Quy định mới về hộ tịch đi vào cuộc sống: Người dân nhẹ gánh, chính quyền tăng trách nhiệm

Đôi vợ chồng trẻ sau khi thực hiện đăng ký kết hôn theo Nghị định 07/2025/NĐ-CP tại UBND phường Ninh Sơn, thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh

Giảm thủ tục hành chính

Năm 2024, con gái bà Đặng Thị Tách, ở xã Sơn Hà (Bảo Thắng, Lào Cai) lấy chồng ở Hải Dương. Để làm thủ tục cho con gái đăng ký kết hôn ở quê chú rể tại Hải Dương, bà Tách đã phải tới UBND xã xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho con gái mình, đây là điều kiện bắt buộc khi làm thủ tục đăng ký kết hôn theo quy định.

"Ở địa phương, nhiều thanh niên đi làm công nhân ở các tỉnh xa, nên có những người đã lấy vợ, lấy chồng ở tỉnh khác. Trước đó, có trường hợp là cháu gái của tôi đi làm công nhân rồi lấy chồng ở Hưng Yên.

Đến ngày đi làm thủ tục đăng ký kết hôn thiếu Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân nên không thể đăng ký được, đành phải hoãn để đợi gia đình đi xin giấy gửi về Hưng Yên mới có thể đăng ký kết hôn", bà Tách kể.

Trái với những trường hợp trên, mới đây anh Phan Đình Sang cùng bạn gái Trần Thị Giang đến UBND xã Hạnh Lâm, huyện Thanh Chương (Nghệ An) làm đăng ký kết hôn. Do bạn gái của anh Sang ở địa phương khác, lại từng trải qua một lần hôn nhân nên trước khi làm thủ tục đăng ký kết hôn, anh Sang và chị Giang đã phải về quê chị Giang để xin xác nhận tình trạng hôn nhân.

Ngày 9/1, hai người đến trụ sở xã làm thủ tục. Anh Sang rất bất ngờ khi cán bộ Tư pháp cho biết, họ không cần phải trình giấy xác nhận tình trạng hôn nhân. Sau khi họ trình Căn cước công dân và khai vào tờ khai theo hướng dẫn, cán bộ Tư pháp tra cứu thông tin và thủ tục đăng ký kết hôn của anh Sang và chị Giang đã hoàn thành.

Chị Trần Thị Giang làm thủ tục đăng ký kết hôn tại UBND xã Hạnh Lâm, Thanh Chương, Nghệ An

UBND phường Ninh Sơn, thành phố Tây Ninh (tỉnh Tây Ninh) cũng vừa thực hiện xong thủ tục đăng ký kết hôn cho anh L.C.B và chị N.T.B.V. Mặc dù anh B.

Có địa chỉ thường trú tại tỉnh Bình Định nhưng công chức chỉ cần tra cứu tình trạng hôn nhân của anh B. với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, sau đó kiểm tra hồ sơ hợp lệ và tiến hành thực hiện đăng ký kết hôn.

Nếu trước đây, để xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, anh B phải quay về tỉnh Bình Định, việc di chuyển rất mất thời gian và tốn kém chi phí.

Ông Trần Tiến Nhẫn, cán bộ xã Thanh Mỹ, huyện Thanh Chương (Nghệ An) cho biết: Thực hiện Đề án 06 của Chính phủ, tỉnh Nghệ An đã thí điểm không tiếp nhận hồ sơ giấy với nhiều thủ tục hành chính.

Với lĩnh vực hộ tịch, hiện chính quyền cấp xã có 3 nhóm thủ tục liên thông gồm: liên thông đăng ký khai sinh, đăng ký thường trú, cấp thẻ BHYT cho trẻ em; Liên thông đăng ký khai tử, xóa đăng ký thường trú, trợ cấp mai táng phí; Liên thông đăng ký kết hôn - cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân.

"Nếu như trước đây công dân phải đến nhiều nơi, nhiều cơ quan, phải cung cấp một loạt hồ sơ giấy, thì nay chỉ cần đến một nơi mang theo CCCD là đủ (Lưu ý phải đài đặt VNeiD mức độ 2). Nghị định 07/2025/NĐ-CP được ban hành và có hiệu lực từ ngày 9/1/2025 thật sự đã giảm gánh nặng rất nhiều về thủ tục hành chính cho người dân.

Tuy nhiên, với cán bộ chúng tôi, trách nhiệm sẽ nặng nề hơn khi phải thay người dân truy cập thông tin cá nhân. Cán bộ phải là người thông thạo về công nghệ thông tin và am hiểu sâu về lĩnh vực Tư pháp mới có thể dễ dàng truy cập", ông Nhẫn chia sẻ.

Tối ưu hiệu suất làm việc

Với "thâm niên" gần 20 năm làm cán bộ Tư pháp, ông Trần Tiến Nhẫn nói rằng, trước đây ông đã chứng kiến rất nhiều người dân "khổ sở" vì liên quan đến thủ tục giấy tờ. "Địa phương chúng tôi thanh niên nam nữ đi làm ăn xa rất nhiều, họ lấy vợ lấy chồng và do người Bắc, người Nam nên việc đăng ký kết hôn rất phức tạp.

