, lễ hội còn là dịp để người dân thưởng thức những món ăn truyền thống đặc trưng của người Tày, Nùng như: phở vịt mác mật, vịt quay, heo quay mác mật, khâu nhục, bánh tro, khẩu sli…

Ngoài ra, các gian hàng bày bán trang phục truyền thống như quần áo, khăn, giày dép dân tộc cũng thu hút đông đảo người dân tham quan và mua sắm.

Tạo điểm nhấn để địa phương phát triển kinh tế - xã hội

Trải qua thời gian, nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Tày, Nùng vẫn được gìn giữ, trao truyền và phát huy qua nhiều thế hệ.

Ông Hà Trung Tuấn, Chủ tịch UBND xã Tân Lợi chia sẻ: “Đây là nét đẹp sinh hoạt văn hóa truyền thống của đồng bào Tày, Nùng tại địa phương. Thông qua lễ hội, người dân gửi gắm ước vọng về một năm mới bình an, no đủ và hạnh phúc".

Lễ hội Lồng tồng không chỉ là hoạt động thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh, mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời tạo điểm nhấn giúp địa phương phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững.

Lễ hội diễn ra với nhiều trò chơi dân gian sôi nổi: Nhảy sạp, ném còn, lạy cỏ, đi cà kheo, đánh cù thu hút đông đảo người dân tham gia.

Hiện nay, nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ và trò chơi dân gian trong Lễ hội Lồng tồng đang dần bị mai một do nhiều nguyên nhân khác nhau. Vì vậy, lễ hội không chỉ là dịp sinh hoạt cộng đồng, mà còn là môi trường ý nghĩa để thế hệ trẻ tìm hiểu, nhận thức rõ hơn về vai trò và trách nhiệm của mình trong việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm phát triển văn hóa, trong đó có việc bảo tồn và phát huy văn hóa các dân tộc thiểu số – góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc.

Tại huyện Đồng Phú, nơi có đông đồng bào dân tộc Tày, Nùng di cư từ miền Bắc vào sinh sống, các hoạt động văn hóa truyền thống được hình thành và duy trì tại nhiều thôn, ấp. Chính quyền địa phương và các ngành chức năng cũng đặc biệt quan tâm đến việc gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa trong cộng đồng.

Trong đó, Lễ hội Lồng tồng của người Tày, Nùng là một trong những nét văn hóa tiêu biểu cần được bảo tồn, lưu truyền cho các thế hệ mai sau.

Các đội tham gia đá bóng cà kheo.

Ông Lê Xuân Nghị, Giám đốc Trung tâm Văn hóa – Thể thao huyện Đồng Phú cho biết: “Lễ hội Lồng Tồng của người Tày, Nùng là một trong những lễ hội giàu bản sắc với nhiều hoạt động phong phú, đậm đà văn hóa dân tộc. Chúng tôi sẽ tiếp tục duy trì và tổ chức lễ hội trong những năm tới nhằm góp phần bảo tồn, phát huy sự đa dạng và đặc trưng văn hóa các dân tộc trên địa bàn".

Nguyễn Văn Khánh