Quảng Ninh: Hội tụ nhiều thuận lợi để phát triển công nghiệp văn hóa

Các thủy thủ trong Cuộc đua thuyền buồm vòng quanh thế giới Clipper Race mùa giải 2023-2024 ấn tượng khi tham quan Bảo tàng Quảng Ninh. (Ảnh: QMG)

Quảng Ninh – Vùng đất cổ giao thoa văn hóa

Quảng Ninh là vùng đất nằm ở cửa ngõ phía Bắc của Việt Nam, nơi có sự giao thoa giữa văn hóa biển đảo và văn hóa đồng bằng Bắc bộ. Chính sự đa dạng này đã tạo ra một kho tàng di sản văn hóa vô cùng quý giá, từ các di tích lịch sử, văn hóa cho đến các danh thắng nổi tiếng. Tỉnh sở hữu hơn 600 di tích, trong đó có nhiều danh thắng nổi tiếng thế giới như vịnh Hạ Long – Di sản thiên nhiên thế giới, cùng các di tích quốc gia đặc biệt như Yên Tử, Bạch Đằng, thương cảng Vân Đồn…

Hơn nữa, Quảng Ninh còn có 360 di sản văn hóa phi vật thể của nhiều dân tộc anh em, như Tày, Dao, Sán Chỉ và đặc biệt là văn hóa công nhân mỏ với truyền thống “Kỷ luật và đồng tâm” đặc sắc. Những giá trị này không chỉ làm giàu thêm kho tàng văn hóa mà còn tạo ra cơ hội để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, đặc biệt trong du lịch văn hóa.

Quảng Ninh đang tạo đột phá trong phát triển kinh tế

Những năm gần đây, Quảng Ninh từng bước tạo đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội, là một cực tăng trưởng của khu vực phía Bắc và cả nước. Để bảo tồn, phục dựng các giá trị di sản văn hóa, tỉnh đã huy động hơn 4.000 tỷ đồng bao gồm cả nguồn xã hội hóa. Những công trình “nghìn tỷ” như cụm công trình Quảng trường - Bảo tàng, Thư viện – Cung quy hoạch, hội chợ và triển lãm tỉnh; Khu liên hợp thể thao… đã giúp Quảng Ninh là điểm đến của hàng loạt sự kiện văn hóa, thể thao cấp khu vực và quốc tế như Liên hoan Xiếc thế giới, Tiếng hát ASEAN+3, Ngày hội Yoga quốc tế, SEAGames 31, cuộc thi Robocon châu Á - Thái Bình Dương, Giải Taekwondo Cảnh sát châu Á mở rộng năm 2024 tại Quảng Ninh, Giải chạy Marathon quốc tế Di sản Hạ Long 2024...

Du khách quốc tế thích thú tìm hiểu nghệ thuật thêu của phụ nữ Dao tại Kỳ Thượng (thành phố Hạ Long). (Ảnh: QMG)

Hiện, khách du lịch tới Quảng Ninh tăng trưởng khoảng 10% mỗi năm. Trong năm 2023, Quảng Ninh đã thu hút khoảng 15,5 triệu lượt khách du lịch, trong đó có 2,1 triệu khách quốc tế, chiếm 30% tổng lượng khách quốc tế đến Việt Nam. Năm 2024 lượng khách dụ lịch tới Quảng Ninh đạt 19 triệu lượt, trong đó có 3,8 triệu lượt khách quốc tế. Những con số này chứng minh tiềm năng to lớn của Quảng Ninh trong ngành Du lịch, từ đó mở ra cơ hội lớn cho việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Cơ hội từ các sự kiện quốc tế

