Rộ tin đạn dược Ấn Độ bí mật tuồn vào Ukraine, Nga phản ứng ra sao?

Các binh sĩ Ấn Độ tham gia một cuộc tập trận trong cuộc duyệt binh Ngày Quân đội ở New Delhi, Ấn Độ ngày 15/1/2016 (Ảnh: Reuters)

Reuters dẫn lời 11 quan chức chính phủ Ấn Độ và châu Âu, ngành công nghiệp quốc phòng, và phân tích thương mại cho hay, đạn pháo do các nhà sản xuất vũ khí Ấn Độ bán đã được các khách hàng châu Âu chuyển hướng sang Ukraine và chính quyền New Delhi đã không can thiệp để ngăn chặn hoạt động buôn bán này.

Theo các nguồn tin và dữ liệu hải quan, việc chuyển giao vũ khí của Ấn Độ để hỗ trợ phòng thủ của Ukraine đã diễn ra được hơn 1 năm. Các quy định xuất khẩu vũ khí của Ấn Độ hạn chế việc sử dụng vũ khí đối với người mua đã khai báo, những người này có nguy cơ bị chấm dứt hoạt động mua bán trong tương lai nếu xảy ra chuyển nhượng trái phép.

Ba quan chức Ấn Độ cho biết, Điện Kremlin đã nêu vấn đề này ít nhất hai lần, bao gồm cả trong cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và người đồng cấp Ấn Độ trong tháng 7.

Thông tin chi tiết về việc chuyển hướng đạn dược lần đầu tiên được Reuters đưa tin.

Sau khi công bố báo cáo này, Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho rằng thông tin này là "suy đoán và gây hiểu nhầm". Người phát ngôn Randhir Jaiswal cho biết hôm 19/9: “Thông tin này ám chỉ những hành vi vi phạm của Ấn Độ mà rõ ràng không tồn tại và do đó, không chính xác”.

Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng Nga cũng như Bộ Quốc phòng Ấn Độ đều chưa đưa ra bình luận. Trong tháng 1 năm nay, ông Jaiswal nói trong một cuộc họp báo rằng Ấn Độ chưa gửi hoặc bán đạn pháo cho Ukraine.

Reuters dẫn 2 nguồn tin công nghiệp quốc phòng và chính phủ Ấn Độ nói rằng Delhi chỉ sản xuất một lượng rất nhỏ đạn dược được Ukraine sử dụng, một quan chức ước tính rằng con số này chỉ bằng 1% tổng số vũ khí mà Kiev nhập khẩu kể từ sau khi xung đột với Nga bùng phát. Hiện chưa rõ lượng vũ khí này được các khách hàng phương Tây bán lại hay quyên góp cho Kiev.

Trong số các quốc gia châu Âu gửi đạn dược của Ấn Độ tới Ukraine có Italy và Cộng hòa Séc, những quốc gia đang dẫn đầu sáng kiến cung cấp đạn pháo cho Kiev từ bên ngoài Liên minh châu Âu (EU), theo một quan chức cấp cao của Tây Ban Nha và một quan chức Ấn Độ.

Vị quan chức Ấn Độ cho biết Delhi đang theo dõi tình hình. Tuy nhiên, ông cho biết Ấn Độ chưa có bất kỳ hành động nào để hạn chế nguồn cung sang châu Âu.

Bộ quốc phòng Ukraine, Italy, Tây Ban Nha và Séc chưa đưa ra bình luận về vấn đề này.

Ấn Độ và Mỹ, nước viện trợ chính của Ukraine, gần đây đã tăng cường hợp tác quốc phòng và ngoại giao. Ấn Độ cũng có mối quan hệ nồng ấm với Nga, nhà cung cấp vũ khí chính của nước này trong nhiều thập kỷ, và Thủ tướng Narendra Modi đã từ chối tham gia cơ chế trừng phạt Moscow do phương Tây khởi xướng.

Tuy nhiên, Ấn Độ - từ lâu đã là nước nhập khẩu vũ khí lớn nhất thế giới - cũng coi cuộc xung đột Nga-Ukraine là cơ hội để phát triển lĩnh vực xuất khẩu vũ khí còn non trẻ của họ, Reuters dẫn 6 nguồn tin Ấn Độ quen thuộc với quan chức chính phủ cho hay.

Ukraine hiện đang chiến đấu để ngăn chặn các cuộc tấn công của Nga vào trung tâm hậu cần phía đông Pokrovsk, và đang thiếu đạn pháo nghiêm trọng.

Theo dữ liệu do Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm tổng hợp, Ấn Độ chỉ xuất khẩu hơn 3 tỉ USD vũ khí từ năm 2018 đến năm 2023.

Tại một hội nghị tổ chức ngày 30/8, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Rajnath Singh cho biết xuất khẩu quốc phòng của nước này đã vượt 2,5 tỉ USD trong năm tài chính vừa qua và Delhi muốn tăng con số đó lên khoảng 6 tỉ USD vào năm 2029.

Hồ sơ hải quan có sẵn trên thị trường cho thấy rằng trong 2 năm trước xung đột Nga-Ukraine bùng phát vào tháng 2/2022, ba nhà sản xuất đạn dược lớn của Ấn Độ - Yantra, Munitions India và Kalyani Strategic Systems - chỉ xuất khẩu 2,8 triệu USD linh kiện đạn dược sang Italy và Cộng hòa Séc, ngoài ra còn có Tây Ban Nha và Slovenia.

