Quyết định gây chấn động của ông Trump

Ông Trump công bố chỉ thị mới trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social hôm 29/10, phá vỡ lệnh tạm dừng thử nghiệm hạt nhân tự nguyện Mỹ đã tuân thủ suốt hơn 3 thập kỷ.

"Bởi vì các quốc gia khác cũng có chương trình thử nghiệm, nên tôi đã chỉ thị cho Bộ Quốc phòng Mỹ bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân của chúng ta trên cơ sở bình đẳng. Quá trình đó sẽ bắt đầu ngay lập tức", ông Trump viết.

Mỹ thử nghiệm thả bom hạt nhân B61. Ảnh: New York Times

Tuyên bố của Tổng thống Mỹ được đưa ra ngay trước thềm cuộc gặp giữa ông và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc vào sáng 30/10. Đây là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc kể từ năm 2019 nhằm xoa dịu căng thẳng thương mại đang gia tăng.

Chỉ thị của lãnh đạo Nhà Trắng cũng được công bố ngay sau khi Nga xác nhận thử nghiệm thành công 2 hệ thống vũ khí không thể đánh chặn là tên lửa hành trình có khả năng mang đầu đạn hạt nhân Burevestnik và ngư lôi chạy bằng năng lượng hạt nhân Poseidon.

Phá vỡ sự kiềm chế kéo dài hàng thập kỷ

Mỹ đã dừng thử nghiệm hạt nhân kể từ sau vụ thử mang mật danh "Divider" được thực hiện vào ngày 23/9/1992 tại Khu An ninh quốc gia Nevada. Kể từ đó, Washington đã duy trì lệnh tạm dừng tự nguyện, đồng thời sử dụng chương trình quản lý kho dự trữ dựa trên khoa học để đảm bảo độ tin cậy và an toàn của kho vũ khí hạt nhân.

Sự kiềm chế tự nguyện này đã đóng vai trò là nền tảng cho những nỗ lực không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu. Tuy nhiên, chỉ thị mới của ông Trump đang đe dọa phá vỡ di sản này.

Những người ủng hộ việc kiểm soát vũ khí hạt nhân đã nhanh chóng lên án quyết định của lãnh đạo Nhà Trắng. Cụ thể, ông Daryl Kimball, giám đốc điều hành của Hiệp hội Kiểm soát vũ khí có trụ sở tại Washington, cho rằng động thái của ông Trump là "không cần thiết và không thực tế".

“Mỹ không có lý do kỹ thuật, quân sự, hay chính trị nào để nối lại thử nghiệm hạt nhân", ông Kimball bình luận trên mạng xã hội. Ông nhấn mạnh, những rào cản hậu cần cũng rất đáng quan ngại. Chuyên gia này lưu ý "sẽ mất ít nhất 36 tháng để nối lại các vụ thử hạt nhân tại địa điểm thử nghiệm cũ ở bang Nevada”.

Nguy cơ bùng nổ cuộc đua vũ trang hạt nhân mới

Các chuyên gia cảnh báo, việc nối lại các vụ thử hạt nhân có thể phá vỡ những quy định không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu và mở ra kỷ nguyên mới của chính sách "bên miệng hố chiến tranh hạt nhân".

Hầu như các nước trên thế giới đều đã ký kết Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBT) năm 1996, trong đó cấm tất cả các vụ nổ thử nghiệm hạt nhân. Mỹ đã ký nhưng chưa phê chuẩn hiệp ước. Song, nước này từ lâu đã tuân thủ các điều khoản trong hiệp ước.

"Không quốc gia nào ngoại trừ Triều Tiên từng tiến hành một vụ nổ thử hạt nhân trong thế kỷ này. Với ý định nối lại thử nghiệm hạt nhân, ông Trump có nguy cơ gây ra phản ứng dữ dội trong người dân ở Nevada, khiến các đồng minh xa lánh và kích động phản ứng dây chuyền thử hạt nhân từ các đối thủ", ông Kimball nhận định.

Bà Jennifer Kavanagh tại tổ chức tư vấn Defense Priorities có trụ sở tại Washington mô tả quyết định của ông Trump là "động thái nguy hiểm".

Chia sẻ với tờ Kyiv Post, bà Kavanagh nhấn mạnh, Mỹ không được lợi gì nhiều, bởi nước này không còn cần thử nghiệm hạt nhân quy mô lớn.

Bà Kavanagh cảnh báo, tuyên bố của ông Trump có nguy cơ làm mất ổn định cán cân toàn cầu và làm tăng nguy cơ xảy ra một cuộc chạy đua vũ trang mới và tiềm ẩn dẫn đến xung đột. Các nhà phân tích lo ngại đây cũng sẽ là nguồn cơn khơi mào lại cuộc đua vũ trang hạt nhân không giới hạn giữa các cường quốc.

Trong bài đăng trên Truth Social, ông Trump cho hay, Mỹ sở hữu nhiều vũ khí hạt nhân hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Song, thông tin này được cho trái ngược với dữ liệu phản ánh Nga đang sở hữu kho dự trữ hạt nhân lớn nhất thế giới.

Việc đưa ra chỉ thị nối lại các vụ thử hạt nhân “ngay lập tức” thể hiện lập trường cứng rắn nhất từ trước đến nay của ông Trump liên quan tới chính sách hạt nhân. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, nhiều báo cáo cho thấy ông Trump đã tìm cách tăng gần gấp 10 lần kho vũ khí hạt nhân của Mỹ.

Song, cho tới nay, Nhà Trắng vẫn chưa cung cấp thêm thông tin chi tiết về cách thức hoặc thời điểm thực hiện "ngay lập tức" sắc lệnh mới của ông Trump. Bộ Quốc phòng Mỹ cũng giữ im lặng về việc liệu các công tác chuẩn bị cho những vụ thử nghiệm mới có đang được tiến hành hay không.

Minh Thu