Quảng Ninh không chỉ là một điểm đến hấp dẫn cho du khách nhờ vào cảnh đẹp kỳ vĩ của vịnh Hạ Long mà còn là nơi tổ chức các sự kiện văn hóa, thể thao tầm cỡ quốc tế. Một ví dụ điển hình là Cuộc đua thuyền buồm Clipper Race vòng quanh thế giới, chọn Hạ Long làm điểm dừng của chặng đua thứ 7 vào đầu năm 2024. Sự kiện này không chỉ thu hút hàng trăm thủy thủ từ khắp nơi trên thế giới mà còn là cơ hội để Quảng Ninh quảng bá hình ảnh của mình như một điểm đến du lịch, văn hóa, thể thao nổi bật ở khu vực và thế giới. Đây cũng là minh chứng cho việc Quảng Ninh có thể khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa địa phương, phục vụ cho sự phát triển bền vững của các ngành công nghiệp văn hóa.

Ngoài ra, vẻ đẹp hùng vĩ của vịnh Hạ Long đã trở thành phim trường cho nhiều bộ phim quốc tế lớn. Vào năm 1992, vịnh Hạ Long đã được chọn làm bối cảnh cho bộ phim “Indochine” của Pháp, giúp điện ảnh Pháp giành giải Oscar. Sau đó, vào năm 2016, bộ phim bom tấn Hollywood "Kong: Skull Island" cũng đã chọn nơi đây làm phim trường. Tuy nhiên, dù có sự xuất hiện của những bộ phim lớn, du lịch Hạ Long chưa thật sự tạo được hiệu ứng “ăn theo” như kỳ vọng. Đây chính là một bài học để Quảng Ninh có thể cải thiện các sản phẩm du lịch gắn liền với các bộ phim nổi tiếng, từ đó tạo nên những trải nghiệm độc đáo cho du khách và phát triển ngành công nghiệp điện ảnh.

Các ngành công nghiệp văn hóa tiềm năng

Quảng Ninh không chỉ có tiềm năng phát triển trong lĩnh vực điện ảnh mà còn có lợi thế lớn trong các ngành công nghiệp văn hóa khác như nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, đặc biệt là du lịch văn hóa. Những năm gần đây, các sự kiện âm nhạc tổ chức tại Hạ Long đã thu hút sự chú ý của đông đảo du khách.

Năm 2023 đánh dấu 1 năm bùng nổ của hàng loạt sự kiện âm nhạc tại Hạ Long, với hàng chục show diễn lớn nhỏ bên bờ vịnh Di sản cùng sự góp mặt của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như 911, Hồ Quỳnh Hương, Mỹ Tâm, Phan Mạnh Quỳnh, Đức Phúc… tựa như “thỏi nam châm” thu hút du khách. Cuối tháng 11 năm 2024, chương trình Đại nhạc hội quy mô lớn Superfest Hạ Long 2024 hội tụ dàn nghệ sỹ hàng đầu từ hai show truyền hình ăn khách nhất hiện nay “Anh trai say hi” và “Anh trai vượt ngàn chông gai” được tổ chức tại Quảng trường Sun Carnival, thành phố Hạ Long đã thu hút khoảng 10.000 người tham gia sự kiện.

Du khách thưởng thức chương trình ca nhạc trên du thuyền vịnh Hạ Long.

Các chương trình âm nhạc lớn như các show diễn với sự tham gia của những nghệ sĩ nổi tiếng đã tạo ra một diện mạo mới cho du lịch Hạ Long. Những sự kiện này góp phần xây dựng thương hiệu "một điểm đến âm nhạc và nghệ thuật biểu diễn" cho thành phố biển.

Hơn nữa, tỉnh Quảng Ninh đã có kế hoạch phát triển các làng nghề truyền thống thành sản phẩm du lịch, nâng tầm ẩm thực địa phương và hình thành các điểm đến đặc trưng, tạo ra các sản phẩm OCOP chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, Quảng Ninh còn đang tích cực xây dựng thành phố Hạ Long trở thành một trong những thành phố sáng tạo của UNESCO vào năm 2026-2027, với các đề án thí điểm về khu công nghiệp văn hóa ứng dụng công nghệ cao và trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp văn hóa. Đây là những bước đi quan trọng để tỉnh phát triển ngành công nghiệp văn hóa theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Thách thức và cơ hội trong việc phát triển công nghiệp văn hóa

