Quan tâm mở rộng diện tích trồng và cải tạo vườn điều

Thị trường sẽ nhộn nhịp trở lại trong tháng 4 - 5

- Ông có thể cho biết bức tranh xuất khẩu điều năm 2024 và những tháng đầu năm 2025?

- Năm 2024, ngành điều đối mặt với nhiều biến động về nguyên liệu, giá cả. Tháng 5.2024, Chính phủ Bờ Biển Ngà đột ngột dừng xuất khẩu điều để ưu tiên nguồn nguyên liệu cho các nhà máy chế biến trong nước. Điều này gây biến động lớn cho thị trường giá cả, giao dịch và gây tổn thất rất lớn cho doanh nghiệp Việt Nam.

Dù vậy, cộng đồng doanh nghiệp chế biến điều vẫn rất nỗ lực đưa ngành về đích, đạt con số kỷ lục. Năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu 730.000 tấn nhân điều chế biến, đem về 4,37 tỷ USD, tăng 13,3% về lượng và tăng 20,2% về trị giá so với năm 2023. Giá bình quân xuất khẩu khoảng 6.003 USD/tấn, tăng 6,1% so với năm 2023.

Đầu năm nay thị trường có chút trầm lắng. Kim ngạch xuất khẩu tháng 1 chỉ đạt 271,4 triệu USD, giảm 19,86% so với cùng kỳ. Lý do là thời điểm này đang chuẩn bị mùa vụ hạt điều nên tâm lý người mua điều nhân trên thế giới (Mỹ, EU, Trung Quốc) đang chờ mùa vụ mới. Bên cạnh đó, vào tháng 1 - 2, người tiêu dùng đã mua một lượng hàng hóa tương đối dư thừa; các kho hàng dự trữ ở nước ngoài vẫn đang tồn nên doanh nghiệp không ký hợp đồng nhiều. Tuy nhiên, từ tháng 4 - 5 trở đi, thị trường sẽ nhộn nhịp trở lại, doanh nghiệp cũng sẽ ký được nhiều hợp đồng hơn.

- Năm nay ngành đặt mục tiêu xuất khẩu trên 4,5 tỷ USD, cơ sở nào để đưa ra con số này, thưa ông?

- Mặc dù năm 2024 khó khăn nhưng Việt Nam vẫn xuất khẩu được lượng lớn điều chế biến chứng tỏ các doanh nghiệp nước ta được các thị trường trên thế giới tin tưởng duy trì quan hệ thương mại. Các nhà máy cũng đã có trách nhiệm nâng cao ý thức vệ sinh an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, dự báo vụ điều năm nay của nước ta sẽ tăng sản lượng hơn năm trước từ 10 - 15%. Với các yếu tố như vậy, lượng điều nhập khẩu sẽ tăng và xuất khẩu điều nhân cũng tăng tương ứng.

Đồng thời, Chính phủ Bờ Biển Ngà cũng đã ra quy định ưu tiên mua hàng trong nội địa từ 15.1 - 15.3.2025; từ 16.3.2025 sẽ xuất khẩu tự do. Doanh nghiệp Việt Nam đã nắm bắt thông tin và chủ động nhập hàng ở nước khác, giữ vững dòng hàng hóa để không bị biến động về giá. Đây là những tiền đề tốt để ngành hướng đến xuất khẩu 4,5 tỷ USD.

Ảnh minh họa

Đẩy mạnh xúc tiến thương mại cho ngành điều

- Mỹ là thị trường nhập khẩu lớn hạt điều nước ta, theo ông, chính sách thuế mới của nước này liệu có ảnh hưởng gì đến ngành điều?

- Hiện, doanh nghiệp điều đang rất lo lắng chính sách thuế của Tổng thống Donald Trump. Mỹ đang là thị trường nhập khẩu điều nhân lớn nhất của Việt Nam, nhưng tới bây giờ vẫn không biết ngành điều có nằm trong diện các hàng hóa bị đánh thuế hay không. Nếu có, đó sẽ là biến cố lớn và hiện doanh nghiệp chưa biết phải thích ứng ra sao?

- Những khó khăn khác thì sao, thưa ông?

- Các doanh nghiệp điều rất cần động lực lớn từ tài chính. Tuy nhiên, nhiều điều khoản quy định, giấy tờ đáp ứng cho phía ngân hàng còn gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, theo thời gian, diện tích trồng điều giảm nhiều do những vùng trồng điều đã biến thành khu công nghiệp, khu đô thị. Giá trị cây điều mang lại cũng không lớn hơn cây công nghiệp khác như cây cà phê, hạt tiêu, gần đây là cây sầu riêng, vì vậy, người dân chủ động trồng những loại cây khác để thay thế cây điều.

Lượng điều nội địa hiện chỉ cung cấp khoảng 10% về tổng nguyên liệu, trong khi chúng ta lại phụ thuộc vào việc nhập khẩu đến khoảng 90%. Điều này rất rủi ro, vì chỉ cần thay đổi một chính sách nhỏ doanh nghiệp cũng sẽ bị ảnh hưởng. Đến nay, Chính phủ cũng chưa có chính sách để phát triển diện tích trồng điều, tái canh cây điều.

Khó khăn nữa là nhiều nước châu Phi đã biết được lợi ích, quyền lợi, giá trị từ điều thô sang nhân, nên đã tăng cường sản xuất nội địa. Điều này cũng tăng tính cạnh tranh cho điều Việt Nam, kéo theo lượng hàng về Việt Nam sẽ ít đi, gây khó khăn cho sản xuất.

- Trước những vấn đề ông vừa nêu, cần có giải pháp, định hướng như thế nào đối với ngành điều?

- Đầu tiên chúng tôi mong muốn Chính phủ các nước không thay đổi chính sách đột ngột mà cần thông báo trước và công khai để doanh nghiệp nắm bắt thông tin và chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh.

Về nội tại, chúng tôi đề xuất Bộ Nông nghiệp và Môi trường quan tâm đến diện tích trồng để phát triển cây điều, có chính sách cải tạo vườn điều. Các nhà khoa học nông nghiệp cần nghiên cứu trên một diện tích trồng điều có thể trồng thêm loại cây khác có giá trị thương mại để kích cầu nông dân chủ động mở rộng diện tích trồng điều, tăng thêm thu nhập. Tiếp tục đẩy mạnh xúc tiến thương mại cho ngành điều.

Năm 2025, VINACAS sẽ tổ chức các chương trình lớn để thúc đẩy phát triển ngành điều. Theo đó, ngày 7.3 tổ chức “Hội nghị mùa vụ 2025”, tại đây sẽ thông tin về mùa vụ, thị trường, có những gợi ý, định hướng trong quá trình kinh doanh của cả năm. Tháng 6 - 7.2025, VINACAS sẽ tổ chức xúc tiến thương mại tại Australia, đây là thị trường nhập khẩu hạt điều nhân từ Việt Nam rất ổn định, tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam có thể tiếp xúc, gặp gỡ thêm nhiều khách hàng để mở rộng thị trường. Đặc biệt, dự kiến vào ngày 27 - 29.10 sẽ diễn ra Hội nghị Điều quốc tế tại Hà Nội... Với những nỗ lực như vậy, kỳ vọng ngành điều duy trì mức tăng trưởng cao trong năm 2025.

- Xin cảm ơn ông!

Hạnh Nhung