Quảng Ngãi, 50 năm nhìn lại

Trận quyết chiến chiến lược cuối cùng

Đầu năm 1975, căn cứ chủ trương của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, Đảng ủy và Bộ Tư lệnh Quân khu 5 quyết định mở Chiến dịch Xuân Hè 1975, trận quyết chiến chiến lược cuối cùng nhằm giải phóng hoàn toàn tỉnh Quảng Ngãi. Để trực tiếp chỉ đạo, chỉ huy chiến dịch, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 5, Tỉnh ủy Quảng Ngãi quyết định thành lập Bộ Chỉ huy tiền phương Quân khu và tỉnh Quảng Ngãi.

Với tinh thần “táo bạo, kiên quyết, vững chắc, linh hoạt, kịp thời, tranh thủ thời cơ và tạo thời cơ giành thắng lợi lớn”, tất cả các lực lượng vừa khẩn trương chuẩn bị các điều kiện về vật chất và tinh thần, vũ khí, trang bị... phục vụ chiến dịch, vừa tiếp tục tiến công địch lấn chiếm, bức rút các đồn bốt lẻ, mở mảng, giành dân, đưa lực lượng áp sát vùng ven thị xã, thị trấn. Đến đầu tháng 3/1975, công tác chuẩn bị đã hoàn thành, tất cả đã sẵn sàng bước vào chiến dịch. Lúc này, trên chiến trường Quảng Ngãi, về phía địch có 1 sư đoàn quân chủ lực (sư đoàn 2), 2 liên đoàn quân biệt động, 2 chi đoàn (40 chiếc) xe tăng, 2 chi đội xe bọc thép, 2 phi đội trực thăng, 52 khẩu pháo và hàng chục nghìn quân bảo an, dân vệ, biệt kích... Về phía ta, bộ đội chủ lực Quân khu 5 có Tiểu đoàn 406, Tiểu đoàn đặc công 403, Tiểu đoàn 6, Lữ đoàn 52 bộ binh, Tiểu đoàn pháo binh của Trung đoàn 576, Đại đội xe tăng và xe bọc thép của Trung đoàn 574; lực lượng vũ trang tỉnh có Trung đoàn 94, các đơn vị thuộc lực lượng vũ trang huyện, du kích khoảng 12 nghìn người, lực lượng đấu tranh chính trị gần 70 nghìn người và đông đảo quần chúng có vũ trang.

Xe tăng của Quân giải phóng tiến vào giải phóng thị xã Quảng Ngãi ngày 24/3/1975. Ảnh: TL

Ngày 4/3/1975, ta mở chiến dịch Tây Nguyên và chỉ mấy ngày sau đó, Buôn Ma Thuột thất thủ (10/3/1975), địch vội vã tháo chạy khỏi Tây Nguyên. Cùng lúc này, trên chiến trường Quảng Nam, ta giải phóng Tiên Phước, Phước Lâm, địch vội vã điều 1 trung đoàn và một bộ phận sở chỉ huy sư đoàn 2 ở Quảng Ngãi ra Quảng Nam ứng cứu. Đúng thời điểm đó, chiến dịch Xuân Hè 1975 trên chiến trường Quảng Ngãi bắt đầu. Rất nhanh chóng, Trung đoàn 94 tấn công tiêu diệt các cụm chốt liên hoàn bảo vệ từ xa phía bắc TX.Quảng Ngãi, gồm Truông Trầu, Đá Đen, Giông Than, Đồng Tranh (Bình Khương), Gò Sỏi (Bình Trung), huyện Bình Sơn. Ở tây nam huyện Nghĩa Hành, Tiểu đoàn 7 và Tiểu đoàn 20 tiến công tiêu diệt cụm chốt Đồng Tranh, giải phóng các xã liên hoàn từ tây nam Nghĩa Hành đến tây Mộ Đức. Các huyện khác cũng đồng loạt bao vây, bức rút nhiều chốt của địch. Mất các trọng điểm bảo vệ TX.Quảng Ngãi, hàng ngũ địch rối loạn, tan rã, nhiều vùng được giải phóng. Đêm 16 rạng ngày 17/3/1975, địch ở Sơn Hà tháo chạy. Một ngày sau đó, địch ở Trà Bồng cũng tháo chạy. Toàn bộ các huyện miền núi và một bộ phận lớn xã, thôn được giải phóng. Phần lớn quân địch co cụm ở các chi khu quận lỵ và TX.Quảng Ngãi. Ngày 22/3/1975, Ban Chỉ huy chiến dịch quyết định chậm nhất là ngày 24/3/1975 phải tiến công và nổi dậy giải phóng TX.Quảng Ngãi và các thị trấn, quận lỵ. Thực hiện mệnh lệnh của Ban Chỉ huy chiến dịch, các đơn vị lực lượng vũ trang Quân khu, tỉnh và các huyện, thị xã lần lượt chiếm lĩnh trận địa, hình thành thế bao vây tiến công, chặn đánh địch tháo chạy. Trước các đòn tấn công và nổi dậy mạnh mẽ của quân và dân ta, địch lần lượt tháo chạy khỏi các quận lỵ Nghĩa Hành, Đức Phổ, Mộ Đức, Tư Nghĩa... dồn về TX.Quảng Ngãi. Trưa 24/3/1975, toàn bộ chỉ huy ngụy quân, ngụy quyền tỉnh lên trực thăng bỏ chạy. Ngay trong đêm 24/3, hàng nghìn tên lính bại trận cũng tháo chạy bằng đường bộ ra Đà Nẵng hoặc đường thủy ra Lý Sơn, nhưng hầu hết chúng đều bị lực lượng vũ trang và nhân dân chặn đánh.

