Quyết liệt thu hồi nợ đọng bảo hiểm xã hội

Người lao động đến tra cứu hồ sơ BHXH tại Bộ phận một cửa BHXH tỉnh. Ảnh: LỆ VĂN

Nguyên nhân của tình trạng nói trên được xác định là do chưa có chế tài đủ mạnh để xử lý các doanh nghiệp chây ỳ. Bản thân người lao động chưa ý thức đầy đủ quyền lợi của mình để đấu tranh khi chủ doanh nghiệp chiếm dụng Quỹ BHXH. Hoạt động sản xuất của một số doanh nghiệp thực sự khó khăn, không thểthanh toán nợ BHXH, BHYT.

Nợ mới chồng nợ cũ

Theo thống kê của BHXH tỉnh, tính đến nay, tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên địa bàn toàn tỉnh gần 93 tỉ đồng với 177 đơn vị, chiếm tỉ lệ 4,31% so với kế hoạch thu BHXH Việt Nam giao, tăng 1,28% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, số tiền chậm đóng trên 3 tháng trở lên hơn 32 tỉ đồng (bao gồm lãi chậm đóng). Đứng đầu danh sách này là Công ty CP Đầu tư và Xây dựng 1.5 (xã An Phú, TP Tuy Hòa) nợBHXH, BHYT với thời gian dài là 171 tháng (tương đương hơn 14 năm), số tiền nợhơn 2,3 tỉ đồng.

Ông Cao Tấn Hiến (phường Hòa Xuân Tây, TX Đông Hòa), công nhân Công ty CP Đầu tư và Xây dựng 1.5 bức xúc: “Tôi từng làm việc ở công ty này. Mặc dù hằng tháng tôi vẫn bịtrừ tiền BHXH, BHYT, BHTN nhưng công ty không nộp. Hiện nay, tôi nghỉ việc, muốn chốt sổ, rút BHXH một lần nhưng không được giải quyết vì công ty đang nợBHXH, BHYT… khiến gia đình tôi hết sức khó khăn”.

Cũng thuộc “top” nợBHXH, BHYT khó đòi là Công ty TNHH Tư vấn - Thiết kế kiến trúc xây dựng C.D.A.C (phường 7, TP Tuy Hòa) nợBHXH, BHYT, BHTN của người lao động hơn 1,3 tỉ đồng với số tháng nợ là 131 tháng. Chi nhánh Công ty CP Tập đoàn Đầu tư Nắng Ban Mai (xã Bình Kiến, TP Tuy Hòa) đã khiến 238 công nhân, người lao động gặp khó khăn khi nợ BHXH, BHYT với số tiền hơn 1,3 tỉ đồng.

Tại buổi làm việc giữa tổ công tác liên ngành của tỉnh và Công ty TNHH Sản xuất - Xây dựng vàthương mại Huy Phương (xã An Phú, TP Tuy Hòa), ông Trần Văn Giáp, Giám đốc công ty cho biết: “Đơn vịđang thực hiện gói thầu tư vấn, thiết kế, thi công các công trình có vốn ngân sách nhà nước. Chủ đầu tư chậm giải ngân dẫn đến việc thu hồi vốn gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, công ty chưa tìm ra kinh phí đểđóng BHXH, BHYT, BHTN, hiện đang nợBHXH, BHYT, BHTN với số tiền hơn 783 triệu đồng”.

Tương tự, Công ty CP Đầu tư hạ tầng - Thương mại Bình An (xã Bình Kiến, TP Tuy Hòa) cũng đang gặp khó khăn về tài chính dẫn đến nợ BHXH của người lao động.

Tuy nhiên, thực tế nhiều công ty chậm đóng kéo dài, nợ mới chồng nợ cũ, trong khi hằng tháng, người lao động vẫn bị doanh nghiệp trừ kinh phí nộp BHXH, BHYT, BHTN.

Thiếu chế tài đủ mạnh

Theo ông Phan Ngọc Luận, Phó Giám đốc BHXH tỉnh, trường hợp đơn vị tiếp tục để nợ từ 3 tháng trở lên, BHXH tỉnh tiến hành thanh tra chuyên ngành và phối hợp với Sở LĐTB&XH thanh tra, kiên quyết xửphạt vi phạm hành chính. Ở mức độ nợ lớn, kéo dài và có hành vi gian lận, cố tình trốn đóng BHXH, BHXH tỉnh công khai rộng rãi trên phương tiện thông tin đại chúng danh sách các doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng số tiền lớn, thời gian kéo dài; đôn đốc các đơn vị thực hiện theo đúng quy định.

