Quyết liệt ngăn chặn tình trạng buôn lậu nguyên liệu thuốc lá qua biên giới

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng cửa khẩu Sóc Giang, BĐBP Cao Bằng tuần tra bảo vệ biên giới. Ảnh: Quốc Phong

Chỉ tính riêng từ đầu năm 2023 đến nay, các đơn vị thuộc BĐBP Cao Bằng đã phát hiện, bắt giữ, xử lý 31 vụ, thu giữ hơn 68 tấn thuốc lá nguyên liệu và hơn 38.000 bao thuốc lá điếu, cùng nhiều tang vật khác có liên quan. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2024, các đơn vị thuộc BĐBP Cao Bằng đã bắt giữ, xử lý 15 vụ/20 đối tượng, tang vật thu giữ trên 18 tấn nguyên liệu thuốc lá, trị giá khoảng 500 triệu đồng. Tại địa bàn do Đồn Biên phòng Ngọc Côn quản lý, từ đầu năm 2024 đến nay, đơn vị đã trực tiếp phát hiện, bắt giữ gần 10 vụ buôn lậu nguyên liệu thuốc lá; phối hợp với Chi cục Hải quan cửa khẩu Pò Peo bắt giữ 1 vụ, thu giữ 770kg nguyên liệu thuốc lá. Ngoài ra, đơn vị đã kịp thời phát hiện, ngăn chặn 156 vụ/1.319 lượt công dân Việt Nam thuộc các xóm: Khưa Hoi, Đông Si - Nà Rào - Tự Bản, Pác Ngà - Bó Hây, Bản Mìa, Kéo Giáo, xã Ngọc Côn và Ngườm Hoài, xã Ngọc Khê có ý định vượt biên trái phép sang Trung Quốc, chủ yếu để vận chuyến thuốc lá, đơn vị đã tổ chức tuyên truyền, nhắc nhở, yêu cầu các công dân quay lại địa phương.

Lý giải về tình trạng nhập lậu nguyên liệu thuốc lá từ Trung Quốc vào Việt Nam qua khu vực biên giới của huyện Trùng Khánh có chiều hướng gia tăng trong thời gian gần đây, qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, do lợi nhuận từ buôn lậu và vận chuyển trái phép nguyên liệu thuốc lá mang lại là rất lớn. Theo báo cáo của cơ quan chức năng tỉnh Cao Bằng, giá nguyên liệu thuốc lá tại Trung Quốc rất thấp chỉ từ 15.000-20.000 đồng/kg, nếu đưa trót lọt qua biên giới thì giá đã tăng lên gấp đôi (khoảng 40.000 đồng/kg). Thậm chí, khi vận chuyển đến cơ sở sản xuất sâu trong nội địa thì giá tăng lên tới 80.000-90.000 đồng/kg.

Bên cạnh đó, một trong những nguyên nhân đầu tiên để các chủ đầu nậu chọn nơi đây làm “thủ phủ” buôn lậu nguyên liệu thuốc lá là bởi chúng lợi dụng các vùng sản xuất nguyên liệu thuốc lá đã được quy hoạch của tỉnh Cao Bằng tại các huyện Trùng Khánh, Trà Lĩnh để tổ chức mua thu gom thông qua giấy biên nhận có xác nhận của chính quyền địa phương nhằm hợp thức hóa số hàng lậu. Bên cạnh đó, các huyện biên giới của tỉnh Cao Bằng có địa hình rất phức tạp, có nhiều đồi núi, sông suối hiểm trở, đặc biệt là dọc khu vực dòng sông Quây Sơn cũng là những tuyến đường vận chuyển chính mà các đối tượng ở hai bên biên giới lợi dụng để vận chuyển trái phép nguyên liệu thuốc lá từ Trung Quốc vào Việt Nam tiêu thụ.

