Quần thể di tích Núi Cậu: Sự kết hợp giữa thiên nhiên, lịch sử và tâm linh

Gian thờ Cậu Bảy tại núi Cậu

Núi Cậu thuộc ấp Tha La, xã Định Thành, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. Tổng quan di tích Núi Cậu rộng khoảng hơn 1.600 ha, nằm trong khu vực dự án rừng phòng hộ Núi Cậu - Dầu Tiếng với hồ thủy lợi Dầu Tiếng thơ mộng và mát mẻ quanh năm.

Cụm quần thể di tích này bao gồm 21 ngọn núi, trong đó, có 4 ngọn núi chính, cao nhất là Cửa Ông cao 295m, đến núi Ông cao 285m, Tha La cao 198m, núi Chúa cao 63m. Bên cạnh đó, vì dãy Núi Cậu có hình dáng như 2 yên ngựa (chữ U) nên người dân địa phương còn gọi là Yên ngựa 1 (Núi Cửa Ông và Núi Ông), Yên ngựa 2 là (Núi Tha La) gắn liền với nhau tạo thành một dải giữa lưng chừng trời, soi mình xuống mặt hồ Dầu Tiếng. Bốn ngọn núi này gắn liền với nhau tạo thành một dãy núi nhấp nhô kéo dài nằm chếch về hướng Bắc - Đông Bắc và Nam - Tây Nam. Đây cũng là địa danh nổi tiếng bậc nhất với cảnh núi rừng xanh thẳm, nước non thơ mộng tại huyện Dầu Tiếng nói riêng và Bình Dương nói chung.

Theo truyền thuyết, tên gọi quần thể núi Cậu xuất phát từ nhân vật thường được gọi là Cậu Bảy được người dân lúc bấy giờ lập miếu thờ trong một hang đá được gọi là miếu thờ Cậu Bảy. Bên trong miếu, tượng Cậu Bảy mặc áo nhà võ, thủ tấn, đi quyền trông rất oai phong, lẫm liệt. Dân gian vẫn quen gọi ông là “Cậu Bảy Tây Ninh” vì trước đây di tích này thuộc tỉnh Tây Ninh, sau này chia lại địa giới hành chính thì thuộc địa phận tỉnh Bình Dương. Hiện nay, bên trong ngôi miếu thờ “Cậu Bảy” vẫn còn câu liễn: “Thượng đế phong cho thế gian tường/ Tám Dương Cậu Bảy công tu học”.

Tương truyền, dãy núi điện Bà Tây Ninh được nối liền với Núi Cậu, tuy nhiên, ngọn núi này thấp và nhỏ hơn nên dân làng gọi khiêm tốn là “Núi Cậu” và được người dân lưu truyền cho đến ngày nay. Cụ thể, theo truyền thuyết, Cậu Bảy và bà Lý Thị Thiên Hương (bậc thánh trấn núi Bà Đen, Tây Ninh) là vợ chồng của nhau.

Vào khoảng thế kỷ XVIII, núi Bà Đen lúc bấy giờ có tên gọi là núi Một do một võ quan của nhà Nguyễn là nhà sư Trí Tân ẩn tu và trụ trì tại một ngôi chùa trên lưng chừng núi. Trong một chuyến xuống núi hóa trai, trên đường trở về sư Trí Tân bắt gặp cảnh tượng một bé trai sơ sinh nằm khóc giữa 2 tử thi của một cặp vợ chồng nên đã đem đứa bé về nuôi dưỡng và truyền võ nghệ. Sư Trí Tân cũng đặt tên cho đứa bé là Lê Sĩ Triệt.

Trong khi đó, Lý Thị Thiên Hương xuất thân từ một dòng họ gốc Bình Định di dân vào phương Nam theo chiếu khẩn hoang của chúa Nguyễn. Gia đình bà cùng đoàn di dân định cư, khai hoang vùng đất Quang Hóa, nay là huyện Trảng Bàng (Tây Ninh).

Quan trấn nhậm đương thời là Hà Đảnh thấy mẹ bà Thiên Hương xinh đẹp nên đã sát hại cha bà rồi bắt người mẹ làm hầu thiếp, mặc dù lúc bấy giờ bà đang mang thai. Sau này bà sinh một bé gái, đặt tên là Lý Thị Thiên Hương.