Theo các chuyên gia, Quảng Ninh hoàn toàn có thể biến giá trị văn hóa thành sản phẩm hấp dẫn và lôi cuốn du khách thay vì hiện nay vẫn chủ yếu phát triển dựa trên lợi thế tài nguyên là chủ yếu. Tỉnh Quảng Ninh cần sớm ban hành và tổ chức triển khai chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa như là một yêu cầu bức thiết, cùng với đó, Quảng Ninh cần phải chuẩn bị sẵn sàng các sản phẩm trọng điểm và tranh thủ thời cơ. Đồng thời, cần cải thiện, nâng cấp hạ tầng văn hóa để phục vụ cho công nghiệp điện ảnh; khuyến khích, phát huy đội ngũ nghệ sĩ địa phương vốn có thương hiệu để tổ chức các sự kiện âm nhạc, show trình diễn quy mô, hấp dẫn; tạo ra các khu vực ẩm thực đặc trưng… Trong đó, quan trọng phải có cơ chế hỗ trợ hiệu quả, như ưu đãi thuế, quỹ tài trợ, thủ tục hành chính…

“Phát triển công nghiệp dịch vụ, công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí dựa trên nền tảng công nghiệp sáng tạo được tổ chức sản xuất ở trình độ cao” hiện đã được Ban Chấp hành Đảng bộ Quảng Ninh xác định là 1 trong 3 khâu đột phá trong Nghị quyết riêng về lĩnh vực văn hóa - Nghị quyết số 17-NQ/TU ngày 30/10/2023 “Về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững”. Đặc biệt, từ nền tảng là các chủ trương của Đảng, Chính phủ, các Nghị quyết tại địa phương, UBND tỉnh đang phối hợp Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng Đề án thí điểm phát triển công nghiệp văn hóa tại tỉnh Quảng Ninh, trong đó xác định rõ các lĩnh vực trọng tâm.

Từ ngày 01/11/2024, du khách đến thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh sẽ có thêm lựa chọn trải nghiệm sản phẩm văn hóa - du lịch hấp dẫn với show âm nhạc kết hợp thời trang mang đậm bản sắc văn hóa Việt, Vietcharm show - Việt Nam gấm hoa.

Theo đó, trước mắt, sẽ thu hút đầu tư để dàn dựng tổ chức các chương trình sản xuất phim điện ảnh, âm nhạc, giải trí, biểu diễn thực cảnh gắn với văn hóa biển đảo, văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn tỉnh, từ đó tạo cơ sở để thu hút và làm động lực cho các lĩnh vực liên quan phát triển. Quảng Ninh đang sở hữu một kho tàng văn hóa phong phú, với những di sản vô giá, một nền tảng du lịch mạnh mẽ và các cơ sở hạ tầng hiện đại. Tỉnh hoàn toàn có đủ tiềm năng để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, từ đó tạo ra những sản phẩm độc đáo, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Chính quyền địa phương cần tiếp tục phát triển các chiến lược dài hạn, khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa, đồng thời đầu tư vào hạ tầng, cơ chế hỗ trợ để tạo ra một môi trường thuận lợi cho các ngành công nghiệp văn hóa phát triển mạnh mẽ, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa và du lịch Quảng Ninh trong những năm tới.

Có thể thấy, trong bối cảnh hiện nay, Quảng Ninh được xem là một tỉnh hội tụ đầy đủ các yếu tố thuận lợi để phát triển mạnh mẽ các ngành công nghiệp văn hóa, từ tài nguyên văn hóa phong phú, các di sản đặc sắc, cho đến chiến lược phát triển đồng bộ từ chính quyền địa phương. Những tiềm năng này sẽ là động lực quan trọng để Quảng Ninh vươn lên, trong tương lai hoàn toàn có thể trở thành một trung tâm văn hóa và du lịch nổi bật của khu vực và thế giới.

Hoàng My