Theo BHXH tỉnh, từ đầu năm 2024 đến nay, thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHTN, BHYT của BHXH tỉnh và thanh tra liên ngành, tổ thanh tra của tỉnh đã thực hiện thanh tra tại 66 đơn vị. Kết quả phát hiện và yêu cầu các đơn vị khắc phục số tiền nợ BHXH, BHTN, BHYT trên 538 triệu đồng; truy đóng do chưa tham gia đóng BHXH, BHYT, BHTN trên 44 triệu đồng và ban hành quyết định xử phạm vi phạm hành chính 1 đơn vị có hành vi vi phạm về chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT.

BHXH tỉnh cũng phối hợp với cơ quan công an để thu thập hồ sơ, tài liệu chứng minh yếu tố gian dối, gian lận trong chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT đểhoàn thiện hồ sơ chuyển cơ quan điều tra xử lý, đảm bảo quyền lợi cho người lao động theo quy định của pháp luật.

“Nếu thực sự doanh nghiệp khó khăn, thì việc chậm đóng BHXH vẫn có thể thông cảm được. Nhưng lợi dụng tình hình khó khăn đểchây ỳ, trốn tránh trách nhiệm, thậm chí làcố tình chiếm dụng Quỹ BHXH của người lao động thì cần biện pháp mạnh để xử lý”, ông Phan Ngọc Luận nói. Theo ông Luận, cho đến nay vẫn chưa có một chế tài nào đủ mạnh để xử lý tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT đối với các doanh nghiệp chây ỳ.

Theo luật sư Nguyễn Hương Quê, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Phú Yên, từ ngày 10/10/2013, Nghị định 95/2013/NĐ-CP của Chính phủ về xử lý hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH quy định hành vi chậm đóng BHXH bị phạt đến 75 triệu đồng. Mặc dù mức phạt này đã cao hơn rất nhiều so với mức cũ, nhưng vẫn chưa đủ sức răn đe.

Tình trạng chấp nhận nộp phạt, chấp nhận nộp lãi khoản nợ đọng để chiếm dụng Quỹ BHXH của người lao động làm vốn riêng vẫn tiếp tục diễn ra, số nợcũ của doanh nghiệp chưa trả được, số nợ mới lại tiếp tục phát sinh. Vì thế, rất khó để giải quyết dứt điểm tình trạng nợ đọng BHXH.

“Trong khi tội danh liên quan đến thuế đã có các khung xử lý mạnh, kể cả xử lý hình sự, nên doanh nghiệp chấp hành đầy đủ, còn hành vi nợ đọng, chậm đóng BHXH chỉ bị xử phạt hành chính nên doanh nghiệp luôn tìm cách trốn tránh, chây ỳ. Bên cạnh đó, một trong những bất cập hiện nay là ngành BHXH chỉ được giao thu tiền BHXH và phối hợp với các ngành chức năng kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, chứ không có quyền xửphạt doanh nghiệp. Luật pháp cũng chưa quy định vì nợ đóng BHXH mà doanh nghiệp bị đình chỉ hoạt động. Vì thế, tình trạng nợđọng BHXH vẫn tiếp tục kéo dài”, Phó Giám đốc BHXH tỉnh Phan Ngọc Luận phản ánh.

Có thể thấy rằng, thời gian qua việc các doanh nghiệp trốn đóng, nợđọng BHXH, BHYT, BHTN đã ảnh hưởng trực tiếp đến quyền vàlợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Không ít lao động bị mất quyền được hưởng hoặc chậm được hưởng các chế độ thai sản, ốm đau, tai nạn lao động... do chủ sử dụng lao động không đóng BHXH, BHYT, BHTN cho họ. Do vậy, cần có giải pháp, chế tài mạnh đểgiải quyết tình trạng nợđọng BHXH như hiện nay để người lao động không bị thiệt thòi, cũng như không làm tổn thương chính sách an sinh xã hội.

VĂN TÀI