Quốc hội xem xét sắp xếp cấp tỉnh, xã: Có thể thông qua Nghị quyết sớm hơn dự kiến

Chiều 5/6/2025, trình bày trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã báo cáo tóm tắt Tờ trình của Chính phủ về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã năm 2025.

Hợp nhất 23 cặp địa phương, hình thành 34 tỉnh, thành phố

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII và Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15, Chính phủ đã xây dựng 23 phương án sắp xếp đối với 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh để hình thành 23 tỉnh, thành phố mới. Sau sắp xếp, cả nước còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, bao gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh.

Bộ trưởng Bộ Nội Vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: VPQH

Toàn bộ 23/23 đơn vị hành chính cấp tỉnh hình thành sau sắp xếp đều đạt định hướng tiêu chuẩn theo quy định tại Điều 4 Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15. Kết quả lấy ý kiến Nhân dân đạt tỷ lệ đồng thuận cao, trung bình cả nước là 96,19% cử tri đồng ý và 100% HĐND các cấp biểu quyết tán thành chủ trương sáp nhập.

Tổng biên chế cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh của 52 tỉnh, thành phố trước khi sáp nhập là 447.657 người, bao gồm 2.321 cán bộ, 79.118 công chức, 366.218 viên chức. Sau khi sắp xếp, số lượng này không vượt quá tổng số hiện có. Việc tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ được thực hiện trong thời hạn 5 năm.

Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Nội vụ phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, các tỉnh ủy, thành ủy và cơ quan liên quan căn cứ vào quy mô dân số, diện tích, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn để xây dựng vị trí việc làm, trình cấp có thẩm quyền giao biên chế phù hợp.

Sắp xếp cấp xã, cả nước còn 3.321 đơn vị

Theo Tờ trình số 468/TTr-CP, các tỉnh, thành phố đã xây dựng 3.193 phương án sắp xếp 9.907 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 3.193 đơn vị hành chính cấp xã mới (2.498 xã, 682 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 đơn vị. Kết quả sau khi thực hiện sắp xếp, cả nước còn tổng số 3.321 đơn vị hành chính cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu), đạt tỷ lệ giảm 66,91%.

Trong số 3.193 đơn vị hình thành mới, nhiều đơn vị được nhập từ 3 đơn vị trở lên, đồng thời điều chỉnh không gian phát triển và xử lý bất cập về địa lý, quản lý. Một số phương án chưa thực sự hợp lý cũng đã được Chính phủ bổ sung, giải trình thêm tại phiên họp thẩm tra.

Chính phủ khẳng định các phương án này đều được xây dựng căn cứ theo tiêu chuẩn quy định tại Điều 5 Nghị quyết số 76 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Kết quả lấy ý kiến cử tri đạt gần 96% cử tri đại diện hộ gia đình đồng ý, 100% HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã biểu quyết tán thành.

Chiều 5/6/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025; xem xét, thông qua về nguyên tắc các nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025. Ảnh: VPQH

Tổng số trụ sở công cấp tỉnh của 52 địa phương là 38.182 trụ sở. Trong đó, 33.956 trụ sở tiếp tục sử dụng, 4.226 trụ sở dôi dư. Các địa phương đã xây dựng phương án bố trí, sửa chữa, cải tạo, nâng cấp trụ sở làm việc. Việc xử lý tài sản công thực hiện theo quy định của Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng và hướng dẫn của Bộ Tài chính.

Việc xử lý tài chính, tài sản công sau sáp nhập cũng được Chính phủ tính toán kỹ lưỡng theo đúng quy định. Các phương án xử lý tài sản dôi dư bảo đảm tránh thất thoát, lãng phí, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc bố trí lại công năng sử dụng, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Quốc hội có thể thông qua Nghị quyết cấp tỉnh trước ngày 17/6

Trình bày tóm tắt báo cáo thẩm tra tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, các phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã mà Chính phủ trình bày cơ bản bảo đảm phù hợp với chủ trương, định hướng lớn của Đảng, đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật và yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đánh giá cao sự chủ động, quyết liệt trong công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương. Hồ sơ, tài liệu trình Quốc hội được chuẩn bị đầy đủ, đúng trình tự thủ tục. Việc lấy ý kiến Nhân dân và HĐND các cấp được thực hiện nghiêm túc, minh bạch và có tỷ lệ đồng thuận rất cao.

Báo cáo thẩm tra đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát số liệu thống kê về dân số, diện tích, địa lý tự nhiên, đảm bảo tính chính xác tuyệt đối trước khi triển khai thực hiện. Về xác định tiêu chí tỉnh miền núi, vùng cao sau sáp nhập, cần áp dụng tiêu chí có 2/3 số huyện là huyện miền núi để tiếp tục được hưởng chính sách đặc thù, tránh phát sinh vướng mắc trong quá trình triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: VPQH

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng lưu ý việc sắp xếp cần song hành với hoàn thiện cơ sở pháp lý và hướng dẫn chi tiết về công tác tổ chức bộ máy, cán bộ, cơ sở vật chất và tài sản công. Đồng thời, kiến nghị cần có sự giám sát chặt chẽ trong suốt quá trình tổ chức thực hiện và tổng kết, đánh giá định kỳ để kịp thời điều chỉnh các bất cập, bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả của công tác sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2025–2030.

Về thời điểm thông qua và hiệu lực của các Nghị quyết liên quan đến sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho biết, theo kế hoạch ban đầu, các Nghị quyết này sẽ có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho các địa phương có thêm thời gian chuẩn bị tổ chức bộ máy, bố trí nhân sự và vận hành chính quyền hai cấp tại các đơn vị hành chính mới, Ủy ban đề xuất đẩy nhanh tiến độ thông qua các văn kiện này.

Cụ thể, Ủy ban đề nghị điều chỉnh chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 9 để Quốc hội có thể thông qua Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh sớm hơn, dự kiến vào ngày 16 hoặc 17/6/2025 và có hiệu lực ngay từ thời điểm được thông qua. Ngay sau đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành đồng loạt 25 Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã thuộc 25 tỉnh, thành phố không có định hướng thành lập đặc khu. Việc này nhằm bảo đảm các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng sẽ có hiệu lực đồng thời với Nghị quyết của Quốc hội, tạo tính thống nhất và thuận lợi trong triển khai thực hiện.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp thống nhất trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, làm cơ sở để trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Hoàng Nhưỡng