Rộn ràng... khua luống

Nghệ thuật diễn xướng khua luống được đồng bào dân tộc Thái huyện Quan Sơn gìn giữ và phát huy.

Khua luống là loại hình diễn xướng dân gian của đồng bào dân tộc Thái nói chung và huyện Quan Sơn nói riêng. Để trình diễn khua luống, người ta chọn cây gỗ to, rồi đục một lỗ hổng rộng để tạo âm thanh và dùng những chiếc gậy bằng gỗ dài khoảng 1,5m để đánh vào thân gỗ. Tham gia khua luống thường có từ 6 đến 8 người phụ nữ, trong đó một người làm cái, một người gõ nhịp và các cặp còn lại dùng những chiếc gậy gỗ gõ vào thành của cây gỗ theo nhịp phách.

Theo các cụ cao niên ở huyện Quan Sơn, khua luống bắt nguồn từ lao động, sản xuất của người dân nơi đây. Với người phụ nữ dân tộc Thái, giã gạo là việc làm quen thuộc hàng ngày để tạo nên bữa cơm gia đình. Trong khi giã gạo, người phụ nữ thường khua thêm vài nhịp chày vào thành luống hay gõ các chày với nhau, tạo nên những âm thanh hấp dẫn, xua tan những khó khăn trong cuộc sống. Trải qua thời gian, khua luống trở thành loại hình nghệ thuật không thể thiếu trong đời sống của đồng bào dân tộc Thái.

Bà Hà Thị Thưng, người tâm huyết với loại hình trình diễn xướng khua luống, ở bản Phe, xã Tam Thanh, cho biết: "Ngay từ khi còn nhỏ nhìn các bà, các mẹ trình diễn khua luống tôi rất đam mê và quyết tâm học tập. Được sự chỉ dẫn của bà, của mẹ, hơn 10 tuổi tôi đã biểu diễn thành thạo khua luống. Nhiều năm qua, tôi tranh thủ thời gian nông nhàn tập luyện cho nhiều chị em trong bản. Thông qua những buổi tập luyện, nhiều chị em đã biết cách trình diễn và tích cực tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, cùng nhau truyền lửa đam mê nghệ thuật diễn xướng khua luống cho thế hệ trẻ".

Ông Hà Văn Tựng, Chủ tịch UBND xã Tam Thanh, cho biết: Tam Thanh là xã biên giới, đồng bào dân tộc Thái chiếm hơn 95%, đời sống người dân gặp nhiều khó khăn nhưng luôn có ý thức gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, trong đó có nghệ thuật diễn xướng khua luống. Nhờ đó, nghệ thuật diễn xướng khua luống luôn xuất hiện trong các dịp lễ, tết, tạo nên không khí vui tươi, phấn khởi, tăng sự gắn kết cộng đồng, giáo dục thế hệ trẻ biết trân quý “báu vật” của ông cha để lại.

"Để gìn giữ và phát huy nghệ thuật diễn xướng khua luống, huyện Quan Sơn đã chỉ đạo các xã, thị trấn đẩy mạnh công tác tuyên truyền giá trị của loại hình trình diễn này đối với đời sống tinh thần của người dân. Động viên những người am hiểu về loại hình diễn xướng khua luống truyền dạy cho thế hệ trẻ. Vì vậy, nghệ thuật trình diễn khua luống được phát huy trong đời sống của đồng bào dân tộc Thái. Thời gian tới, huyện tiếp tục khuyến khích các địa phương tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ; quan tâm đưa nghệ thuật trình diễn khua luống vào các chương trình văn hóa, văn nghệ, hoạt động ngoại khóa ở các trường học; huy động nguồn lực gìn giữ và phát huy nghệ thuật diễn xướng khua luống”, ông Lê Văn Thơ, Trưởng Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Quan Sơn chia sẻ.

Bài và ảnh: Xuân Anh