Lớn lên Thiên Hương rất xinh đẹp, được nhiều chàng trai ngỏ lời cầu hôn nhưng cô chưa dám nghĩ đến chuyện gia thất khi lòng còn mối thù giết cha còn chưa trả.

Trong một lần lên núi Một lễ Phật, Thiên Hương bị băng cướp chặn đường thì bấy giờ xuất hiện tráng sĩ Lê Sĩ Triệt giải cứu kịp thời. Vì vậy, hai người có tình cảm với nhau từ đó.

Lê Sĩ Triệt sau đó cưới Thiên Hương làm vợ và biết được mối thâm thù giữa Thiên Hương và cha ghẻ Hà Đảnh nên đã thay vợ báo thù, cũng từ đó mang án sát nhân.

Khi đó đương lúc Nguyễn Ánh tuyển mộ binh lính để chống lại sự tấn công của nhà Tây Sơn, Lê Sĩ Triệt gia nhập binh ngũ để trốn án.

Sau khi chồng tòng quân thì Thiên Hương bỗng dưng mất tích bí ẩn.

Sư Trí Tân trong một lần thiền định đã được linh hồn Thiên Hương về báo cho biết mình đã bị thuộc hạ của cha ghẻ giết hại, ném xác nơi triền núi. Nhà sư theo chỉ dẫn của linh hồn cô gái đã tìm thấy thi thể đã cháy đen và đem về gần chùa an táng.

Về phần Lê Sĩ Triệt, vì lập nhiều công trạng nên đã trở thành võ quan cận thần của vua Gia Long. Do nhiều lần thoái lui trước sức mạnh của nhà Tây Sơn, quân đội nhà Nguyễn phải dạt về phương Nam. Sau đó, Lê Sĩ Triệt đưa vua Gia Long chạy vào vùng núi Một trốn tránh sự truy lùng của quân Tây Sơn. Khi tàn quân đói lả trong rừng, Gia Long thiếp đi dưới tán cổ thụ, mơ màng thấy một người con gái đen đúa xuất hiện bảo những quả chín trên cây có thể cứu đói. Vua tỉnh giấc cho người ăn thử, quả nhiên loại quả vừa chua vừa chát này giúp binh sĩ tạm thời cầm cự.

Vua Gia Long biết được cô gái báo mộng kia chính là Thiên Hương, đã ban sắc chỉ phong cho Thiên Hương chức Linh Sơn Thánh Mẫu. Từ đó, người ta gọi núi Một là núi Bà Đen cho đến ngày nay.

Trước khi xuôi phương Nam, vua Gia Long giao cho Lê Sĩ Triệt nhiệm vụ nhang khói cho Thiên Hương, đồng thời chiêu binh chờ vua phục quốc. Sau quân Tây Sơn tràn lên núi nhằm tiêu diệt tàn quân nhà Nguyễn, Lê Sĩ Triệt phải rời núi Một lánh sang núi Yên Ngựa, là núi Cậu sau này. Tại đây, ông tìm đến ngọn núi cao nhất ẩn thân tu luyện phép thuật, âm thầm tuyển mộ binh lính, rèn luyện đao kiếm. Để che giấu tông tích, Lê Sĩ Triệt chỉ xưng là Cậu Bảy, chính là nhân vật được thờ phụng tôn kính đến bây giờ.

Tuy nhiên, đây cũng chỉ là một trong nhiều câu chuyện lưu truyền lý giải về gốc tích Cậu Bảy vì chưa có cơ sở khoa học lịch sử để kiểm chứng…

Cùng với bí ẩn về Cậu Bảy, núi Cậu còn gắn liền với nhiều điều bí ẩn về hàng chục dấu chân khổng lồ, còn được gọi là dấu chân tiên. Những dấu chân này có chiều dài chừng nửa mét, ngang 20 phân, nằm rải rác, in sâu vào những phiến đá như từ thủa hồng hoang mở cõi. Điều thú vị là những dấu chân khổng lồ cũng được phát hiện tại núi Bà Đen với nhiều dấu tích tương tự.