Dữ liệu cho thấy từ tháng 2/2022 đến tháng 7/2024, con số này đã tăng lên 135,25 triệu USD, bao gồm cả đạn dược đã hoàn thiện mà Ấn Độ bắt đầu xuất khẩu sang 4 quốc gia.

Arzan Tarapore, chuyên gia quốc phòng Ấn Độ tại Đại học Stanford, cho rằng nỗ lực tăng cường xuất khẩu vũ khí của Delhi là yếu tố chính dẫn đến việc nước này chuyển giao vũ khí cho Ukraine. "Có lẽ trong đợt tăng cường đột ngột gần đây, một số trường hợp vi phạm của người dùng cuối đã xảy ra", ông nói.

Binh sĩ Ukraine đang vác một quả đạn pháo (Ảnh: Reuters)

Những chuyến hàng bí mật

Cựu quan chức hàng đầu của công ty Yantra cho biết, nhà thầu quốc phòng Meccanica per l'Elettronica e servomeccanismi (MES) của Italy nằm trong số các công ty gửi đạn pháo do Ấn Độ sản xuất tới Ukraine.

MES là khách hàng nước ngoài lớn nhất của Yantra. Giám đốc điều hành cho biết công ty có trụ sở tại Rome thu mua vỏ đạn pháo rỗng từ Ấn Độ và sau đó nhồi thuốc nổ. Một số công ty phương Tây có khả năng nạp thuốc nổ nhưng thiếu năng lực sản xuất để sản xuất hàng loạt đạn pháo.

Yantra cho biết trong báo cáo thường niên 2022-2023 rằng họ đã đồng ý thỏa thuận với một khách hàng Italy giấu tên để thiết lập dây chuyền sản xuất đạn pháo L15A1 mà cựu giám đốc Yantra xác định là MES.

Dữ liệu hải quan chỉ ra rằng Yantra đã vận chuyển đạn pháo L15A1 rỗng 155mm trị giá 35 triệu USD cho MES trong khoảng thời gian từ tháng 2/2022 đến tháng 7/2024.

Hồ sơ hải quan cũng cho thấy vào tháng 2/2024, công ty vũ khí Dince Hill có trụ sở tại Anh - trong hội đồng quản trị có một giám đốc điều hành của MES - đã xuất khẩu 6,7 triệu USD đạn dược từ Italy sang Ukraine.

Trong số hàng xuất khẩu có đạn pháo L15A1 155mm mà tờ khai hải quan cho biết được MES sản xuất cho Bộ Quốc phòng Ukraine và cung cấp để "tăng cường khả năng phòng thủ và sẵn sàng huy động của Ukraine".

Trong một trường hợp khác, tháng 5 vừa qua, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Tây Ban Nha Oscar Puente đã chia sẻ trên mạng xã hội một thỏa thuận người dùng cuối được ký bởi một quan chức quốc phòng Séc, cho phép chuyển đạn 120 mm và 125 mm từ công ty Munitions India sang hãng vũ khí Czech Defense Systems (CDS) của Séc.

Các nhà hoạt động ủng hộ Palestine cáo buộc rằng Borkum, một con tàu chở vũ khí do Ấn Độ sản xuất đã dừng ở một cảng Tây Ban Nha, đang chở vũ khí đến Israel.

Báo El Mundo của Tây Ban Nha hồi tháng 5 đưa tin điểm đến cuối cùng của con tàu vũ khí này thực ra là Ukraine. Một quan chức Tây Ban Nha và một nguồn tin khác quen thuộc với vấn đề này đã xác nhận với Reuters rằng Kiev là người dùng cuối. Munitions India và CDS từ chối bình luận.

Hồ sơ hải quan ngày 27/3 cho thấy Munitions India đã vận chuyển 10.000 viên đạn súng cối 120mm và 125mm, trị giá hơn 9 triệu USD, từ Chennai đến CDS.

Phản ứng của Nga

Nga, nước cung cấp hơn 60% lượng vũ khí nhập khẩu của Delhi, là đối tác có giá trị của Ấn Độ. Vào tháng 7, ông Modi đã chọn Moscow cho chuyến công du quốc tế song phương đầu tiên kể từ khi đắc cử nhiệm kỳ thứ ba.

Tại một cuộc gặp khác vào tháng đó ở Kazakhstan với nhà ngoại giao hàng đầu Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã gây sức ép với người đồng cấp về việc đạn dược của Ấn Độ được người Ukraine sử dụng và phàn nàn rằng trong số đó có cả đạn dược do các công ty nhà nước Ấn Độ sản xuất.

Walter Ladwig, chuyên gia an ninh Nam Á tại King's College London, cho biết việc chuyển hướng một lượng đạn dược tương đối nhỏ có ích về mặt địa chính trị cho Delhi.

“Nó cho phép Ấn Độ cho các đối tác ở phương Tây thấy rằng họ không ‘đứng về phía Nga’ trong cuộc xung đột Nga-Ukraine”, ông nói, thêm rằng Moscow có rất ít ảnh hưởng đối với các quyết định của Delhi.

Theo Reuters

Huyền Chi