Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Dẫn độ

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp

Tăng tương trợ tư pháp để dẫn độ tội phạm về nước

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an Đại tướng Lương Tam Quang trình bày Tờ trình Dự án Luật Dẫn độ.

Dự thảo Luật gồm 04 chương và 45 điều, trong đó, sửa đổi 19 điều, bổ sung 10 điều và cắt giảm 01 điều trong lĩnh vực dẫn độ. Dự thảo có những nội dung đáng chú ý như sau:

Về áp dụng nguyên tắc có đi có lại trong dẫn độ, dự thảo Luật bổ sung điều kiện áp dụng nguyên tắc có đi có lại trong dẫn độ, chuyển cơ quan quyết định việc áp dụng nguyên tắc có đi có lại trong dẫn độ từ Bộ Ngoại giao sang Bộ Công an.

Về hồ sơ yêu cầu dẫn độ, dự thảo Luật quy định hồ sơ được lập bằng văn bản; cách thức chuyển yêu cầu dẫn độ được thực hiện qua kênh ngoại giao hoặc Cơ quan Trung ương về dẫn độ.

Về chi phí thực hiện yêu cầu dẫn độ, dự thảo Luật quy định trường hợp Việt Nam là nước yêu cầu dẫn độ, Việt Nam chi trả các chi phí phát sinh từ thời điểm tiếp nhận người bị dẫn độ; trường hợp Việt Nam là nước được yêu cầu dẫn độ, Việt Nam chi trả các chi phí phát sinh đến thời điểm bàn giao người bị yêu cầu dẫn độ, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang trình bày Tờ trình Dự án Luật

Về kinh phí trong dẫn độ, dự thảo Luật quy định Ngân sách nhà nước bảo đảm cho công tác dẫn độ theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

Về dẫn độ có điều kiện, dự thảo Luật quy định trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam phải thực hiện một hoặc một số điều kiện để đồng ý dẫn độ, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam có thể chấp nhận một phần hoặc toàn bộ điều kiện này. Trường hợp nước ngoài phải thực hiện một hoặc một số điều kiện để Việt Nam đồng ý dẫn độ, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài chấp nhận các điều kiện này.

Về thông báo liên quan đến hình phạt tử hình đối với người bị yêu cầu dẫn độ, dự thảo Luật quy định trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình đối với người bị yêu cầu dẫn độ, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan đưa ra thông báo. Trường hợp Việt Nam yêu cầu nước ngoài không thi hành hình phạt tử hình đối với người bị yêu cầu dẫn độ, Bộ Công an đề nghị nước ngoài đưa ra cam kết bằng văn bản về nội dung này. Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan hướng dẫn chi tiết Điều này.

Về Cơ quan trung ương về dẫn độ, dự thảo Luật bổ sung quy định về Cơ quan trung ương về dẫn độ và chức năng, nhiệm vụ của Cơ quan Trung ương trong hoạt động dẫn độ.

Về cơ quan của Việt Nam lập yêu cầu dẫn độ, dự thảo Luật quy định cơ quan trung ương về dẫn độ, cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan quản lý thi hành án hình sự, cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền lập yêu cầu dẫn độ để truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc để thi hành án.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang trình bày Tờ trình Dự án Luật

Về trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ, Dự thảo Luật quy định trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ theo quy định tại các điều ước quốc tế mà Việt Nam và nước đó là thành viên thì thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, nếu nước yêu cầu cung cấp đủ thông tin và cam kết thực hiện đầy đủ các nội dung cam kết.

Về từ chối dẫn độ cho nước ngoài cơ bản kế thừa từ Luật Tương trợ tư pháp, đồng thời bổ sung một số trường hợp bắt buộc từ chối dẫn độ như: Người bị yêu cầu dẫn độ có khả năng bị truy bức, tra tấn ở nước yêu cầu dẫn độ do có sự phân biệt về chủng tộc, tôn giáo, giới tính, quốc tịch, dân tộc, thành phần xã hội hoặc quan điểm chính trị hoặc vì lý do khác; Hành vi mà người bị yêu cầu dẫn độ không phải là tội phạm theo quy định của Bộ luật Hình sự; bổ sung trường hợp có thể từ chối dẫn độ, bao gồm tội phạm bị yêu cầu dẫn độ là tội phạm liên quan đến chính trị, quân đội.

Đảm bảo phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy Ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nhận định việc chuyển giao hồ sơ vụ án hình sự cho nước ngoài để tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự với trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ công dân nước ngoài là cần thiết. Quy định này nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, không bỏ lọt tội phạm trong bối cảnh toàn cầu hóa và tội phạm xuyên quốc gia ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, với trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ là công dân Việt Nam, cơ quan thẩm tra đề nghị có đánh giá tác động, cân nhắc kỹ về tính khả thi.

Quang cảnh phiên họp

Liên quan đến hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ. Dự thảo Luật quy định trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ. Cơ quan thẩm tra cho rằng, quy định trên góp phần giải quyết khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác dẫn độ, đặc biệt là trước các yêu cầu từ những quốc gia đã bãi bỏ hình phạt tử hình.

Ngoài ra, về trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ. Cơ quan thẩm tra cho rằng, Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành cũng chưa có quy định về bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ khi chưa có yêu cầu dẫn độ chính thức. Do đó, để bảo đảm tính thống nhất, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung có liên quan của Bộ luật Tố tụng hình sự, cũng được trình Quốc hội tại Kỳ họp này./.

Khánh An - Cao Hoàng - Vũ Hiếu - Thế Anh