Ở cụm núi Cậu có ít nhất 7 dấu chân tiên nằm rải rác, trong đó 2 dấu nằm ở phía suối Trúc (còn gọi là hồ Than Thở), 2 dấu nằm gần miếu Cậu và 3 dấu nằm rải rác dưới mạn sườn núi Cậu.

Dấu chân khổng lồ trên đá tại Núi Cậu

Theo như quan sát, dấu chân khổng lồ in rõ 5 ngón, tỷ lệ khá cân đối và tự nhiên, in sâu trên bề mặt những tảng đá, chẳng khác vết bàn chân người in trên đất mềm.

Trong dân gian lưu truyền rất nhiều câu chuyện đầy màu sắc tâm linh, huyền bí về nguồn gốc của những dấu chân này. Trong đó, có truyền thuyết cho rằng, những dấu chân in sâu dưới đá trên núi chính là kết quả từ những lần tu luyện pháp thuật của Cậu Bảy, khi nội công đạt đến trình độ dời non lấp bể.

Bên cạnh đó, do niềm tin của nhân dân trong vùng về sự linh thiêng của Cậu Bảy, nên khi xây dựng chùa Thái Sơn năm 1988, Hòa thượng Thích Đạt Phẩm cho xây dựng nhiều điện - miếu để thờ Cậu Bảy nhằm tỏ lòng tôn kính bậc tiền nhân hiển linh.

Khuôn viên chùa Thái Sơn rộng chừng hơn 5ha, với những công trình mang đậm nét kiến trúc cổ kính đậm nét phương Đông, nằm lọt thỏm giữa màu xanh bạt ngàn núi rừng và soi mình xuống lòng hồ Dầu Tiếng. Đằng sau cổng tam quan bề thế, lợp ngói xanh giả cổ là ngôi Cửu Trùng Đại Tháp cao 36m có 9 tầng và tượng Nam Hải Quán Thế Âm Bồ Tát cao 12m. Toàn bộ chánh điện được xây dựng theo kiến trúc cổ lầu phương Đông.

Chánh điện tại chùa Thái Sơn

Quần thể chùa thu hút khá đông du khách và người dân địa phương lui tới lễ Phật vào những ngày lễ Phật đản, ngày Tết cổ truyền, ngày rằm tháng giêng, tháng bảy, tháng mười. Đặc biệt, các mồng 13, 14, 15 tháng tám âm lịch là ngày lễ “Mẹ”, đây là lễ hội lớn nhất ở núi Cậu và tòa thánh bên Tây Ninh.

Đứng trên khu vực chùa Thái Sơn du khách có thể trông thấy bán đảo Tha La, Cù lao Xỉn, Cù lao Tráng, Cù lao Đầu Voi với cảnh vật rừng núi hoang sơ tuyệt đẹp.

Về hướng Nam - Tây Nam dưới chân núi, ta bắt gặp một thác nước đang ào ào tuôn chảy chen qua các tản đá rồi đổ xuống một trũng nước hình tròn có độ sâu khoảng 3m, có đường kính độ mươi mét được người đời đặt tên là hồ Than Thở bới tiếng nước đổ xuống đây nghe nỉ non, ai oán như như tiếng thở than…

Du khách đến núi Cậu ngoài tham quan cảnh chùa có thể thưởng lãm cảnh đẹp núi non khi hành hương lên hơn 1.000 bậc tam cấp đá quanh co, dích dắc để lên núi vẫn cảnh.

Khi đặt chân lên đỉnh núi, từ đây có thể phóng tầm mắt nhìn bao quát hồ Dầu Tiếng, một trong những công trình thủy nông lớn nhất nước ta và Đông Nam Á.

Có thể nói, Núi Cậu gắn với lòng hồ Dầu Tiếng là một danh thắng được kết hợp Sông - Nước - Núi - Đồi tạo thành một khung cảnh hữu tình, một địa thế tiền thủy, hậu sơn đã tạo nên nét hiền hòa, êm ả của dòng nước lòng hồ trong mát, bên cạnh một bức bình phong hùng vĩ của rừng núi thiên nhiên che chở, bảo hộ sự bình an cho mọi người.

