Rác thải cũng 'Go Global'

Lần đầu tôi ghé thăm, Dòng Dòng chỉ là một xưởng nhỏ vỏn vẹn 40m² nằm trong con hẻm ở quận Bình Thạnh, với 8 nhân sự do nhà sáng lập Trần Kiều Anh dẫn dắt. Kiều Anh, người tự nhận mình là “chủ doanh nghiệp kiêm tất cả mọi việc” chia sẻ rằng, tất cả bắt đầu từ một ý tưởng: “Những tấm bạt quảng cáo, bạt che nắng mưa, xuất hiện khắp các ngõ ngách của thành phố, với chất liệu PVC, PE, vòng đời 5-10 năm. Nhưng sau khi không còn sử dụng, chúng sẽ đi đâu? Một bãi phế liệu hay bãi rác thải, nơi phải mất hàng trăm, thậm chí hàng ngàn năm mới phân hủy, âm thầm gây hại cho môi trường mà ít ai để ý. Tại sao mình không dùng để làm một cái gì khác, tái lập vòng đời cho nó?”.

Trần Kiều Anh

Từ ý tưởng chừng như “điên rồ” đó, Dòng Dòng đã ra đời, “giải cứu” hàng ngàn tấm bạt cũ thành các sản phẩm độc đáo. Công việc “giải cứu” cả tấn bạt khỏi thùng rác này đôi khi được thực hiện theo đúng nghĩa đen, vậy nên Kiều Anh và cộng sự thường gọi các chuyến đi thu gom bạt này là các chuyến “mót bạt”. Phần lớn chất liệu bạt được sử dụng là mái hiên quán xá cũ, trên đó còn in nguyên vẹn tên cửa tiệm, đôi khi thì in nguyên hình tô hủ tíu, đĩa ốc giác... Dòng Dòng hoàn toàn không can thiệp vào màu sắc, bề mặt chất liệu của bạt. Những xù xì thô ráp nhuốm màu thời gian, cùng những sắc độ không đồng đều của tấm bạt được giữ nguyên với mục đích tạo câu chuyện và “chiều sâu” cho nguyên liệu, để mỗi sản phẩm của Dòng Dòng được làm ra “chỉ có một trên đời”.

Gặp lại Trần Kiều Anh sau 2 năm, nhà xưởng đã mới hơn, rộng hàng trăm mét vuông, đội ngũ nhân sự mở rộng và cửa hàng mới ra đời, cuộc trò chuyện của chúng tôi tập trung vào câu chuyện giá trị kinh tế, Kiều Anh cho biết: “Mỗi tháng, tùy vào thời điểm, Dòng Dòng thu gom và mua lại khoảng 300-400kg bạt thải. Vào những tháng cuối năm với nhiều sự kiện diễn ra, lượng bạt thu gom có thể lên tới hàng tấn. Những tấm bạt này được tận dụng tối đa. Mảnh lớn dùng làm túi xách, mảnh nhỏ làm ví cầm tay, còn mảnh vụn thì tái chế thành các phụ kiện hoặc miếng vá. Nhờ quy trình tận dụng triệt để này, Dòng Dòng sản xuất được khoảng hơn 2.000 sản phẩm mỗi tháng. “Đến năm thứ 4, Dòng Dòng đã hòa vốn nhờ kết hợp cả các đơn hàng B2B và B2C, cùng với các kênh bán hàng truyền thống và thương mại điện tử trong và ngoài nước. Doanh thu của năm 2024 đã gấp đôi so với năm 2023 và gấp 5 lần so với thời điểm công ty còn là một xưởng nhỏ ở Bình Thạnh”.

Bất ngờ Kiều Anh hỏi tôi: “Bạn có biết vì sao nguyên liệu tái chế gần như miễn phí, mà giá thành phẩm lại cao?” và giải thích: “Thực tế, khâu xử lý “rác” ban đầu là thử thách lớn đối với các startup tận dụng phế liệu, Dòng Dòng cũng không ngoại lệ. Bạt cũ sau khi thu gom thường rất bẩn và xuống cấp, cần được làm sạch kỹ lưỡng bằng các chất tẩy rửa có chứa men vi sinh thân thiện với môi trường. Quá trình này dù được cải thiện rất nhiều nhờ nâng cấp máy móc công nghệ hiện đại hơn, nhưng nhân công, hóa chất chuyên dụng… vẫn chiếm tới một nửa tổng chi phí sản phẩm”.

