Quan hệ hợp tác ASEAN-Nhật Bản: Vì một tương lai chung

Quang cảnh cảng hàng hóa ở Semarang, Trung Java, Indonesia. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Nhà báo cao cấp Veeramalla Anjaiah hiện đang làm việc tại Jakarta (Indonesia) cho rằng ở Indonesia, người dân hay gọi Nhật Bản là ATM (Máy rút tiền tự động) bởi vì Nhật Bản từng cung cấp vốn cho nhiều dự án và khoản đầu tư trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều này đã xảy ra trong những năm 1970, 1980 và 1990. Nhật Bản cũng là đối tác thương mại lớn nhất của quốc gia này. Bài viết đăng trên trang eurasiareview có nội dung như sau:
Khi các cuộc xung đột tiếp tục nổ ra trên khắp thế giới, tầm quan trọng của an ninh kinh tế đang gia tăng, bao gồm cả việc đảm bảo chuỗi cung ứng và phát triển cũng như bảo tồn các công nghệ quan trọng.
Tờ Inquirer (Philippines) đưa tin, Chính phủ Nhật Bản và các doanh nghiệp đang nỗ lực đóng góp vào an ninh kinh tế của nhiều quốc gia Đông Nam Á. Tháng 7/2024, Keidanren (Liên đoàn doanh nghiệp Nhật Bản) tại Tokyo đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh doanh nghiệp châu Á. Tại Hội nghị, Thủ tướng khi đó là ông Fumio Kishida tuyên bố Nhật Bản sẽ hỗ trợ phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) để hình thành nền tảng đàm thoại cho Trí tuệ nhân tạo (AI).

Các công ty AI của Nhật Bản sẽ hợp tác xây dựng cơ sở hạ tầng LLM chuyên về nhiều ngôn ngữ Đông Nam Á để cho phép người dùng từ những quốc gia đó sử dụng tốt hơn ChatGPT, vốn phụ thuộc nhiều vào dữ liệu tiếng Anh. Từ góc độ an ninh kinh tế, việc cải thiện môi trường nghiên cứu bằng ngôn ngữ địa phương của một quốc gia là điều cần thiết.

Trong bài phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh, "Những người trẻ tuổi ở Nhật Bản và châu Á sẽ cùng cạnh tranh thân thiện để trau dồi kỹ năng, thúc đẩy hơn nữa công nghệ AI và tạo ra tương lai cho châu Á. Chúng ta hãy cùng nhau hợp tác để tạo ra một kỷ nguyên như vậy", tờ Inquirer trích lời của cựu Thủ tướng Kishida. Chính phủ Nhật Bản đã dẫn đầu việc thành lập Cộng đồng Không phát thải Châu Á (AZEC) và đang thúc đẩy quá trình phi carbon hóa trên khắp châu Á. Các doanh nghiệp cũng đang tích cực hợp tác với nhau vì mục đích này.

Nhật Bản đã đầu tư vào Indonesia, Thái Lan, Philippines, Campuchia và Lào. Trong nhiều năm kể từ đó, Nhật Bản đã hỗ trợ phát triển kinh tế của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) thông qua Viện trợ phát triển chính thức (ODA). Tuy nhiên, kỷ nguyên Nhật Bản là "nhà cung cấp" từ vị thế vượt trội đang đi đến hồi kết.

Dân số trong khu vực ASEAN là khoảng 680 triệu người, lớn hơn Nhật Bản gấp 5 lần. Độ tuổi trung bình ở Nhật Bản, với xã hội già hóa và tỷ lệ sinh thấp, là 49 tuổi (tính đến năm 2023), trong khi ở Indonesia và Philippines, độ tuổi này vẫn là 20.

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong khu vực ASEAN, nơi tự hào có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và lực lượng lao động trẻ, hiện là động lực tăng trưởng của nền kinh tế thế giới, được dự đoán sẽ vượt qua Nhật Bản vào khoảng năm 2030.