Trao đổi với phóng viên, bà Nguyễn Thị Bình - Phó Giám đốc Ban quản lý Di tích huyện Dầu Tiếng cho biết: “Quần thể di tích danh thắng cảnh Núi Cậu là sự kết hợp của suối, hồ thủy lợi, núi, đồi tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình. Quần thể này bao gồm núi Cậu - chùa Thái Sơn, suối Trúc, hồ Dầu Tiếng với cảnh trí tuyệt đẹp và thời tiết ôn hòa, mát mẻ. Vì vậy, đây địa điểm thích hợp cho du khách gần xa đến dã ngoại, thư giãn, câu cá, leo núi hoặc dâng hương lễ Phật…”.

“Hiện nay, UBND tỉnh Bình Dương và huyện Dầu Tiếng đang xúc tiến kêu gọi các nhà đầu tư xây dựng, phát triển quần thể di tích Núi Cậu trở thành một điểm du lịch tâm linh kết hợp bảo tồn thiên nhiên đẳng cấp tại Bình Dương và khu vực Nam Bộ…”, bà Bình chia sẻ thêm.

Bên cạnh đó, bà Bình cũng cho biết, khi đến với Dầu Tiếng, du khách cũng không nên bỏ qua việc tham quan những di tích lịch sử của địa phương như: Căn cứ cách mạng rừng Kiến An (xã An Lập).

Rừng Kiến An được chọn làm căn cứ cách mạng từ thời Pháp thuộc, với các hạng mục như Nhà trưng bày truyền thống; Khu di tích lịch sử tái hiện nơi sinh hoạt, nơi làm việc bằng căn hầm lợp lá Trung Quân, bếp ăn Hoàng Cầm, giao thông hào đi lại giữa các căn hầm; hệ thống đường lưu thông giữa các khu vực; bãi đổ xe và không gian phục vụ cho sinh hoạt tập thể…

Tượng Phật nằm tại chùa Thái Sơn

Chùa Hoa Nghiêm (Khu phố 4A, thị trấn Dầu Tiếng). Đây là một trong những ngôi chùa được xây dựng đầu tiên ở vùng đất Dầu Tiếng. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, chùa Hoa Nghiêm là nơi che giấu các cán bộ cách mạng hoạt động tại khu vực Dầu Tiếng.

Chiến thắng suối Dứa (khu phố 6, thị trấn Dầu Tiếng), đây là trận đánh đầu tiên ở miền Đông Nam Bộ, một Tiểu đoàn bộ đội địa phương tiêu diệt gọn một tiểu đoàn chủ lực ngụy, thu nhiều vũ khí, bắt nhiều tù binh nhất, là trận đánh phối hợp hiệp đồng chặt chẽ giữa lực lượng bộ đội chủ lực tỉnh với bộ đội huyện, du kích xã, thực hiện chiến thuật “vây đồn, diệt viện” ngay sát họng kẻ thù.

Chiến khu Long Nguyên (xã Long Tân), suốt trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, chiến khu Long Nguyên từng là nơi trú đóng của cơ quan đầu não của cách mạng như: Khu ủy Miền Đông, Tỉnh ủy Gia Định, Tỉnh ủy Thủ Dầu Một, cơ quan huyện Bến Cát; các lực lượng vũ trang: Tiểu đoàn 3 và Trung đoàn 301.

Mỗi địa danh của Chiến khu Long Nguyên đều gắn liền với những trận chiến oanh liệt đầy kiên cường bất khuất của nhân dân và quân giải phóng.

Khu di tích Bộ Chỉ huy tiền phương chiến dịch Hồ Chí Minh 1975

Khu căn cứ cách mạng Vườn Trầu (xã Long Hòa): Vào lúc 19 giờ ngày 05/6/1965 tại xóm Vườn Trầu, ấp Hố Mên, xã Long Nguyên, huyện Bến Cát (nay thuộc ấp Đồng Bà Ba, xã Long Hòa, huyện Dầu Tiếng) Tiểu đoàn Phú Lợi đã được thành lập. Từ khi ra đời, tiểu đoàn Phú Lợi đã lập nên nhiều chiến công, xóa phiên hiệu nhiều tiểu đoàn, đại đội địch.

Trí Thiện - Phạm Sinh