Nhớ lại 5 năm qua, các doanh nghiệp xanh như Dòng Dòng đã phải đối mặt với không ít thử thách. Ra đời giữa bối cảnh đại dịch Covid-19, doanh nghiệp sau đó tiếp tục chịu ảnh hưởng nặng nề từ những khó khăn chung của nền kinh tế. Điều đáng nói là, chính giai đoạn khó khăn ấy khiến cho nhận thức, nhu cầu tiêu dùng “xanh” lại trở nên… xa vời hơn bao giờ hết. “Điều này được thể hiện rõ ràng qua sự sụt giảm đáng kể các đơn hàng B2B, vốn từng đóng vai trò chủ chốt trong doanh thu của Dòng Dòng. Trong thời điểm mà hầu hết doanh nghiệp đều phải cắt giảm chi phí, “xanh” là một trong những yếu tố đầu tiên bị gạt bỏ nhưng Dòng Dòng vẫn “trung thành” với tôn chỉ kinh doanh, dù phải chịu lỗ”, Kiều Anh bộc bạch.

Từng biết và theo dõi những bước đi khó khăn của Dòng Dòng, điều khiến tôi ấn tượng là dù khó khăn những cô chủ vẫn luôn giữ cho mình một nguồn năng lượng tích cực, một nụ cười rất tươi. Kiều Anh nói: “Phải cười, tích cực, vì làm trong ngành này lâu, cũng chỉ đúc kết ra hai chữ “kiên trì”. Biến “rác” thành “vàng” kia mà, đâu có dễ mà làm được. Nhưng hãy kiên trì, tin vào giá trị của sản phẩm, cùng với đó là không ngừng sáng tạo và làm mới mình…”.

Đích xa hơn mà Dòng Dòng nhắm tới trong năm mới là vươn ra các thị trường quốc tế. Thực tế, trước đó, các sản phẩm này đã được bán tại Anh Quốc, Singapore, Thụy Sĩ và Nhật Bản. Kiều Anh chia sẻ: “Mỗi thị trường quốc tế đều có những chiến lược tiếp cận riêng. Tại Nhật Bản, một thị trường ưa chuộng mua sắm dựa trên sự tin tưởng và giới thiệu từ người quen, Dòng Dòng tổ chức các workshop, chương trình trải nghiệm thực tế để khách hàng tìm hiểu về sản phẩm, đồng thời hợp tác với các hiệp hội và cộng đồng người Nhật tại Việt Nam để lan tỏa sản phẩm.

Trong khi đó, Trung Quốc - thị trường khổng lồ với hơn 2 tỷ dân mà Dòng Dòng dự kiến đẩy mạnh sau Tết Nguyên đán lại đòi hỏi một cách tiếp cận hoàn toàn khác biệt. Đặc biệt là giới trẻ, họ rất quan tâm đến sản phẩm xanh và bền vững, nhưng họ không dùng các mạng xã hội phổ biến như Facebook hay Instagram. Dòng Dòng dự định tập trung xây dựng chiến lược tiếp cận qua các nền tảng xã hội đặc thù của họ như WeChat, Xiaohongshu, Douyin... tăng cường sự hiện diện trên các sàn thương mại điện tử lớn tại đây, đồng thời bày bán các sản phẩm tại các cửa hàng off-line”.

Hy vọng, những sản phẩm của Dòng Dòng đã, đang và sẽ còn tỏa đi khắp nơi, không chỉ trên từng con phố nhỏ ở Việt Nam mà còn vươn xa ra thế giới, lan tỏa giá trị tích cực, trách nhiệm vì thiên nhiên, vì môi trường sống.

Hưng Khánh