Quản lý và sử dụng tài sản công - góc nhìn của Kiểm toán nhà nước

Từ trái sang: bà Lê Thị Hồng Hạnh - Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II, ông Phạm Tiến Dũng - Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực I và ông Hà Minh Tuấn - Phó Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán đồng chủ trì Tọa đàm. Ảnh: Nguyễn Ly

Sáng 11/3, KTNN chuyên ngành II, KTNN khu vực I và Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán đồng tổ chức Tọa đàm chia sẻ kinh nghiệm kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài sản công.

Bà Lê Thị Hồng Hạnh - Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II, ông Phạm Tiến Dũng - Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực I và ông Hà Minh Tuấn - Phó Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán đồng chủ trì Tọa đàm. Cùng tham dự Tọa đàm có đại diện lãnh đạo, các công chức, kiểm toán viên đến từ các đơn vị trực thuộc KTNN. Tọa đàm được kết nối trực tuyến với KTNN các khu vực.

Quang cảnh Tọa đàm. Ảnh: Nguyễn Ly

Kiểm toán đánh giá tính hiệu quả và kiến nghị cơ chế chính sách

Kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài sản công là một trong những nội dung trọng tâm trong kế hoạch kiểm toán hằng năm của KTNN. Thời gian qua, KTNN triển khai nhiều cuộc kiểm toán về quản lý, sử dụng tài sản công, bao gồm các cuộc kiểm toán tài chính công, tài sản công; cuộc kiểm toán chuyên đề, kiểm toán hoạt động, góp phần nâng cao trách nhiệm giải trình, phòng ngừa tham nhũng, thất thoát tài sản công.

Qua kiểm toán nội dung này, KTNN đánh giá tính hợp pháp, hợp lý, hiệu quả trong việc quản lý, sử dụng tài sản công, từ đó phát hiện những bất cập, lỗ hổng của cơ chế chính sách, đưa ra kiến nghị, khuyến nghị điều chỉnh phù hợp.

Cụ thể, KTNN phát hiện một số cơ sở nhà đất chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; chưa điều chỉnh giá trị quyền sử dụng đất khi UBND cấp tỉnh, thành phố ban hành và công bố bảng giá đất theo quy định để hạch toán trên sổ sách kế toán; một số cơ sở nhà đất chưa có phương án sắp xếp lại, xử lý theo quy định tại Nghị định số 167/2017/NĐ-CP của Chính phủ của Chính phủ quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công (Nghị định 167).

Một số cơ sở nhà đất chưa được phê duyệt phương án sắp xếp; một số tài sản theo dõi trên sổ tài sản không thuộc phạm vi và quyền quản lý, sử dụng đất được giao do tồn đọng trong công tác bàn giao, sắp xếp, xử lý nhà đất; không cung cấp được giấy tờ liên quan đến tài sản và quyền sử dụng đất; một số cơ sở nhà đất chưa hoàn thành thủ tục chuyển giao cơ sở nhà đất không còn nhu cầu sử dụng về địa phương quản lý theo quy định tại Nghị định 167...

Bà Lê Thị Hồng Hạnh - Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II phát biểu đề dẫn Tọa đàm. Ảnh: Nguyễn Ly

Một số đơn vị sử dụng tài sản công vào mục đích cho thuê, liên doanh, liên kết khi chưa lập đề án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt hoặc đã lập đề án nhưng chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định; cho thuê tài sản không thực hiện đấu giá theo quy định; chưa thực hiện ký hợp đồng cho thuê, chưa thực hiện tổ chức đấu giá khi cho thuê.

Do công tác quản lý còn chưa chặt chẽ dẫn đến tình trạng để cá nhân bên ngoài đơn vị sử dụng trái phép hoặc lấn chiếm đất và tranh chấp, khiếu kiện; chưa thực hiện nộp tiền thuê đất đối với việc sử dụng tài sản gắn liền với đất để kinh doanh, cho thuê; chưa phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện các trình tự, thủ tục liên quan về thuê đất; các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ chi thường xuyên nhưng chưa thực hiện kê khai, tính, nộp tiền thuê đất; một số đơn vị chưa cập nhật thông tin về việc sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê vào cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản công; chưa có quy định hướng dẫn việc quản lý và sử dụng tài sản đối với tài sản gắn liền với đất (lâm sản) như vườn cây, rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học và rừng trồng.

Số lượng xe ô tô vượt so với tiêu chuẩn, định mức; chưa rà soát, sắp xếp số lượng xe ô tô; chưa ban hành tiêu chuẩn, định mức sử dụng xe ô tô phục vụ công tác chung; chưa thay đổi giấy chứng nhận đăng ký sau khi thực hiện điều chuyển...

Một số đơn vị chưa có quy định về điều kiện đề án cho thuê, liên doanh, liên kết được được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt theo quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; chưa sửa đổi quy chế quản lý tài sản về tiêu chuẩn, định mức sử dụng xe ô tô theo quy định; chưa lập báo cáo tình hình quản lý, sử dụng tài sản công...

Các công chức, kiểm toán viên đến từ các đơn vị trực thuộc KTNN tham dự Tọa đàm. Ảnh: Nguyễn Ly

Theo ông Đỗ Quốc Việt - KTNN khu vực I, có 3 nhóm nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, hạn chế trong quản lý, sử dụng tài sản công. Cụ thể, các quy định của pháp luật về quản lý tài sản công rất phức tạp, gây khó khăn trong áp dụng thực tế. Trong khi đó, cơ chế giám sát việc quản lý, sử dụng tài sản công thiếu chặt chẽ, chưa quy định cụ thể về tần suất, thời gian thực hiện giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán dẫn đến nhiều vi phạm đã tồn tại rất nhiều năm mới bị phát hiện, để lại hậu quả khó khắc phục.