Có trường hợp làm ở Bình Dương nhưng hộ khẩu tận miền Tây về địa phương đăng ký kết hôn nhưng chưa có Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân nên lại phải quay về địa phương xin. Về đến nơi, cán bộ Tư pháp lại bận nên phải ra Bình Dương đi làm… chờ hẹn.

Để xin được xác nhận, bạn này đã đi lại cả nghìn cây số, rất vất vả. Tuy nhiên, với quy định mới chỉ cần mang theo CCCD, mọi thủ tục còn lại cán bộ Tư pháp sẽ làm", ông Nhẫn nói.

Khi đăng ký kết hôn công dân không cần nộp Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, mà cơ quan tiếp nhận sẽ tự tra cứu trên Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính.

Đây là một trong những nội dung mới được bổ sung trong Nghị định 07/2025/NĐ-CP của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định trong lĩnh vực hộ tịch, quốc tịch, chứng thực, có hiệu lực từ ngày 9/1.

Theo quy định trước đây, người đăng ký kết hôn phải nộp bản chính giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, người yêu cầu đăng ký khai sinh (trường hợp cha, mẹ của trẻ đã đăng ký kết hôn) phải xuất trình giấy chứng nhận kết hôn.

Còn theo quy định mới, kể từ 1/9/2025, người đăng ký kết hôn và người yêu cầu đăng ký khai sinh sẽ không cần nộp hoặc xuất trình các loại giấy tờ tương ứng nêu trên.

Cụ thể, theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 2 Nghị định số 07/2025/NĐ-CP đối với yêu cầu đăng ký khai sinh mà cha, mẹ trẻ đã đăng ký kết hôn, trên cơ sở thông tin về giấy chứng nhận kết hôn cung cấp trong tờ khai đăng ký khai sinh, cơ quan đăng ký hộ tịch có trách nhiệm tra cứu thông tin về tình trạng hôn nhân của cha, mẹ trẻ trên hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh thông qua kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Đối với yêu cầu đăng ký kết hôn, cơ quan đăng ký hộ tịch tra cứu thông tin về tình trạng hôn nhân của người yêu cầu đăng ký kết hôn trên hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh thông qua kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Kết quả tra cứu được lưu trữ dưới dạng điện tử hoặc bản giấy, phản ánh đầy đủ, chính xác thông tin tại thời điểm tra cứu và đính kèm hồ sơ của người đăng ký

Trường hợp không tra cứu được tình trạng hôn nhân do chưa có thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thì cơ quan đăng ký hộ tịch đề nghị UBND cấp xã nơi người yêu cầu thường trú/nơi đã đăng ký kết hôn xác minh, cung cấp thông tin.

Theo tìm hiểu của PV, hiện tại tất cả các địa phương đều đã thực hiện Nghị định 07/2025/NĐ-CP dù ở một số nơi bước đầu vẫn còn một số khó khăn.

"Bước đầu sẽ gặp rất nhiều khó khăn, trở ngại, khi chuyển đổi số là chuyển đổi cách làm, cách tiếp cận mới, xóa bỏ phương thức và cách làm truyền thống từ thủ công sang môi trường điện tử, chính vì vậy nhiều cán bộ sẽ không đáp ứng được và một bộ phận không nhỏ người dân sẽ cảm thấy khó khăn nhưng dần sẽ quen. Khi đã quen rồi mới thấy chuyển đổi số thật sự tối ưu hóa hiệu suất làm việc", ông Nhẫn nói.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Hằng, cán bộ Tư pháp xã Gia Phú (Bảo Thắng, Lào Cai), chia sẻ về những khó khăn tại địa phương: "Áp dụng Nghị định 07/2025/NĐ-CP, khi người dân đến làm thủ tục đăng ký kết hôn thì cán bộ Tư pháp phải thực hiện việc xác minh thông tin tình trạng hôn nhân của họ.

Với những người kết hôn ở cùng địa phương, hoặc kết hôn lần đầu thì việc xác minh sẽ không gặp nhiều khó khăn. Thế nhưng, với những người kết hôn lần hai, lần ba, hoặc người thay đổi nhiều nơi cư trú, thì việc xác mình sẽ gặp khó khăn nếu như thông tin về tình trạng hôn nhân của họ không được cập nhật lên hệ thống dữ liệu VNeID.

Những trường hợp này, chúng tôi lại phải làm thủ tục xác minh bằng cách gửi Công văn đến địa phương nơi họ đăng ký cư trú, nên cũng sẽ mất nhiều thời gian hơn cho cả cán bộ thực hiện và người dân.

Việc triển khai các nội dung Nghị định 07/2025/NĐ-CP vào thực tiễn cũng sẽ gặp nhiều khó khăn trở ngại, bởi để hoạt động tra cứu dữ liệu đối với cán bộ cơ sở ở những vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều bất cập.

Đó là việc người dân chưa chủ động cập nhật dữ liệu cá nhân lên hệ thống VNeID, hoặc nhiều người không có các thiết bị cá nhân như máy tính điện thoại thông minh, hay như việc không có kết nối internet…".

Nhóm PV