Điều đáng nói, sau nhiều lần bị các lực lượng chức năng như BĐBP, Hải quan, Công an và Quản lý thị trường huyện Trùng Khánh cũng như của tỉnh Cao Bằng phát hiện, bắt giữ và xử lý thì hiện nay, các đối tượng đã dùng các phương thức, thủ đoạn hết sức tinh vi và xảo quyệt. Nếu như trước đây, mỗi lần vận chuyển trái phép nguyên liệu thuốc lá nhập lậu qua biên giới, các chủ đầu nậu thường vận chuyển với số lượng lớn, thì nay các chủ đầu nậu không trực tiếp mua hàng như trước đây mà lợi dụng những người dân địa phương tự bỏ tiền sang Trung Quốc thông qua các đường mòn, lối mở để mua rồi mang vác vận chuyển qua biên giới vào nội địa. Sau đó, các đối tượng này mới tổ chức công khai mua lại của người dân địa phương.

Không chỉ thế, các đối tượng còn thay đổi hình thức vận chuyển nguyên liệu thuốc lá qua biên giới bằng cách gói buộc vào bao ni lông rồi thả cho trôi theo sông, suối để đánh lạc hướng lực lượng chức năng. Song song với đó, các đối tượng không sử dụng ô tô tải để vận chuyển lá thuốc lá lậu từ biên giới về các kho mà dùng xe ô tô bán tải, xe 16 chỗ nhằm thuận tiện cho việc vận chuyển, tẩu thoát trong trường hợp bị phát hiện, truy đuổi.

Cán bộ Đồn Biên phòng Ngọc Côn, BĐBP Cao Bằng vận động nhân dân thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước. Ảnh: Quốc Phong

Do đó, nhiều vụ việc bị phát hiện, nhưng phần lớn chỉ xử lý hành chính, phạt tiền và thu giữ hàng hóa. Hầu hết các vụ việc không tìm được chủ mưu, còn người dân mỗi người vác một bao, theo quy định pháp luật, chưa đủ yếu tố để truy tố, xử lý hình sự, mà chỉ có thể phạt hành chính, nhưng có khi họ còn không có tiền nộp phạt. Nhiều khu vực trồng thuốc lá của tỉnh Cao Bằng cũng tập trung gần biên giới, chỉ cần đi sâu vào nội địa, các kiện hàng này dễ dàng trà trộn vào nhà dân hoặc các kho, bãi tập kết, sau đó hợp thức hóa nguồn gốc.

Một trong những nguyên nhân nữa để các đối tượng buôn lậu, vận chuyển trái phép mặt hàng lá thuốc lá và nguyên liệu thuốc lá qua biên giới trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, đó là việc xử lý đối với mặt hàng này sau khi bắt giữ chưa thống nhất. Cụ thể, sau khi bắt và thu giữ tang vật của các vụ vận chuyển thì có lực lượng tiến hành tiêu hủy, còn lực lượng khác thì bán thanh lý và phát hành hóa đơn. Thông qua hóa đơn thanh lý, các đối tượng lợi dụng quay vòng để hợp thức cho hàng lậu. Mặt khác, hiện nay, chưa có cơ quan giám định nào xác định được nguồn gốc, xuất xứ của lá thuốc lá và nguyên liệu thuốc lá, do vậy, rất khó khăn cho công tác xử lý. Chính vì điều này, nhiều cá nhân, doanh nghiệp đã lợi dụng việc thu mua nguyên liệu thuốc lá trên địa bàn thuộc vùng trồng thuốc lá để trà trộn với lượng lớn thuốc lá nhập lậu từ Trung Quốc để bán kiếm lời.

Nhu cầu tiêu thụ lớn, lợi nhuận cao và nguồn cung phía bên kia biên giới dồi dào, trong khi việc xử lý đối với hành vi này chưa đủ sức răn đe, có lẽ đang là những trở ngại lớn cho công tác ngăn chặn hành vi nhập lậu nguyên liệu thuốc lá qua biên giới tại Cao Bằng.

Quốc Phong