Quốc hội thông qua hai nghị quyết lớn: Phân bổ ngân sách thực hiện miễn học phí, tạo đột phá pháp luật

Sáng 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, trước khi biểu quyết thông qua Nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân, Quốc hội đã biểu quyết thông qua hai nghị quyết có ý nghĩa đặc biệt quan trọng gồm: Nghị quyết về điều chỉnh, bổ sung dự toán ngân sách nhà nước năm 2025 và Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt, tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: VPQH

Bổ sung hàng chục nghìn tỷ đồng ngân sách cho các nhiệm vụ cấp thiết

Dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, với 436/438 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, đạt tỷ lệ 99,54%, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết điều chỉnh, bổ sung dự toán ngân sách nhà nước năm 2025.

Theo đó, Quốc hội quyết nghị: Điều chỉnh, bổ sung dự toán ngân sách trung ương năm 2025 để chi trả chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động khi thực hiện sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy theo quy định tại các Nghị định số 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 và Nghị định số 67/2025/NĐ-CP ngày 15/3/2025 của Chính phủ theo cơ chế thực hiện cải cách tiền lương.

Cụ thể, sử dụng nguồn kinh phí cải cách tiền lương để điều chỉnh mức lương cơ sở năm 2024 của ngân sách trung ương còn dư chuyển nguồn sang năm 2025 là 15.710 tỷ đồng để Chính phủ bổ sung dự toán chi cho bộ, cơ quan trung ương, địa phương thực hiện nhiệm vụ.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham dự phiên họp. Ảnh: VPQH

Bổ sung dự toán thu ngân sách trung ương năm 2025 là 28.290 tỷ đồng từ nguồn tích lũy cải cách tiền lương của ngân sách trung ương, đồng thời bổ sung tương ứng dự toán chi ngân sách trung ương năm 2025 để Chính phủ bổ sung dự toán chi cho bộ, cơ quan trung ương, địa phương thực hiện nhiệm vụ.

Trường hợp nhu cầu kinh phí phát sinh vượt mức ở các điểm nêu trên, cho phép Chính phủ sử dụng nguồn tích lũy cải cách tiền lương của ngân sách trung ương để thực hiện.

Nghị quyết nêu rõ, chuyển nguồn 6.623 tỷ đồng dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương năm 2024 chưa phân bổ còn lại sang năm 2025 để thực hiện chính sách miễn học phí, thực hiện các nhiệm vụ phát sinh do sắp xếp tổ chức bộ máy theo phê duyệt của các cấp thẩm quyền (ngoài chi trả chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động).

Về bố trí chi ngân sách nhà nước năm 2025 cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, nghị quyết yêu cầu đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, Thông báo số 01-TB/BCĐTW ngày 22/1/2025 và số 03-TB/BCĐTW ngày 6/3/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương thông báo Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Trường hợp sau khi đã sử dụng nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2024 theo quyết định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhưng chưa đảm bảo mức bố trí ít nhất 3% chi ngân sách nhà nước năm 2025 cho nhiệm vụ nêu trên, cho phép Chính phủ điều chỉnh, sắp xếp trong phạm vi các khoản dự toán chi ngân sách trung ương năm 2025 chưa phân bổ đầu năm để thực hiện.

Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về điều chỉnh, bổ sung dự toán ngân sách nhà nước năm 2025. Ảnh: VPQH

Nghị quyết giao Chính phủ khẩn trương tổ chức thực hiện, bảo đảm đúng chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi, đúng mục đích, tiết kiệm, hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí, tuân thủ quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật số 56/2024/QH15 sửa đổi, bổ sung Luật Ngân sách nhà nước, pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, pháp luật có liên quan, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất, tại Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện và Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2024.

Bố trí chi khoảng 12.500 tỷ đồng mỗi năm

Với 416/443 đại biểu tán thành (chiếm 87,03%), Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt, tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật.

Theo đó, Quốc hội đồng ý bảo đảm chi cho công tác xây dựng pháp luật không thấp hơn 0,5% tổng chi ngân sách hằng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển. Như vậy, dự kiến mỗi năm chi khoảng 12.500 tỷ đồng.

Nghị quyết đưa ra một số cơ chế, chính sách đặc biệt như: khoán chi trong công tác xây dựng pháp luật; thành lập Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật.

Bên cạnh đó, người trực tiếp, thường xuyên làm công tác tham mưu nghiên cứu chiến lược, chính sách, xây dựng pháp luật tại một số cơ quan, đơn vị được hưởng hỗ trợ hằng tháng bằng 100% mức lương theo hệ số lương hiện hưởng (không bao gồm phụ cấp).

Một số đối tượng này bao gồm: Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách; đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh hoạt động chuyên trách; lãnh đạo, công chức, sĩ quan thuộc lực lượng vũ trang có vị trí việc làm xây dựng pháp luật, pháp chế, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, giải quyết tranh chấp quốc tế, nghiên cứu viên thuộc cơ quan, đơn vị theo quy định tại Phụ lục I kèm theo Nghị quyết này.

Xử lý nghiêm tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật

Trước khi các đại biểu biểu quyết thông qua, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày báo cáo giải trình tiếp thu một số vấn đề đại biểu quan tâm.

Đáng chú ý, Chính phủ đã tiếp thu một số ý kiến đề nghị cần gắn việc thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt với nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm thể chế hóa Quy định số 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: VPQH

Chính phủ chỉnh lý theo hướng bổ sung khoản 1 về nguyên tắc "bảo đảm nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới".

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung khoản 3 về "bảo đảm áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt đúng đối tượng, quản lý công khai, minh bạch, hiệu quả, tiết kiệm; phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, ngăn chặn mọi biểu hiện trục lợi trong công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật và trong thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt quy định tại Nghị quyết này".

Bổ sung nguyên tắc mang tính chế tài tại khoản 4: xử lý nghiêm hành vi tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật phù hợp với tính chất, mức độ vi phạm bằng các biện pháp kỷ luật Đảng, kỷ luật hành chính, xử lý vi phạm hành chính, xử lý hình sự theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, còn có những ý kiến đề nghị cơ chế vận hành Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật cần bảo đảm công khai, minh bạch, tránh lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật khi cho phép tiếp nhận nguồn kinh phí xã hội hóa từ tổ chức, cá nhân trong nước.

Chính phủ giải trình: Việc thành lập Quỹ chủ yếu để hỗ trợ nghiên cứu chính sách từ sớm, nhằm chủ động đánh giá, lựa chọn chính sách làm cơ sở xây dựng văn bản quy phạm pháp luật theo đúng chỉ đạo của Bộ Chính trị; không tập trung hỗ trợ xây dựng văn bản quy phạm pháp luật cụ thể (trừ trường hợp một số ít dự án, nhiệm vụ, hoạt động cần bổ sung kinh phí). Dù Quỹ được tiếp nhận các nguồn hỗ trợ hợp pháp ngoài ngân sách nhưng không phải để tài trợ trực tiếp cho các dự án luật nên khó có điều kiện tác động cụ thể tới các quy định trong văn bản quy phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, Chính phủ sẽ tiếp thu, quy định chặt chẽ các điều kiện trong dự thảo Nghị định quy định chi tiết (như dự kiến mời đại diện Bộ Công an, Bộ Quốc phòng tham gia Hội đồng quản lý Quỹ), bảo đảm quản lý công khai, minh bạch, hiệu quả, phòng ngừa, ngăn chặn mọi biểu hiện trục lợi, hướng lái chính sách.

Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025.

Hoàng Nhưỡng