Pháp - Algeria: Tiếp tục leo thang căng thẳng ngoại giao

Nhà văn nói trên bị bắt vào tháng 11-2024 bởi các cáo buộc "tấn công vào sự thống nhất quốc gia" và "có những tác phẩm chống lại an ninh và sự ổn định của đất nước". Đây là một trong những động thái khiến quan hệ hai nước rơi xuống mức thấp nhất trong những năm gần đây.

Thủ tướng Pháp Francois Bayrou cảnh báo sẽ xem xét lại hiệp ước lâu đời với Algeria. Ảnh: Politico

Mâu thuẫn giữa hai nước bùng phát được cho là liên quan tới việc Algeria từ chối nhận lại những công dân bị Pháp trục xuất, nhất là sau khi một người Algeria gây ra vụ tấn công bằng dao tại thị trấn Mulhouse (Pháp) ngày 22-2, khiến một người thiệt mạng và 6 người khác bị thương. Vụ việc xảy ra khi công dân Algeria này được lệnh phải rời khỏi Pháp và đã trình diện để hồi hương 14 lần nhưng đều bị Algeria từ chối.

Một vụ việc khác, ông Boualem Naman (59 tuổi) sống hợp pháp tại Pháp 36 năm, đã bị bắt và trục xuất về Algeria vì cáo buộc kích động bạo lực chống lại một nhà hoạt động người Algeria. Nhưng ông đã bị trục xuất trở lại Pháp ngay trong ngày hạ cánh xuống Algiers. Chính phủ Algeria khẳng định, ông xứng đáng được hưởng quyền xét xử công bằng tại Pháp - đất nước mà ông đã coi là quê hương.

Những vụ việc như vậy khiến Chính phủ Pháp đối mặt với hàng loạt chỉ trích của người dân và các đảng đối lập. Nhiều người cho rằng, Tổng thống Emmanuel Macron không đủ cứng rắn đối với chính sách nhập cư, khiến bất ổn an ninh và xã hội gia tăng.

Mới đây, Thủ tướng Pháp Francois Bayrou cho biết, sẽ xem xét lại hiệp ước đã có từ nhiều thập kỷ trước, vốn tạo điều kiện cho công dân Algeria dễ dàng di chuyển đến Pháp.

Theo hiệp ước năm 1968, công dân Algeria được hưởng một số ngoại lệ đối với Luật Nhập cư của Pháp. Thủ tướng Francois Bayrou cho rằng, việc Algeria từ chối nhận lại công dân của mình là một cuộc tấn công trực tiếp vào các thỏa thuận giữa hai bên. Chính phủ Pháp sẽ dành khoảng 4-6 tuần để xem xét việc Algeria thực hiện hiệp ước năm 1968. Trong thời gian đó, Pháp sẽ gửi cho Algeria danh sách những người mà Paris quyết tâm trục xuất vì lý do an ninh và nhập cư bất hợp pháp. Danh sách này bao gồm cả những người bị nghi ngờ có liên quan đến các hoạt động khủng bố.

Ngay lập tức từ chối danh sách này, phía Algeria cho rằng, việc trục xuất những công dân của mình là một hành động vi phạm chủ quyền quốc gia; đồng thời cáo buộc Pháp sử dụng "tiêu chuẩn kép" trong việc đối xử với công dân Algeria. Chính phủ Algeria đã triệu hồi đại sứ của mình tại Pháp về nước để tham vấn. Đây là động thái ngoại giao mạnh mẽ, cho thấy mức độ nghiêm trọng của căng thẳng. Trên mạng xã hội và trong dư luận Algeria, nhiều người đã kêu gọi tẩy chay hàng hóa Pháp như một cách để thể hiện sự bất mãn. Điều này đã gây ra những tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp Pháp hoạt động tại Algeria.

Việc chính quyền Algeria bắt giữ nhà văn Boualem Sansal (gốc Algeria nhưng đã được cấp quốc tịch Pháp) vào tháng 11-2024 đã đổ thêm dầu vào lửa. Ông Boualem Sansal là nhân vật quan trọng trong nền văn học Pháp hiện đại. Mới đây, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bày tỏ sự tin tưởng vào Tổng thống Algeria Abdelmadjid Tebboune về khả năng xử lý vụ án của nhà văn Boualem Sansal một cách sáng suốt.

Quan hệ giữa Pháp và Algeria được đánh dấu bởi một quá khứ đầy đau thương. Algeria từng là thuộc địa của Pháp từ năm 1830 đến năm 1962. Nước này giành được độc lập sau một cuộc chiến tranh kéo dài 8 năm. Cuộc chiến đã để lại những vết thương sâu sắc trong tâm thức của cả hai dân tộc. Vì vậy, dù đã bình thường hóa, quan hệ giữa hai nước vẫn còn nhiều khúc mắc liên quan tới những vấn đề như di sản thuộc địa, bồi thường chiến tranh...

Theo các nhà quan sát, căng thẳng leo thang lần này có khả năng ảnh hưởng tiêu cực tới các hoạt động hợp tác kinh tế giữa hai nước. Các doanh nghiệp Pháp tại Algeria đang đối mặt với nguy cơ mất thị trường, trong khi Algeria cũng phải đối mặt với những khó khăn trong việc xuất khẩu năng lượng sang Pháp. Bên cạnh đó, cộng đồng người Algeria tại Pháp, vốn là một trong những cộng đồng người nhập cư lớn nhất tại nước này, đang đứng trước nguy cơ bị phân biệt đối xử và kỳ thị.

Ông Yahia Zoubir, thành viên cấp cao không thường trú tại Hội đồng Trung Đông về các vấn đề toàn cầu tại Doha (Qatar) cho biết, rất khó để xử lý cuộc khủng hoảng ngày càng trầm trọng giữa hai nước bởi có vẻ không bên nào muốn hạ nhiệt. Cuối cùng, sự rạn nứt giữa đôi bên sẽ chỉ khiến cuộc sống của hàng triệu người ở Pháp có mối quan hệ với cả hai quốc gia trở nên khó khăn hơn.

Quỳnh Dương (Theo Central Africa, Euro News)