Ngoài ra, việc xử lý những hành vi vi phạm trong quản lý, sử dụng tài sản công đến nay chưa quyết liệt, chủ yếu được thực hiện theo hình thức phạt vi phạm hành chính, chưa thực hiện các biện pháp thu hồi, cưỡng chế thu hồi tài sản công theo quy định.

Tập trung kiểm toán lĩnh vực có nguy cơ xảy ra thất thoát và lãng phí

Theo Vụ Tổng hợp, để đạt mục tiêu được nêu trong Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030 là: “Phát triển KTNN trở thành công cụ trọng yếu, hữu hiệu của Đảng và Nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công”, KTNN phải nâng cao chất lượng kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài sản công.

Theo đó, cần tăng cường đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng để nâng cao hơn nữa năng lực, trình độ chuyên môn của đội ngũ kiểm toán viên. Mỗi kiểm toán viên phải thường xuyên tự học hỏi, cập nhật kiến thức, nâng cao trình độ.

Trong công tác khảo sát cần đảm bảo thu thập đầy đủ thông tin làm cơ sở đánh giá rủi ro, xác định nội dung, trọng yếu kiểm toán. Trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán cần bám sát, tuân thủ các quy định, hướng dẫn của Ngành về việc tổ chức thực hiện Kế hoạch kiểm toán năm, các văn bản chỉ đạo của Tổng Kiểm toán nhà nước trong các lĩnh vực có liên quan.

Trước khi triển khai kiểm toán, Đoàn kiểm toán cần chú trọng tổ chức tập huấn để cập nhật, phổ biến các văn bản, quy định liên quan đến nội dung kiểm toán; thống nhất cách hiểu văn bản; phổ biến những kết quả, kiến nghị của các cuộc kiểm toán trước đó.
Trong quá trình thực hiện kiểm toán, các đoàn kiểm toán, thành viên đoàn kiểm toán tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành... Thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp làm cơ sở cho đánh giá, xác nhận, kết luận, kiến nghị kiểm toán.

Kết luận và kiến nghị kiểm toán phải căn cứ vào quy định của pháp luật hiện hành; phù hợp với nội dung, tính chất, mức độ sai sót và nguyên nhân của từng trường hợp cụ thể; tuân thủ theo các hướng dẫn chung của Ngành; cần phối hợp chặt chẽ, kịp thời giữa các đơn vị tham gia kiểm toán chuyên đề và đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán trong tất cả các bước của quy trình kiểm toán...

Từ góc độ kiểm soát chất lượng kiểm toán, đại diện Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán đề xuất 5 nhóm giải pháp:
Thứ nhất, tập trung kiểm toán vào lĩnh vực, vấn đề có nguy cơ dễ xảy ra thất thoát và lãng phí hoặc có nhiều sai phạm, như: Quản lý, sử dụng đất đai; khai thác tài nguyên, khoáng sản; đầu tư công; quản lý mua sắm sử dụng tài sản công... và những vấn đề được Quốc hội, dư luận xã hội quan tâm.

Thứ hai, khối lượng văn bản quy phạm điều chỉnh hoạt động quản lý, sử dụng tài sản công tương đối phức tạp và được điều chỉnh, bổ sung hằng năm nên công tác đào tạo, tập huấn để cập nhật kịp thời văn bản pháp lý cũng như kinh nghiệm thực tiễn trong hoạt động kiểm toán đặc biệt là lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công cần tăng cường và tổ chức kịp thời trước khi triển khai nhiệm vụ kiểm toán.

Thứ ba, cần thực hiện tốt công tác chuẩn bị kiểm toán trước khi triển khai tiến hành cuộc kiểm toán từ xây dựng đề cương kiểm toán, khảo sát thu thập thông tin, xác định mục tiêu, nội dung, phạm vi, mẫu chọn kiểm toán, đảm bảo kết quả, kiến nghị kiểm toán. Trong đó, phải tập trung nhân lực ngay từ khâu chuẩn bị kiểm toán để đảm bảo đề cương kiểm toán/kế hoạch kiểm toán xây dựng được các nội dung, tiêu chí kiểm toán phù hợp, sát thực tiễn, thuận lợi trong hoạt động kiểm toán.

Thứ tư, thống nhất trong toàn Ngành về nội dung, thông tin và đưa ra ý kiến đánh giá, nhận xét để thuận lợi trong việc tổng hợp chung.

Thứ năm, tăng cường trao đổi giữa các tổ kiểm toán, giữa các đoàn kiểm toán và giữa KTNN chuyên ngành, KTNN khu vực, đặc biệt là đối với các phát hiện mới; trao đổi kinh nghiệm, phương pháp, cách làm hay để áp dụng trong toàn Ngành; từ đó mới tập trung, phát huy được trí tuệ và tinh thần làm việc tập thể để có những phát hiện, đánh giá vĩ mô.

Tại Tọa đàm, đại diện các đơn vị tham mưu, KTNN chuyên ngành, khu vực đã trao đổi kinh nghiệm, thảo luận về một số nội dung: Một số giải pháp nâng cao chất lượng kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài sản công; Một số lưu ý và kinh nghiệm khi thực hiện kiểm toán về công tác quản lý, sử dụng tài sản ngành nông nghiệp; Kinh nghiệm kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài sản công tại các trường đại học công lập...

LƯU HƯỜNG - NGUYỄN LY