Tỉnh Quảng Ngãi hoàn toàn giải phóng, cùng với Quảng Nam trở thành 2 tỉnh đầu tiên ở Duyên hải Trung Bộ được giải phóng. Ngày 24/3/1975 trở thành mốc son chói lọi trong lịch sử đấu tranh cách mạng của Đảng bộ, quân và dân Quảng Ngãi, đánh dấu kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trên quê hương Quảng Ngãi anh hùng.

Tròn 50 năm nhìn lại

Điểm lại một vài nét chính của trận quyết chiến chiến lược cuối cùng giải phóng tỉnh Quảng Ngãi (24/3/1975) là để thêm một lần khẳng định sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt, nhạy bén, kịp thời của Đảng ủy Quân khu 5, Tỉnh ủy Quảng Ngãi, sức mạnh của lực lượng vũ trang, của các tầng lớp nhân dân Quảng Ngãi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; là khơi dậy niềm tự hào về truyền thống đánh giặc của cha ông, là lòng biết ơn sâu sắc của các thế hệ người Quảng Ngãi hôm nay đối với các bậc tiền nhân đã quên mình hy sinh vì Tổ quốc. Khẳng định điều đó cũng đồng nghĩa với việc chúng ta không được mơ hồ trong cuộc đấu tranh chống các luận điệu xuyên tạc, phỉ báng lịch sử, bóp méo sự thật, khi hiện nay có một số ý kiến cho rằng, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là “cuộc nội chiến huynh đệ tương tàn”, “cuộc chiến quốc cộng”, “cuộc chiến ý thức hệ”... Nguy hiểm hơn, một số người còn nêu quan điểm “có nhất thiết phải qua chiến tranh mới giành được độc lập không? Giá chúng ta tìm một con đường khác ít xương máu hơn cho nền độc lập của đất nước thì quý biết nhường nào?", “nếu không cần chống Mỹ, miền Nam có giàu như Hàn Quốc không?”...

Nửa thế kỷ nhìn lại cũng nhắc nhở chúng ta trân quý giá trị của hòa bình, của độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc, kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng tỉnh Quảng Ngãi, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước không phải để khoét sâu chia rẽ, lòng thù hận, mà để khép lại quá khứ đau thương, tăng cường đoàn kết, hàn gắn vết thương chiến tranh, thực hiện hòa hợp, hòa giải dân tộc, xây dựng quê hương, đất nước giàu mạnh, phồn vinh, hạnh phúc. Tiếc rằng, những tư tưởng nhân ái ấy, thái độ cư xử hòa bình ấy đến hôm nay vẫn còn một số người chưa thức tỉnh, cố lao vào con đường chống phá cuộc sống bình yên của nhân dân, cản trở sự phát triển của đất nước. Hơn lúc nào hết, nhiệm vụ bảo vệ thành quả cách mạng, bảo vệ hòa bình, ổn định, phát triển đất nước cần tiếp tục được tăng cường ngày càng vững chắc, chủ động ngăn ngừa các nguy cơ xung đột từ sớm, từ xa, kiên quyết chống các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng tỉnh Quảng Ngãi cũng là dịp khơi dậy tinh thần “táo bạo, kiên quyết, vững chắc, linh hoạt, kịp thời, tranh thủ thời cơ và tạo thời cơ giành thắng lợi lớn” của Chiến dịch Xuân Hè 1975 trong Kỷ nguyên phát triển mới, như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy (9/2/2025). Đó là: “Phát huy tinh thần tự lực, tự cường, đoàn kết, thống nhất; có tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược, nhìn xa, trông rộng, nghĩ sâu, làm lớn, tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, làm việc nào dứt việc đó, có trọng tâm, trọng điểm; phân công “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ tiến độ, rõ sản phẩm”; coi trọng thời gian, trí tuệ, sự quyết đoán đúng thời điểm; giải quyết công việc phải có tiến độ; đổi mới mạnh mẽ tư duy, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; tích cực chống tham nhũng, tiêu cực; đã nói là làm, đã cam kết là phải thực hiện; đã nói, đã làm là phải có kết quả, sản phẩm cụ thể “cân, đong, đo, đếm” được; siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính; phát huy với tinh thần dân chủ theo nguyên tắc lãnh đạo của Đảng”.

CHÂU TỨ