Ông Nobuhiro Aizawa, Giáo sư tại Đại học Kyushu, người nghiên cứu tình hình chính trị ở nhiều quốc gia ASEAN, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với tờ báo The Yomiuri Shimbun rằng: “ASEAN - nơi đã phát triển thành một thị trường khổng lồ, hiện đang ở vị thế có thể lựa chọn cho các đối tác mang lại giá trị, không chỉ từ Nhật Bản mà còn từ Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Australia và Liên minh châu Âu (EU). Chúng ta đang ở thời điểm chuyển giao khi động lực của mối quan hệ Nhật Bản-ASEAN đang thay đổi từ “Nhật Bản chọn ai để hỗ trợ” trở thành “Nhật Bản được chọn làm đối tác”.

Ông Nobuhiro Aizawa cho biết, điều quan trọng đối với Nhật Bản là được coi là đối tác mong muốn và nhấn mạnh bản thân ASEAN đóng vai trò thiết yếu đối với sự tồn tại của Nhật Bản. Nhật Bản đã được chọn đứng đầu danh sách trong cuộc khảo sát của Viện nghiên cứu các vấn đề chiến lược của Đông Nam Á (ISEAS) của Singapore với 17,1%. Điều này cho thấy Nhật Bản vẫn duy trì vị thế là một quốc gia đáng tin cậy, với người dân ASEAN đánh giá cao độ tin cậy của nước này trong việc giữ các cam kết kinh tế và có chung cảm nhận về sự gần gũi về văn hóa.

Vì cả hai nền kinh tế lớn nhất và lớn thứ hai thế giới đều tiếp tục theo đuổi các chính sách tập trung vào việc thúc đẩy lợi ích riêng nên việc tăng cường quan hệ đối tác giữa Nhật Bản và ASEAN sẽ có lợi cho cả hai bên. Điều này sẽ thúc đẩy tăng trưởng cho Nhật Bản, với xã hội đang già hóa, tỷ lệ sinh thấp và tăng trưởng chậm chạp, cho phép ASEAN duy trì tăng trưởng tốc độ cao và độc lập. Đã đến lúc Nhật Bản và ASEAN tiếp tục vun đắp mối quan hệ tin cậy kéo dài nhiều năm của họ, giờ đây là những đối tác bình đẳng.

Gọi khối này là "đối tác đáng tin cậy", đặc phái viên Nhật Bản tại ASEAN Masahiko Kiya cho biết mối quan hệ hai chiều đã phát triển mạnh mẽ kể từ khi đối thoại được chính thức hóa vào năm 1977. "Nhật Bản và ASEAN đã trở thành đối tác đáng tin cậy dựa trên 50 năm hữu nghị và hợp tác. Một trụ cột chính ... của mối quan hệ này là trao đổi con người", ông nói với CNA trong một cuộc phỏng vấn tại Jakarta, nơi ông đang công tác.

Trong tương lai gần, Nhật Bản muốn cùng nhau tạo ra một tương lai chung cho thế hệ tiếp theo với ASEAN bằng cách tăng gấp đôi khoản tài trợ sẽ khuyến khích sự hợp tác sâu sắc hơn về văn hóa và giáo dục, ông cho biết. "Chúng tôi cam kết đầu tư 40 tỷ yen, hơn 250 triệu USD trong 10 năm tới… để tăng cường và gia tăng các chương trình trao đổi văn hóa và trí tuệ (hai chiều)", CNA đưa tin trích lời đặc phái viên Kiya. Ông nói thêm rằng những sáng kiến sẽ bao gồm việc mời các học giả ASEAN đến học tại Nhật Bản và ngược lại.

Nhật Bản không chỉ là nhà cung cấp các khoản vay, viện trợ mà còn là nhà cung cấp khách du lịch đến Đông Nam Á. ASEAN coi Nhật Bản là đối tác quan trọng của ASEAN./.

Hằng Linh (P/v TTXVN tại Kuala Lumpur)