Quy định niên hạn nhiều loại xe ôtô
Bộ Giao thông vận tải (GTVT) tiến hành lấy ý kiến các bộ, ngành dự thảo Nghị định quy định về cơ sở đăng kiểm xe cơ giới, cơ sở kiểm định khí thải xe môtô, xe gắn máy, niên hạn sử dụng của xe cơ giới.
Niên hạn sử dụng của xe ôtô là thời gian được cho phép sử dụng theo quy định của pháp luật. Nếu xe đã hết hạn sử dụng, nhưng vẫn được lưu thông hoặc chở người hay chở hàng thì bị xử phạt hành chính, thu hồi xe và giam bằng lái theo quy định. Tuy nhiên, theo pháp luật hiện hành, niên hạn của xe ôtô quy định còn chung chung. Cụ thể, xe ôtô chở hàng có niên hạn không quá 25 năm, xe ôtô chở người không quá 20 năm, xe ôtô chuyển đổi công năng từ các loại xe khác thành xe ôtô chở người trước ngày 1/1/2002 có niên hạn không quá 17 năm...
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, giao Bộ GTVT đưa ra quy định cụ thể về niên hạn sử dụng của xe cơ giới và bộ này đang tham mưu Chính phủ sửa đổi quy định nội dung này. Theo đó, đề xuất không quá 25 năm đối với ôtô chở hàng (ôtô tải), ôtô chở hàng chuyên dùng (ôtô tải chuyên dùng), xe chở hàng 4 bánh có gắn động cơ. Không quá 20 năm đối với ôtô chở người có từ 10 chỗ ngồi trở lên (kể cả chỗ người lái), ôtô chở người chuyên dùng, xe chở người 4 bánh có gắn động cơ. Xe ôtô chở trẻ em mầm non và học sinh không quá 20 năm. Các loại xe không áp dụng niên hạn bao, gồm: Xe môtô, xe gắn máy, xe ôtô chở người cho phép chở đến 8 người (không kể người lái xe), xe ôtô chuyên dùng, rơ-moóc, sơ-mi rơ-moóc; xe cơ giới của quân đội, công an phục vụ mục đích quốc phòng - an ninh.
Đối với xe kinh doanh vận tải, niên hạn sử dụng áp dụng theo quy định về niên hạn xe kinh doanh vận tải, được quy định tại Nghị định quy định về kinh doanh dịch vụ vận tải bằng xe ôtô. Tuy nhiên, vẫn đảm bảo tuân thủ quy định chung về niên hạn xe cơ giới tại nghị định này khi được ban hành. Đối với xe cải tạo, dự thảo nghị định quy định xe có niên hạn sử dụng khi cải tạo thành xe không có niên hạn sử dụng, thì áp dụng quy định về niên hạn của xe trước khi cải tạo. Xe không có niên hạn sử dụng cải tạo thành xe có niên hạn sử dụng thì áp dụng quy định về niên hạn của xe sau khi cải tạo. Xe ôtô chở người cho phép chở từ 9 người trở lên (không kể người lái xe), xe ôtô chở người chuyên dùng cải tạo thành xe ôtô chở hàng (kể cả xe ôtô chở hàng chuyên dùng); xe chở người 4 bánh có gắn động cơ cải tạo thành xe chở hàng 4 bánh có gắn động cơ, được áp dụng quy định về niên hạn của xe sau cải tạo.
Niên hạn của chiếc xe ôtô thường xác định dựa theo năm sản xuất của xe đó. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, niên hạn xe còn được tính theo năm đăng ký lần đầu của xe đó, nhưng phần lớn đều được tính theo năm sản xuất. Trong trường hợp xe ôtô tính từ năm sản xuất, có thể được xác định theo thứ tự ưu tiên. Cụ thể, số VIN (ký hiệu nhận dạng, quản lý, truy nguồn gốc, xuất xứ xe), số khung xe, các tài liệu kỹ thuật, thông tin trên nhãn mác của nhà sản xuất hay các loại hồ sơ lưu trữ, hồ sơ do cơ quan công an quản lý, chứng từ nhập khẩu. Với các dòng xe ôtô qua cải tạo hay đã được chuyển đổi công năng sử dụng, thì thời điểm áp dụng niên hạn sẽ tính từ năm sản xuất đến trước lúc chuyển đổi. Nếu như xe ôtô không có ít nhất một trong các loại giấy tờ, hồ sơ nêu trên, hầu hết đã không còn niên hạn sử dụng xe.
Theo quy định tại Thông tư 58/2020/TT-BCA của Bộ Công an về quy trình cấp, thu hồi đăng ký, biển số phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, cơ quan quản lý đăng ký xe có trách nhiệm thông báo cho chủ xe đã hết niên hạn về việc thu hồi đăng ký, biển số xe. Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày thông báo, chủ phương tiện phải tự giác nộp lại. Nếu chủ xe không tuân thủ, cơ quan đăng ký thu hồi trên hệ thống đăng ký xe và thông báo cho công an các đơn vị, địa phương. Căn cứ danh sách xe ôtô hết niên hạn sử dụng do cơ quan đăng ký xe cung cấp, công an cấp xã/phường, thị trấn nơi chủ xe cư trú thông báo, tiến hành thu hồi đăng ký, biển số xe và gửi cho cơ quan quản lý đăng ký xe.
Theo quy định tại Nghị định 100/2019 của Chính phủ, trường hợp chủ phương tiện không chấp hành việc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển số sẽ bị phạt 2 - 4 triệu đồng (chủ xe cá nhân) và 4 - 8 triệu đồng (chủ xe là tổ chức). Trường hợp xe đã hết niên hạn tham gia giao thông đường bộ, người điều khiển phương tiện bị phạt 4 - 6 triệu đồng, tước giấy phép lái xe 1 - 3 tháng và tịch thu phương tiện.