Quảng Nam bảo vệ rừng bền vững nhờ hiệu quả từ chi trả dịch vụ môi trường rừng

Từ đầu năm đến nay, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột trong công tác bảo vệ rừng tại Quảng Nam. Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh (Quỹ) đã thực hiện hai đợt tạm ứng với tổng số tiền hơn 124 tỷ đồng.

Cụ thể, đợt một vào tháng 4/2024, Quỹ đã chi hơn 26,5 tỷ đồng, trong đó tạm ứng trên 21,7 tỷ cho 12 chủ rừng là các ban quản lý. Đến đầu tháng 6/2024, đợt hai được phân bổ với số tiền lớn hơn nhiều, lên tới hơn 97,5 tỷ đồng, tạm ứng cho các ban quản lý rừng, UBND các xã và cộng đồng được giao rừng. Nguồn kinh phí tạm ứng này là cơ sở quan trọng để các chủ rừng chủ động triển khai nhiệm vụ, đặc biệt là chi trả kịp thời cho các nhóm hộ, hộ nhận khoán và cộng đồng.

Hiệu quả từ giám sát chặt chẽ

Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Quảng Nam chủ động hợp tác, trao đổi kinh nghiệm với các địa phương khác nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả chính sách chi trả DVMTR.

Điển hình như tại Ban quản lý Vườn quốc gia Sông Thanh, một trong những đơn vị chủ rừng lớn, công tác quản lý và sử dụng nguồn vốn DVMTR đang được thực hiện bài bản. Theo báo cáo, năm 2024, tổng kinh phí DVMTR đơn vị được sử dụng là gần 20 tỷ đồng. Trong đó, gần 17 tỷ đồng đã được chi cho các hoạt động thiết yếu như trả lương, hỗ trợ tuần tra, tuyên truyền, mua sắm trang thiết bị... Số tiền còn lại được bổ sung vào nguồn thu sự nghiệp của đơn vị.

Tuy nhiên, ông Đinh Văn Hồng – Giám đốc Ban quản lý Vườn quốc gia Sông Thanh – cho biết nguồn thu DVMTR có sự biến động lớn, gây khó khăn cho việc lập kế hoạch thu chi chính xác. Mặc dù vậy, ông khẳng định nguồn tiền này đã góp phần quan trọng vào việc quản lý, bảo vệ và duy trì ổn định tỷ lệ che phủ rừng trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.

Để đảm bảo hiệu quả, đoàn kiểm tra của Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh đã kiểm tra sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng của Ban quản lý Vườn quốc gia Sông Thanh. Từ đầu năm 2025 đến nay, Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh đã tạm ứng tiền DVMTR 2 lần. Lần thứ nhất vào tháng 4/2025, quỹ chi hơn 26,5 tỷ đồng, trong đó hơn 21,7 tỷ đồng được tạm ứng cho 12 chủ rừng là các ban quản lý rừng. Lần thứ hai vào đầu tháng 6/2025, đơn vị tiếp tục phân bổ hơn 97,5 tỷ đồng, trong đó hơn 77,6 tỷ đồng tạm ứng cho các ban quản lý rừng, UBND các xã và cộng đồng được giao rừng. Đây là cơ sở để các chủ rừng ứng trước thực hiện các nhiệm vụ chi từ kinh phí DVMTR trong năm, nhất là chi trả kịp thời cho các nhóm hộ, hộ nhận khoán, cộng đồng.

Tại Ban quản lý Vườn quốc gia Sông Thanh, đơn vị đã xây dựng phương án thu - chi DVMTR với dự toán thu năm 2025 là hơn 18 tỷ đồng. Trong 4 tháng đầu năm, quỹ đã cấp hơn 6,7 tỷ đồng cho đơn vị này. Theo Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh, chủ rừng này đã giải ngân hơn 3,2 tỷ đồng, gồm: hơn 1,3 tỷ đồng chi trả lương; hơn 1,1 tỷ đồng cho hoạt động tuần tra; hơn 565 triệu đồng phục vụ công tác quản lý, bảo vệ rừng; hơn 75 triệu đồng mua sắm, sửa chữa; và hơn 86 triệu đồng cho hoạt động tuyên truyền.

Để đảm bảo nguồn kinh phí DVMTR được sử dụng hiệu quả và đúng quy định, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao nghiệp vụ cho cán bộ kỹ thuật của các Ban quản lý rừng và UBND các xã.

Trong thời gian tới, Đoàn kiểm tra tiếp tục làm việc với 13 UBND xã được giao quản lý rừng. Tiếp đó, Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh sẽ tổ chức 2 đợt giám sát việc chi trả từ chủ rừng đến cộng đồng, hộ nhận khoán và giám sát 18 cộng đồng là chủ rừng trên địa bàn tỉnh.

Ông Nguyễn Ngọc Thủy, Trưởng phòng Kiểm tra - Giám sát của Quỹ, cho biết: "Công tác kiểm tra, giám sát giúp đảm bảo nguồn tiền DVMTR được sử dụng đúng quy định, đúng mục đích. Qua đó, chúng tôi nắm bắt các khó khăn, vướng mắc để kịp thời hướng dẫn hoặc tham mưu điều chỉnh chính sách, đảm bảo kinh phí đến đúng đối tượng, nâng cao hiệu quả bảo vệ và phát triển rừng."

Sắp tới, Đoàn kiểm tra sẽ tiếp tục làm việc với 13 UBND xã và giám sát trực tiếp 18 cộng đồng là chủ rừng trên toàn tỉnh.

Khẳng định chính sách đúng đắn

Theo ông Huỳnh Đức, Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh, quá trình triển khai chính sách DVMTR đã khẳng định tính đúng đắn và hiệu quả của phương châm “lấy rừng nuôi rừng”. Đây là vòng tuần hoàn lợi ích: nhà máy thủy điện có nước, địa phương giữ được rừng, và người dân được hưởng lợi kinh tế.

Ông Đức nhấn mạnh, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức luôn được Quỹ quan tâm đúng mức với các hình thức đa dạng, phù hợp từng đối tượng. Việc thu chi tiền DVMTR và tiền trồng rừng thay thế được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt. Đến nay, các đơn vị cung ứng DVMTR đều nghiêm túc thực hiện, không có trường hợp chậm trả đến mức phải xử lý hành chính.

"Thời gian tới, để phát huy tối đa hiệu quả, chúng tôi sẽ tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát nhằm bảo đảm tính công bằng, minh bạch. Từ đó, huy động mạnh mẽ hơn nữa sức dân trong công tác quản lý và bảo vệ rừng một cách bền vững," ông Đức khẳng định.

Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bảo vệ rừng được Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Quảng Nam đặc biệt chú trọng, lan tỏa đến thế hệ trẻ.

Chính sách chi trả DVMTR đã thực sự đi vào cuộc sống, tạo ra nguồn lực tài chính ổn định, góp phần cải thiện sinh kế người dân, bảo vệ môi trường sinh thái và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu tại Quảng Nam.

Tấn Lợi